Νίκος Μπελαβίλας*


Στα μέσα του Νοέμβρη έγινε μπλόκο των φορτηγών της Cosco στο λιμάνι του Πειραιά από δημοτικούς συμβούλους της Αριστεράς. Τα μεγάλα τετραξονικά φορτηγά μετέφεραν χωρίς άδεια τα μπάζα για τον προβλήτα κρουαζιέρας.

Η Cosco προσπάθησε να εκμεταλλευτεί την απομόνωση του κόσμου λόγω πανδημίας και ξεκίνησε το πιο αμφιλεγόμενο έργο της. Εκείνη η παρεμπόδιση του κομβόι των φορτηγών σήκωσε την κουρτίνα της σιωπής προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις.
Πρώτη εξ αυτών, η έκτακτη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου Πειραιά με πρωτοβουλία της Αριστεράς και με τη συμφωνία όλης της δημοκρατικής αντιπολίτευσης. Η συνεδρίαση κατέληξε στο τέταρτο κατά σειρά ψήφισμα με μεγάλη συναίνεση και απαίτηση για διακοπή των εργασιών που δεν έχουν περιβαλλοντικά αδειοδοτηθεί. Η εταιρεία αντέδρασε αμέσως δηλώνοντας ότι η απαγόρευση διέλευσης φορτηγών από την ακτή Μιαούλη εμποδίζει την ανάπτυξή της. Ταυτόχρονα, παρότι δεν έχει τηρήσει τις συμβατικές υποχρεώσεις της απέναντι στο Ελληνικό Δημόσιο, απαιτεί να της δοθεί ο πλήρης έλεγχος του λιμανιού και το 67% των μετοχών.
Ενημέρωσε επίσης ότι και η καθυστέρηση της υπογραφής των μελετών από τους αρμόδιους της προκάλεσε ζημιά. Η Cosco επί χρόνια δεν κατέθετε τις υποχρεωτικές, από τη σύμβαση του 2016, μελέτες, αναμένοντας να πέσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Μόλις ανέλαβε η κυβέρνηση Μητσοτάκη, κατέθεσε τη μία εκ των δυο, ενώ μέχρι σήμερα δεν έχει καταθέσει ούτε τη δεύτερη, παρότι είναι υποχρεωμένη να το κάνει εδώ και τέσσερα χρόνια.

Ταυτόχρονα, κοιτάζοντας τον κατάλογο των έργων που είναι δεσμευμένη να εκτελέσει, την προηγούμενη χρονιά εκταμίευσε μόλις το 23% του προϋπολογισμού τους. Η εταιρεία ισχυρίζεται ότι ετέθησαν εμπόδια λόγω των περιβαλλοντικών όρων και εγκρίσεων. Ομως, από τον κατάλογο των έργων φαίνεται ότι τουλάχιστον σε δύο που είναι εγκεκριμένα πριν από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε απορρόφηση 8% και 21% αντίστοιχα, ενώ στο έργο των πλωτών δεξαμενών, 58%, χωρίς να τους παρεμποδίσει κανείς. Αλλα δυο νούμερα χτυπούν στο μάτι: η Cosco έδωσε το 2019 διπλάσια ποσά για μελέτες από ό,τι είχε προγραμματίσει. Γιατί; Προφανώς δεν αποφάσισαν να σπαταλήσουν χρήματα για πρόσθετες μελέτες, αλλά μάλλον υπολόγιζαν ότι θα άλλαζε η κυβέρνηση και θα προχωρούσαν χωρίς μελέτες (περιβαλλοντική, κυκλοφοριακή κ.ά.). Αναγκάστηκαν όμως να τις εκπονήσουν διότι τα χρήματα των περίφημων επενδύσεων του ΟΛΠ έρχονται κατά 45% από τις Βρυξέλλες και όχι από τη Σαγκάη. Επρεπε να εκταμιευθούν, αλλιώς χάνονταν.

Μέσα σε αυτά συμβαίνει και κάτι πρωτοφανές. Η Ευρωπαϊκή Ενωση χρηματοδοτεί κατά 96% ένα αμιγώς ιδιωτικό έργο, τον διαβόητο πλέον νότιο προβλήτα κρουαζιέρας. Οταν η προηγούμενη διοίκηση της αντιπεριφέρειας Πειραιά έθεσε το ερώτημα πώς είναι δυνατόν αυτό να συμβαίνει, η απάντηση της Ε.Ε. ήταν ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Ομως για να έλθουν χρήματα έπρεπε να προηγηθούν μελέτες και να εγκριθούν, ανεξάρτητα του τι επιθυμούσε η Cosco. Και με αυτή την απρόβλεπτη εξέλιξη, οι μελέτες δημοσιοποιήθηκαν.
Οσο και αν επιχειρήθηκε να κρυφτεί, έγινε τελικά πασίγνωστο το μεγάλο περιβαλλοντικό πρόβλημα σε όλη την έκταση του λιμανιού. Η συνέχεια δεν ήταν αναμενόμενη. Το φθινόπωρο του 2019, με την κυβερνητική αλλαγή, περίμεναν, όπως φαίνεται, ότι οι μελέτες θα υπογράφονταν σε μία νύχτα και θα προχωρούσαν στο επόμενο βήμα. Δεν υπολόγισαν ότι σύσσωμη η αυτοδιοίκηση του Πειραιά, παραλιμένιοι δήμοι, αντιπεριφέρεια, ελεγκτικές αρχές, θα έθεταν πολύ σοβαρούς περιβαλλοντικούς όρους - ως όφειλαν και όπως έχουν δικαίωμα. Ετσι καταργήθηκε ένα ολόκληρο Mall δεκάδων χιλιάδων μέτρων στο λιμάνι το οποίο είχαν φέρει για έγκριση χωρίς να προβλέπεται πουθενά.
Στη συνέχεια ξεκίνησαν το έργο της κρουαζιέρας με νομικές ακροβασίες, μόλις άρχισε η πρώτη καραντίνα. Και εδώ η Cosco είχε εκπλήξεις: οι κινητοποιήσεις των πολιτών, ο βομβαρδισμός ερωτήσεων στη Βουλή από τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΜέΡΑ25, οι γνωμοδοτήσεις των επιστημονικών φορέων, τα ομόφωνα ψηφίσματα του Δήμου Πειραιά και τελικά το ΣτΕ σταμάτησαν τις βυθοκορήσεις. Ακολούθησαν τα φορτηγά των επιχωματώσεων στη δεύτερη καραντίνα, το μπλόκο στην ακτή Μιαούλη και η νέα απόφαση του δημοτικού συμβουλίου Πειραιά.
Η εκτέλεση των έργων από την Cosco με προδιαγραφές αποικιακού τριτοκοσμικού λιμανιού δεν της βγαίνει τελικά. Πέρα από τις κεντρικές αντιδράσεις για την κρουαζιέρα, αντιδράσεις στο Πέραμα για τα ναυπηγεία, για τα καζάνια πετρελαιοειδών, για το διαμετακομιστικό κέντρο του Κερατσινίου, στη Σαλαμίνα για την καταστροφή του Τύμβου Σαλαμινομάχων από τα διαλυτήρια, αλλά και στην Αίγινα από την απόρριψη της λάσπης των έργων στον βυθό του νησιού. Αντιδράσεις από την ανεξέλεγκτη ρύπανση που προκαλεί η Oil One στη Δραπετσώνα. Ετσι φούντωσε η κοινωνική ενημέρωση, με θετικό αντίκτυπο που έφερε και άλλες αντιδράσεις. Η κουρτίνα τελικά σηκώθηκε αποκαλύπτοντας παραβιάσεις της νομοθεσίας, κινήσεις κάτω από το τραπέζι, κυρίως κινδύνους για την πόλη και την τοπική οικονομία.

Τώρα η Cosco, με την επιστολή της στην κυβέρνηση, ζητά στην πραγματικότητα αναδιαπραγμάτευση εις βάρος όχι μόνο του κεντρικού αλλά του μείζονος Πειραιά, και την πλήρη παράδοση των μετοχών στα χέρια της. Από το 2017 για πρώτη φορά στην ιστορία αυτής της πόλης επιβλήθηκε καθεστώς ουσιαστικού περιβαλλοντικού ελέγχου στο λιμάνι. Αυτό είναι το ένα διακύβευμα που θα επιχειρήσει να ανατρέψει η Cosco τους επόμενους μήνες. Το δεύτερο είναι ο απόλυτος μονοπωλιακός έλεγχος τον οποίο διεκδικεί σε όλους τους τομείς της λιμενικής ανάπτυξης. Με τα κέρδη δικά της και τις ζημιές στους κατοίκους της πόλης.
Ο στόχος μιας βιώσιμης, δίκαιης παραλιμένιας οικονομίας δίπλα σε ένα μεγάλο λιμάνι, με θέσεις εργασίας, ενίσχυση της τοπικής οικονομίας, θετικό αποτύπωμα στο περιβάλλον, στο τοπικό εμπόριο και επιχειρήσεις, στον τουρισμό και πολιτισμό, δεν αφορά τον ιδιωτικό ΟΛΠ. Η δεκαετής παρουσία της Cosco στον Πειραιά αυτό δείχνει.
Υπάρχει επομένως ένα ερώτημα: Ποιος, αν όχι η πειραϊκή κοινωνία, η αυτοδιοίκηση, οι επιστημονικοί, επαγγελματικοί και συνδικαλιστικοί θεσμοί, οι πολίτες, θα βάλουν χαλινάρι στην Cosco, από την Πειραϊκή ώς το Πέραμα και την Κυνόσουρα της Σαλαμίνας; Οι εξελίξεις δείχνουν ότι ώς τώρα αυτό πέτυχε, όπου έγινε σοβαρή δουλειά και τεκμηρίωση, όπου στήθηκαν μεγάλα κοινωνικά μέτωπα.

* Καθηγητής πολεοδομίας στο ΕΜΠ και επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Πειραιάς για Ολους».
**Αναδημοσίευση από την ΕΦΣΥΝ