Του Νίκου Τόσκα

Ένας πόλεμος στην Ουκρανία που δεν λέει να τελειώσει. Μια πείνα στην Αφρική που δεν μπορούν να την μειώσουν οι χορτάτοι Δυτικοί και τα Ηνωμένα Έθνη.
Μια αστάθεια στη Μέση Ανατολή όπου δεν μπορεί να επικρατήσει ειρήνη εδώ και πολλά χρόνια. Μια αντιπαράθεση στη Λατινική Αμερική μεταξύ αυταρχικών κυβερνήσεων και αφυπνισμένων κοινωνιών που αδυνατούν να ανατρέψουν οικονομικές καταστάσεις, στρατοκρατία και εκμετάλλευση δεκαετιών.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής για πρώτη φορά αντιμετωπίζουν στο εσωτερικό τους κίνδυνο ένοπλων συγκρούσεων για πολιτικούς λόγους.
Η Ευρώπη για πρώτη φορά αντιμετωπίζει υποχώρηση «συστημικών» δημοκρατικών κυβερνήσεων, επικράτηση ακροδεξιών μέσω εκλογών και καταστάσεις που θυμίζουν δεκαετία του ’30. Σέρνεται πίσω από την αμερικανική πολιτική και θυσιάζει την ενεργειακή της πολιτική στο όνομα μιας αμφίβολης μελλοντικής προοπτικής των δυτικών συμφερόντων. Παράλληλα, συρρικνώνεται οικονομικά και πολιτικά από την ψυχροπολεμική αμερικανική πολιτική που αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε «κλειστή δυτική οικονομία» και σε «στραγγαλισμό» της Ευρώπης. Η Ευρώπη οδηγείται σε κατάσταση «σάντουιτς» ανάμεσα στη ρωσική στρατιωτική και ενεργειακή πίεση και στην αμερικανική τεχνολογική και πολιτική ηγεμονία.
Η Ρωσία με το αυταρχικό καθεστώς Πούτιν κινείται ανάμεσα στη μεγαλομανία της μεγάλης πυρηνικής δύναμης που πολεμάει στην Ουκρανία με όπλα και τακτικές της δεκαετίας του ΄80, ξεπουλάει τα ενεργειακά της αποθέματα και παρακαλεί για μια στενότερη συμμαχία με την Κίνα ενώ η ίδια διαθέτει υψηλή τεχνολογία που ποτέ δεν μπόρεσε να την απλώσει σε ευρεία χρήση.

Η Κίνα ανερχόμενη οικονομικά αλλά αδύναμη ακόμη στρατιωτικά, καθιερώνεται σαν περιφερειακή δύναμη στον περίγυρό της αλλά όχι σαν παγκόσμια δύναμη.
Η ηπειρωτική κεντρική και νότια Ασία παρά τα κατά καιρούς μεθοριακά προβλήματα όπως πρόσφατα μεταξύ Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν και Κιργιστάν-Τατζικιστάν ελέγχεται από την Ρωσία και την Κίνα. Το άλλοτε «μαλακό υπογάστριο» της Ρωσίας, η μακρινή αυλή της Μ. Βρετανίας, η περιοχή που δεν ξέμενε ποτέ από αφεντικά, νιώθει τώρα σταθερότερη. Δεν διαθέτει αέρα ελευθερίας και ποτέ δεν είχε αλλά κάποιον αέρα χωρίς πολύ «μπαρούτι» και πόλεμο. Έφυγαν οι ξένοι από το Αφγανιστάν, η Κίνα φτιάχνει «δρόμους μεταξιού» χωρίς όπλα αλλά με το εμπόριο. Όχι μόνο στη κεντρική Ασία αλλά και στην Αφρική όπου υπάρχουν πρώτες ύλες ενώ αγοράζει λιμάνια ανά τον κόσμο.
Η Ρωσία στηρίζει τα καθεστώτα της Κεντρικής Ασίας και η Τουρκία σχεδιάζει στρατηγικές συνεργασίας όπως φάνηκε αυτές τις μέρες στη σύνοδο των χωρών της Στρατηγικής Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) στην αρχαία πόλητου δρόμου του «μεταξιού», Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν, με τις συνομιλίες Ερντογάν με Πούτιν και Σι Τζινπίνγκ. Πούτιν και Σι συμφώνησαν να μην επιτρέψουν «έγχρωμες επαναστάσεις» από πλευράς της Δύσης στην Κεντρική Ασία. Πιέστηκε όμως ο Πούτιν από τον Κινέζο Σι και τον Ινδό Μόντι για ειρήνευση στην Ουκρανία. Ο Ερντογάν ενισχύει τη θέση του διαμεσολαβητή στο Ουκρανικό, επωφελείται από τις ρωσικές εξαγωγές και τους Ρώσους τουρίστες και εκμεταλλεύεται την ελληνική αδράνεια στη περιοχή και στους διεθνείς Οργανισμούς.

Άλλοι ανοίγουν αγορές και άλλοι κλείνουν. Όταν ξεκίνησαν με τη βοήθεια, αν όχι την παρότρυνση της Δύσης οι «αραβικές ανοίξεις» το 2011, κάποιοι έβλεπαν την απόρριψη των αυταρχικών αλλά εθνικιστικών καθεστώτων και την ανάδειξη κοινοβουλευτικών δημοκρατιών σαν θετικό για την περιοχή όπου θα κυριαρχούσαν οι νεοφιλελεύθερες και φιλοδυτικές τάσεις. Οι αγορές θα ωφελούσαν την Δύση που περιοριζόταν κύρια στην Αμερική και την Ευρώπη. Οι «Ανοίξεις» όμως έφεραν αστάθεια, δημιουργία «τεράτων» τύπου ISIS και χειροτέρευση της ζωής. Το πείραμα απέτυχε. Οι πληροφορίες και οι ειδήσεις λένε ότι τώρα γίνεται το δεύτερο πείραμα που στοχεύει στον περιορισμό της Ρωσίας και της Κίνας και την επιστροφή των κεφαλαίων και της τεχνολογίας στην Αμερική. Η άποψη αυτή εκφράστηκε κατά καιρούς από την Αμερικανίδα υπουργό Οικονομίας Γιέλεν.

Η παγκοσμιοποίηση ευνόησε τρίτες χώρες και αυτό προσπαθεί η Αμερική να το μαζέψει. Ακόμη και σε βάρος της ίδιας της παγκοσμιοποίησης και του παγκόσμιου εμπορίου. Όμως το ένα τρις δολ. (από τα 30 τρις δολ. συνολικά) του αμερικανικού χρέους οφείλονται στην Κίνα. Το εμπόριο και η ίδια η ύπαρξη του καπιταλισμού στηρίζεται στην Κίνα. Παλιά το εμπόριο κατευθυνόταν από την Δύση στην Ανατολή. Τώρα έχει αντιστραφεί και κινείται από την Ανατολή στη Δύση. Για την ακρίβεια οι πρώτες ύλες και το πετρέλαιο πηγαίνει στην Ανατολή και από εκεί έρχονται τα έτοιμα προϊόντα. Τελευταία τα περισσότερα προϊόντα είναι υψηλής τεχνολογίας. Η Αμερική όπως και η Ρωσία αναγκάζονται να εξάγουν μαζικά πρώτες ύλες και να υποθηκεύουν το μέλλον τους.
Ο κινεζικός κεντρικός σχεδιασμός δίνει κατευθύνσεις και ελέγχει την παραγωγή. Ο δυτικός σχεδιασμός αποκεντρωμένος, αδύναμος και χωρίς πρώτες ύλες, έχει αφεθεί στην ελευθερία (βλέπε κερδοσκοπία) της αγοράς. Ποιος κερδίζει στην ποιότητα ζωής; Ο «ανελεύθερος» κεντρικός σχεδιασμός ή η «ελεύθερη» και «άναρχη» αγορά; Ο χρόνος θα δείξει…

Η αστάθεια οδηγεί σε πρωτόγνωρους κινδύνους μετά τη λήξη του ψυχρού πολέμου. Ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός παραπαίει, ο πληθωρισμός ανεξέλεγκτος, η παραγωγικότητα βάλτωσε. Οι κίνδυνοι συγκρούσεων μεγάλων δυνάμεων με πυρηνικά όπλα γίνονται ορατοί. Βάζουν όλοι μπροστά τον εκσυγχρονισμό των πυρηνικών όπλων που είχε σταματήσει το 1992. Τα μικρά και φορητά πυρηνικά όπλα, μεγάλης όμως ισχύος, βγαίνουν από τις αποθήκες. Ποντάρουν ότι μπορεί να γίνει περιορισμένος πυρηνικός πόλεμος χωρίς να καταστραφεί ο πλανήτης. Οι ειδικοί φωνάζουν ότι η κλιμάκωση και επόμενα η καταστροφή του πλανήτη θα είναι αναπόφευκτη. Τα κέρδη και η κυριαρχία πάνω από την λογική…
Στη χώρα μας, όπου σταμάτησε κάθε παραγωγή προϊόντων και σκέψης, κυριαρχεί το ψέμα στα ΜΜΕ και οι εντυπώσεις. Οι παραγωγικές δυνάμεις (αγροτικές και βιομηχανικές) έχουν συνθλιβεί κάτω από το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο που τις περιορίζει. Το κεφάλαιο αυτό δεν είναι παραγωγικό αλλά παρασιτικό. Σχετίζεται με τα ΜΜΕ, τις τράπεζες και το ποδόσφαιρο. Αποπροσανατολίζει, κλέβει και στηρίζει συντηρητικές κυβερνήσεις για να κάνει στη συνέχεια τη δουλειά του.
Σε πρόσφατη έρευνα της Eurostat, παρά τις θριαμβολογίες της κυβέρνησης για ανάπτυξη, η πραγματικότητα είναι θλιβερή. Ένα από τρία νοικοκυριά στην Ελλάδα κινδυνεύει από τη φτώχεια. Βρισκόμαστε δε στην τρίτη από το τέλος θέση στην Ε.Ε. Πίσω μας είναι μόνο η Ρουμανία και η Βουλγαρία.
    1. Αν οι διεθνείς συσχετισμοί δεν αλλάξουν (τουλάχιστον στην Ευρώπη)όποια προοδευτική κυβέρνηση σε μια χώρα θα έχει δυσκολίες.
    2. Αν οι εσωτερικοί συσχετισμοί (κομματικοί και μαζικοί) δεν αλλάξουν στη χώρα μας ακόμη και με αλλαγή συσχετισμών στην Ευρώπη δεν θα είναι αρκετό για να εκκινήσουν εσωτερικές κοινωνικές αλλαγές.
    3. Αν υπάρξει κοινωνική δικαιοσύνη χωρίς παραγωγικότητα, μια προοδευτική κυβέρνηση δεν θα αντέξει.
    4. Αν συνεχίσουμε όπως μέχρι τώρα (χωρίς παραγωγικότητα και με ελάχιστο κοινωνικό κράτος) βαδίζουμε προς τον γκρεμό.
    5. Αν υπάρξει παραγωγικότητα χωρίς κοινωνική προστασία και διασφαλισμένα «δημόσια αγαθά» δεν θα έχει αντοχή η κοινωνία στις σύγχρονες προκλήσεις και θα υπάρξει κοινωνική αναταραχή.
    6. Αν η παγκόσμια αστάθεια συνεχιστεί, μαζί με τα υπάρχοντα προβλήματα της κλιματικής αλλαγής, ανισοτήτων, πανδημιών, ο πλανήτης κινδυνεύει.
    7. Αν δεν συμμετέχουμε εμείς στους κοινωνικούς αγώνες θα μας κλέβουν και θα μας κοροϊδεύουν, όπως τώρα.
(Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.) Tο άρθρο  αναδημοσιεύεται από το  iEidiseis.gr