του Γιάννη Μπράχου•


Το μέλλον της Ουκρανίας θα μπορούσε να διασφαλιστεί αποτελεσματικά, σύμφωνα με Γάλλους αξιωματούχους, μόνο μέσω της διπλωματικής συμφωνίας της Δύσης-Ρωσίας, με μακροχρόνια μετάθεση της προοπτικής ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και την ουδετερότητα της χώρας, κατά το πρότυπο της Φινλανδίας και Αυστρίας.  Για την Ελλάδα, πέρα από τα αυτονόητα , οικονομικά, πολιτικά και γεωπολιτικά ζητήματα ανακύπτει και ένα ακόμη, στενότερης εθνικής σημασίας που σχετίζεται με τη μη αναγνώριση της ελληνικής εθνικής μειονότητας από το Κίεβο και ενώ η Ουκρανία λαμβάνει δις ευρώ βοήθεια από την ΕΕ και με την υπογραφή της Αθήνας…

Η διαφαινόμενη λύση στην ουκρανική κρίση, με διαμεσολάβηση Γαλλίας και Γερμανίας, αποσκοπεί στη νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική να ενσωματωθεί η Ρωσία. Η Ρωσία έχει κάθε συμφέρον σε αυτό το πλαίσιο να αποδεχθεί και να σεβαστεί την ουδέτερη Ουκρανία. Η Γερμανία και η Γαλλία επεξεργάζονται προτάσεις εκτόνωσης της κρίσης, θέτοντας ουσιαστικά στο “ράφι” την προοπτική ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

Όπως είναι γνωστό το 2008, στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, οι ΗΠΑ πρότειναν την αποστολή πρόσκλησης για ένταξη στο ΝΑΤΟ στην Ουκρανία και στη Γεωργία. Οι κύριες ευρωπαϊκές χώρες απέτρεψαν τη Συμμαχία από την αποστολή άμεσης πρόσκλησης στην Ουκρανία, με αντίτιμο την κοινή δήλωση των ηγετών του ΝΑΤΟ για την μελλοντική ένταξη της Ουκρανίας και της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ.

Από τη σκοπιά του Κρεμλίνου, η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ  συνιστά άμεση απειλή για την ασφάλεια της Ρωσίας. Η Ουκρανία για την Ρωσία αποτελεί γεωγραφικό μαξιλάρι μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας. Στην Η ουκρανική κρίση επανήλθε επικαιρότητα μετά τις αποφάσεις του ΝΑΤΟ με στόχο την αναδιάταξη των δυνάμεων στην ανατολική πτέρυγα του.

Την ίδια χρονική περίοδο οι ΗΠΑ αποσύρονται από το Αφγανιστάν, αλλάζοντας το δόγμα της εξωτερικής πολιτικής τους δίνοντας έμφαση στην περιοχή Ινδικού-Ειρηνικού και την αντιμετώπιση της Κίνας.Για τον σκοπό αυτό συγκρότησαν την συμμαχία AUKUS (Αυστραλία, ΗΒ, ΗΠΑ) , ενώ αμφισβήτησαν την “PhaseOneAgreement” (εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-Κίνας του 2020), χαρακτηρίζοντας την επιβλαβή για την αμερικανική οικονομία.

Η ταυτόχρονη άσκηση πίεσης στην Ρωσία και στην Κίνα είχε ως αποτέλεσμα την ενίσχυση των εμπορικών και πολιτικών δεσμών τους, αναμενόμενη εξέλιξη σύμφωνα με τις αμερικανικές δεξαμενές σκέψεις, δυσχεραίνοντας τις επιδιώξεις των ΗΠΑ.

Η αγγλοσαξονική προσέγγιση της Ουκρανίας, Γεωργίας και Μολδαβίας, ως προκεχωρημένων δυτικών φυλακίων, αφενός υποτιμά τη δυνατότητα των συγκεκριμένων χωρών να ανταποκριθούν στα πρότυπα της δυτικής συμμαχίας και αφετέρου αναλώνει πόρους στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, οι οποίοι εναλλακτικά θα αξιοποιούντο στη νότια πτέρυγα για την αντιμετώπιση προβλημάτων, όπως η μετανάστευση και η τρομοκρατία στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Η μόνη εναπομείνασα εξήγηση της απροσδόκητης αυτής επιλογής των ΗΠΑ είναι η ακύρωση λειτουργίας του αγωγού Nord-Stream2, με προοπτική το ενεργειακό κόστος στην Ευρώπη να εκτοξεύεται περισσότερο, λόγω ακριβότερων εισαγωγών υγροποιημένου αερίου, κυρίως από τις ΗΠΑ.

Η διατήρηση των υψηλών τιμών ενέργειας τουλάχιστον για δύο έτη, σε συνδυασμό με τη διακοπή της απρόσκοπτης λειτουργίας των αλυσίδων παραγωγής λόγω πανδημίας, οδηγεί την ευρωπαϊκή οικονομία σε υψηλό πληθωρισμό, υψηλά επιτόκια, επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης και επιδείνωση του ήδη υψηλού δημόσιου χρέους στις οικονομίες του Νότου, με την Ελλάδα στη δυσμενέστερη θέση.

Παρότι οι εκτιμώμενοι σχεδιασμοί των διεθνών δυνάμεων για την Ουκρανία δεν περιλαμβάνουν επί της αρχής ευρείας κλίμακας σύγκρουση, το Κίεβο αποτελεί αστάθμητο παράγοντα. Στο Κίεβο διατυπώνονται εισηγήσεις εκμετάλλευσης της γεωπολιτικής ρευστότητας, με διττό στόχο: Αφενός, πολιτικά να αποφευχθεί η εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ, (αποτέλεσμα διπλωματικής μεσολάβησης Γερμανίας και Γαλλίας) και αφετέρου, οικονομικά να μην υλοποιηθούν οι μεταρρυθμίσεις στην οικονομία σύμφωνα με τις δημοσιονομικές συμφωνίες με την ΕΕ και το ΔΝΤ.

Η Ουκρανία από το 2014 έχει λάβει από το ΔΝΤ και την ΕΕ διμερώς, άνω των 48 δισ.$ και σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση των Υπουργών Οικονομικών των G-7 (14/2/22) θα συνεχίσει η υποστήριξη για την επίτευξη των μεταρρυθμίσεων, αλλά και σε περίπτωση επιδείνωσης της κρίσης η G-7 θα στηρίξει περαιτέρω οικονομικά την Ουκρανία. Έτσι παρά την οικονομική κρίση, η Ουκρανία δαπανά σημαντικά κονδύλια της δημοσιονομικής ευρωπαϊκής στήριξης σε εξοπλισμούς, ενίοτε με αδιαφανή κριτήρια, με σημαντικό μέρος των κονδυλίων να κατευθύνεται στην στρατιωτική συνεργασία της με την Τουρκία.

Επισημαίνεται ότι στους όρους μακροοικονομικής βοήθειας της ΕΕ προς την Ουκρανία, περιλαμβάνεται ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Ουκρανία ουσιαστικά αναγνωρίζει μόνο τους Τάταρους ως εθνική μειονότητα, αγνοώντας την σημαντική ελληνική διασπορά. Η δυσμενής αυτή διακριτική μεταχείριση της ελληνικής διασποράς οφείλεται στην εξ αντικειμένου λόγω γεωγραφίας στενότερη σχέση της με τους ρωσόφωνους της χώρας. Η κυβέρνηση της χώρας μας θα πρέπει να εξετάσει κατά πόσον η στάση της Ουκρανίας έναντι της ελληνικής διασποράς παραβιάζει την πολιτική αιρεσιμότητα της μακροοικονομικής βοήθειας της ΕΕ.

Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να υπερασπίσει τα συμφέροντα της ελληνικής διασποράς στην ανατολική περιοχή της χώρας, παρεμβαίνοντας άμεσα με την σημαντική ενίσχυση προσωπικού στο Προξενείο της Μαριούπολης,  παρέχοντας ανθρωπιστική βοήθεια στην ελληνική διασπορά και εγείροντας τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της στα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα. Η πρόσφατη τραγική απώλεια ζωής Έλληνα της διασποράς και ο τραυματισμός άλλων δύο, επιβεβαιώνει την υποβόσκουσα διακριτική μεταχείριση της ομογένειας στην περιοχή.

Η προστασία της ομογένειας στην Ουκρανία αποτελεί σημαντικό αντίβαρο στο ρόλο της Τουρκίας στην ουκρανική κρίση, προσφέροντας διπλωματικό μοχλό στις εξελίξεις στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Μεσόγειο, εν όψει της νέας ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφαλείας.

• Οικονομολόγος-πρώην Γενικός Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων Υπουργείου Εξωτερικών.