του Σωτήρη Σιδέρη

Λίγες λάθος λέξεις ή μια ασαφής δήλωση  είναι δυνατόν να προκαλέσει πολιτικές και διπλωματικές κρίσεις. Η διεθνής κατάσταση είναι εκρηκτική στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη και γι αυτό δεν ευθύνονται μόνο οι ένοπλες συγκρούσεις, αλλά και οι κρίσεις ταυτότητας με πολιτικό, γεωπολιτικό, θρησκευτικό και πολιτισμικό υπόβαθρο.  Γι αυτόν ακριβώς τον λόγο απαιτούνται σοβαροί χειρισμοί σε κάθε ζήτημα και από την κυβέρνηση συλλογικά και από τα υπουργεία χωριστά. Η εικόνα αυτή επιβεβαιώνεται από την διπλωματική ένταση που προκλήθηκε από μια παρέμβαση του Ισπανού πρέσβη στην Αθήνα για την,  κατά την άποψή του , ανεπαρκή στήριξη της Μαδρίτης στο ζήτημα της Καταλωνίας και την λανθασμένη οξεία αντίδραση του ελληνικού υπουργείου εξωτερικών.

Ο μεν Ισπανός διπλωμάτης μπορούσε να θέσει τις ενστάσεις του όπως επιβάλλει η διπλωματική δεοντολογία ,  ενώ το υπουργείο Εξωτερικών όφειλε να είναι προσεκτικό και να μην οξύνει τα πνεύματα, καθώς δεν έχει ιστορικό ψύχραιμων αντιδράσεων. Ο Ισπανός πρέσβης , απλά θέλησε να πιέσει για να προκαλέσει την ελληνική στήριξη, καθώς η κυβέρνηση εμφάνιζε μερική δυστοκία, αλλά το έκανε με λάθος τρόπο. Ούτε οι τακτικές του Φράνκο έλυσαν το πρόβλημα , αντίθετα το όξυναν, ούτε οι ενστικτώδεις αντιδράσεις συμβάλλουν σε λύσεις
 Θυμίζουμε την ανάκληση της πρέσβειρας της Ελλάδας από τη Βιέννη επειδή δεν προσκλήθηκε η χώρα μας σε μια σύνοδο βαλκανικών χωρών το 2016 και την ταπείνωση στη συνέχεια του Νίκου Κοτζιά που αναγκάστηκε να συνοδεύσει την ελληνίδα πρέσβη Χρυσούλα Αλιφέρη στην αυστριακή πρωτεύουσα χωρίς φυσικά η Βιέννη να ζητήσει ποτέ  συγνώμη…. 
 Πλήθος χωρών, με πλήθος προβλημάτων αναζητούν συμμαχίες και στήριξη, άλλοτε υπερασπιζόμενες την δική τους εθνική ταυτότητα ή τα κατά την άποψή τους δικαιώματά τους και άλλοτε,  καταδικάζοντας τις προσπάθειες άλλων χωρών να αναδείξουν την δική τους εθνική ταυτότητα ή να διεκδικήσουν δικαιώματα.
Στις κρίσεις της οικονομίας, της  προβληματικής ανάπτυξης, των πολέμων , της κλιματικής αλλαγής, των θρησκευτικών διενέξεων και της επιβολής ισχύος, έρχονται να προστεθούν και οι κρίσεις ταυτότητας που κατά την άποψή μας είναι οι κρίσεις που θα κυριαρχήσουν τον 21ο αιώνα, ίσως και μετέπειτα. Πολιτικές , κοινωνικές και θρησκευτικές δυνάμεις αγωνίζονται  για την κυριαρχία των απόψεών τους,  για την ταυτότητα της χώρας τους και έτσι οι συγκρούσεις γίνονται αναπόφευκτες, οξύνονται και απειλούν όχι μόνο την κοινωνική και εδαφική συνοχή πολλών χωρών, αλλά και την ειρήνη στον κόσμο. Αν και το πρόβλημα είναι γνωστό εδώ και χρόνια, ειδικά η Ευρώπη φαίνεται εντελώς ανέτοιμη να αντιμετωπίζει μια κρίση όταν εκδηλώνεται και αυτός είναι ένας μεγάλος κίνδυνος για την ειρήνη στην γηραιά ήπειρο. Να  θυμίσουμε την διάλυση και τον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία, την ένταση στο κατασκευασμένο κράτος της Βοσνίας, την κρίση μεταξύ Αλβανών και Σέρβων, την συμπεριφορά των μουσουλμανικών –τουρκικών μειονοτήτων στα βαλκάνια κ.ο.κ.
Συγκρούσεις ταυτότητας έχουμε παντού στον κόσμο. Το πραξικόπημα Σίσι στην Αίγυπτο συντελέστηκε προκειμένου να αποτραπεί η μετατροπή του σε φονταμενταλιστικό κράτος από τον εκλεγμένο Μόρσι των Αδελφών Μουσουλμάνων. Στην Τουρκία ο Ερντογάν προσπαθεί να επιβάλλει την ισλαμική ταυτότητα εις βάρος της κοσμικότητας, η Σκωτία, η Ιρλανδία, η Καταλωνία, οι Βάσκοι, επιδιώκουν την εθνοτική τους περιχαράκωση στη βάση της δικής τους ταυτότητας προκαλώντας αντιδράσεις. Στα βαλκάνια, οι Αλβανοί επιδιώκουν το ίδιο, ενώ υπάρχει και η περίπτωση της ΠΓΔΜ που επιδιώκει μέσω της πλαστογράφησης της  ιστορίας να διεκδικήσει την δική της ταυτότητα απεμπολώντας την σλαβική της ταυτότητα και επιδιώκοντας μέσω μιας ιστορικής κατασκευής να προσδιοριστεί ως μακεδονική, ενώ η Βουλγαρία θεωρεί ότι είναι βουλγαρική.
Σε ακόμη μεγαλύτερα μεγέθη θα πρέπει να παρατηρήσουμε τον αγώνα των Κούρδων για την ανάδειξη της δικής τους εθνικής ταυτότητας , των Τσετσένων,  των Ουιγόρων της Κίνας, άλλων μειονοτήτων στην Ευρώπη , την Ασία και αλλού χωρίς να μας διαφεύγει και το πολιτισμικό υπόβαθρο των κρίσεων. Προφανώς υπάρχουν και οικονομικά και άλλα κίνητρα, όπως η επίδραση μεγάλων δυνάμεων για γεωπολιτικούς λόγους. Σε κάθε περίπτωση οι αγώνες αυτοί, αποδεκτοί ή όχι δεν έχει σημασία, αποκτούν με την πάροδο του χρόνου τεράστια εσωτερική δυναμική που δύσκολα ελέγχεται. Γι αυτό απαιτείται μεγάλη προσοχή και μελέτη των αντιδράσεων.
Η Ελλάδα είναι εκ των πραγμάτων υποχρεωμένη να σχεδιάσει μια συνεκτική πολιτική για το πώς θα αντιμετωπίζει τέτοιου είδους καταστάσεις, καθώς είναι πολύ εύκολο να ξεφύγουν από την λογική διαχείριση και να έχουμε μεγαλύτερες κρίσεις. Αυτό δεν αφορά  αποκλειστικά την Καταλωνία, αλλά και άλλες περιοχές του κόσμου, από την Κίνα και το Θιβέτ μέχρι  τα προβλήματα στα βαλκάνια . Είναι προφανώς ότι σε κάθε περίπτωση,  θα της ζητείται πάντα η στήριξη από τα  εμπλεκόμενα μέρη, είτε  πρόκειται για την Ισπανία, είτε αύριο για τους Βάσκους, είτε για το κουρδικό, είτε για το αλβανικό ζήτημα, γι αυτό ακριβώς απαιτείται συνολικός σχεδιασμός που σήμερα δεν υπάρχει.
Οι  δήθεν οργισμένες  αντιδράσεις του ΥΠΕΞ που αποσκοπούσαν στην μετακύλιση της αποκλειστικής ευθύνης στον Ισπανό πρέσβη, η απώλεια ψυχραιμίας και οι κραυγές της στιγμής δεν λύνουν προβλήματα, αντίθετα περιπλέκουν τα πράγματα. Γι αυτό καλό είναι, η Ελλάδα να έχει ένα σταθερό υπόβαθρο πολιτικής, γιατί αυτές οι εντάσεις δεν πρόκειται να καταλαγιάσουν. Όχι τουλάχιστον, αυτόν τον αιώνα….