Του Σωτήρη Σιδέρη

 Παγιδευμένος σε έναν νοσηρό εθνικισμό εδώ και χρόνια, ο  Τούρκος Πρόεδρος αρχίζει να δείχνει σημάδια πνευματικής κόπωσης.  Κοιτάζοντας εδώ και μήνες στο παρελθόν, πότε στο 1453, πότε στο 1922, πότε  πίσω στη μάχη του Μαντζικέρτ (το 1071 μεταξύ της  Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και των Σελτζούκων) απολαμβάνει με ασυγκράτητο ναρκισσισμό επιτυχίες Οθωμανών και φυσικά συγκρίνοντας τον εαυτό του με τους σουλτάνους.

Προφανώς  ήττες δεν υπήρξαν ποτέ  στο μυαλό του Ερντογάν.  Από τη Νέα Υόρκη και θέλοντας να απαντήσει στην ελληνική υπενθύμιση για τις διώξεις των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο, την Τένεδο και την Σμύρνη, ο Ερντογάν αναφέρθηκε στην άλωση της Τριπολιτσάς  για να αναφωνήσει ότι “δεν ξεχάσαμε και δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τη σφαγή της Τριπολιτσάς, που έγινε στις 23 Σεπτεμβρίου 1821» . Οι αμέτρητες σφαγές από ορδές Οθωμανών δεν μετράνε . Αλλά αυτά είναι ιστορία. Ο Ερντογάν περικυκλωμένος και φυλακισμένος στο παρελθόν , αδυνατεί πλέον να λειτουργήσει ως ο σύγχρονος πολιτικός που πριν από 20 χρόνια συστήθηκε στον κόσμο. Έχει εξελιχθεί σε έναν γραφικό πολιτικό που έχει εγκλωβιστεί στον αυτοθαυμασμό του και δεν μπορεί να λύσει κανένα πρόβλημα προς όφελος της χώρας του, από τα δεκάδες που έχει δημιουργήσει και στο εσωτερικό της Τουρκίας και με τους γείτονές του.       

Η Τουρκία στους χάρτες

Η Τουρκία έχει κολλήσει επειδή έχει κολλήσει ο Ερντογάν. Αυτό είναι ολοφάνερο. Το Υπουργείο Εξωτερικών έχει διακοσμητικό χαρακτήρα. Το Υπουργείο Άμυνας με τον Ακάρ επιτελεί έναν  σύνθετο ρόλο. Είναι η δύναμη που διαμορφώνει και την εσωτερική και την διεθνή ατζέντα της Τουρκίας και το Προεδρικό Μέγαρο  την επιβάλλει. Η ανάπτυξη της οικονομίας επί χρόνια, η πραγματικά εφυής εξωτερική πολιτική του Ερντογάν επί σειρά ετών έβαλαν την Τουρκία στην βιτρίνα των διεθνών σχέσεων. Από ένα σημείο και μετά όμως , η φθορά αυτής της πολιτικής άρχισε να φθείρει και το σύστημα που επίσης με δύναμη, σχέδιο και εφυϊα, άλλαξε ο Τούρκος Πρόεδρος. Τα μέτωπα είναι μεγάλα και απλωμένα στο τραπέζι του Προεδρικού Μεγάρου, αλλά καθηλωμένα. Εμφανίζουν συνεχώς χάρτες με μια Τουρκία υπερτροφική, κυρίαρχη και τεράστια, αλλά στους χάρτες.
 Η Τουρκία είναι παντού, αλλά δεν  άλλαξε το στάτους κβο στο Αιγαίο, άλλαξε ελάχιστα στην Συρία και στο Ιράκ, αλλά η μεγάλη Τουρκία που υπόσχονταν παραμένει στα χαρτιά. Τα πάντα στην περιοχή κινούνται και ερήμην της Τουρκίας.
Στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ίσως το μόνο μέτωπο που έμεινε απαράλλαχτο  η κατάσταση εμφανίζεται γκρίζα. Είναι ακόμη επικίνδυνη, όχι όμως αδιέξοδη. Μέχρι στιγμής τουλάχιστον επιβεβαιώνεται η εκτίμηση ότι το 2020 ήταν κομβικό. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη άβουλη και τρομαγμένη υποχώρησε δραματικά στην δοκιμασία του Ουρούτς Ρέις. Η διαχείριση στην συνέχεια της κρίσης και οι διαρκείς επεμβάσεις των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και του γαλλογερμανικού άξονα διέσωσαν ίσως το ΝΑΤΟ και την σταθερότητα στην περιοχή και ισχύει μέχρι σήμερα.  Αλλά τα ελληνοτουρκικά προβλήματα είναι οξύτατα. Ο Ερντογάν πρέπει να αποφασίσει τι θα κάνει στην συνέχεια γιατί από αυτόν εξαρτάται.

       

Οι φανφάρες και η ανασφάλεια του Ερντογάν

Όσο ο Ερντογάν δεν είναι σε θέση να εμφανίσει στο τουρκικό κατεστημένο μια μεγάλη επιτυχία, όπως είναι η αλλαγή του νομικού καθεστώτος του Αιγαίου, τόσο περισσότερο κινδυνεύει να οδηγηθεί στην απαξίωση. Το βέτο της Δύσης για πόλεμο με την Ελλάδα,  έχει κάνει εριστικό τον Ερντογάν που επιδίδεται στην εξιστόρηση περασμένων μεγαλείων για να διασκεδάσει την ανασφάλειά του. Που είναι και το μεγάλο του πρόβλημα. Ο Τούρκος πρόεδρος , έτσι όπως έχουν τα πράγματα δεν θα εκλεγεί άλλη φορά στο ανώτατο αξίωμα, οπότε θα επιδιώξει να διασωθεί , είτε με πραξικόπημα , είτε με μια μεγάλη κρίση.

Η Τουρκία όμως με ή χωρίς τον Ερντογάν θα συνεχίσει να είναι μια μεγάλη χώρα που θα έχει σημαντικό ρόλο στις περιφερειακές εξελίξεις. Οπότε αντί να χάνει τεράστιο κεφάλαιο και ενέργεια αντιπαρατιθέμενη με την Ελλάδα, μπορεί να αλλάξει δόγμα και να αναζητήσει στηρίγματα και στρατηγική συνεργασία με τη Δύση. Αυτό μπορεί να γίνει είτε μέσω της αναβάθμισης του ρόλου της στις σχέσεις με την και το ΝΑΤΟ, είτε και απευθείας με τις ΗΠΑ.

Η μεν ΕΕ βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο και προθερμαίνεται για αλλαγή συνθηκών, κατάργηση βέτο και προώθηση της Ευρωπαικής Πολιτικής Κοινότητας, την εφαρμογή της Στρατηγικής Πυξίδας κλπ, ενώ οι ΗΠΑ κάθε άλλο παρά έχει πρόβλημα αν η Άγκυρα επιστρέψει στην αγκαλιά της η Τουρκία.
Η Ελλάδα σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να ξέρει πως ό,τι μπορεί να κερδίσει έχοντας απέναντι μια εριστική Τουρκία, άλλα τόσα μπορεί να χάσει έχοντας απέναντί της μια Τουρκία με στρατηγική ρόλο στην περιοχή. Στην περίπτωση αυτή, η Δύση δεν πρόκειται να στηρίξει την Ελλάδα και θα πιέσει αφόρητα για διευθέτηση των διμερών προβλημάτων.
Αυτή την στιγμή στην Ελλάδα και η κυβέρνηση και τα άλλα κόμματα δείχνουν να μην έχουν καμία πρόταση για όλα αυτά που εξελίσσονται σε μεγάλο βαθμό ήδη. Δείχνουν να μην έχουν δυνάμεις να μελετήσουν και να οργανώσουν τις δυνάμεις τους και να διαπραγματευθούν σθεναρά ένα καλύτερο μέλλον για την Ελλάδα που θα μπορεί να προέλθει μόνο αν έχει μια καλή θέση στη νέα τάξη πραγμάτων.