Του Σωτήρη Σιδέρη

Στο παρασκήνιο , ακόμη και οι ΗΠΑ ισχυρίζονται ότι είναι πιθανό ένα θερμό επεισόδιο Ελλάδας -Τουρκίας και ότι οι ίδιες εργάζονται ως δύναμη αποτροπής. Δημόσια οι Τούρκοι το επιδιώκουν, ίσως γιατί γνωρίζουν ότι είναι δύσκολο να το αποτολμήσουν, αν ήταν εύκολο , θα το είχαν κάνει. Η τόσο έντονη ρητορική μας προετοιμάζει για πόλεμο ή αντίθετα η ρητορική είναι η άρνηση της πράξης του πολέμου, δεν ξέρουμε τι ακριβώς συμβαίνει στην Άγκυρα.  Η Ευρώπη ανησυχεί για την επιθετική και αναθεωρητική ρητορική του Ερντογάν, αλλά δεν σκέφτεται καν να αναλάβει διπλωματικές πρωτοβουλίες για εκτόνωση, ούτε καν με κυρώσεις δεν απειλεί την Τουρκία. Το ΝΑΤΟ  ήταν  και εγκεφαλικά νεκρό και διπλωματικά σε κώμα και  αναστήθηκε  λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Τι θα συμβεί στον κόσμο όμως, αν πράγματι η Τουρκία αποτολμήσει ένα επεισόδιο, που μετά θα εξελιχθεί σε πόλεμο; Την σημερινή εικόνα πολλοί την ακτινογραφούν εύκολα, το μετά όμως όλοι το αποφεύγουν. Ίσως γιατί  είναι πιο εφιαλτικό και από τον πόλεμο. Οι απαντήσεις που ακολουθούν βασίζονται σε ανάλυση δεδομένων και συζητήσεων και όχι σε επινοήσεις και σενάρια.

Δέκα σκηνές από το μέλλον

1. Η Τουρκία ακόμη και αν έχει καταλάβει κάποιο μικρό νησί , για μεγάλο ούτε και η ίδια το σκέφτεται, είναι σίγουρο ότι δεν θα μπορεί να το κρατήσει ούτε ώρες. Πύραυλοι θα το ισοπεδώσουν. Η σκέψη τους ότι μετά από μια κατάληψη ή ένα επεισόδιο θα οδηγήσει την Ελλάδα καταπτοημένη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για παραχωρήσεις και αλλαγή της συνθήκης της Λωζάννης είναι απλή φαντασίωση.  Διαπραγματεύσεις θα γίνουν αλλά , μόνο μια συντριπτική ήττα της Ελλάδας θα ωφελήσει την Τουρκία, αλλά τέτοια ήττα δεν θα υπάρξει. Αντίθετα οι απώλειες που θα έχει η Τουρκία μπορεί να είναι το έναυσμα για ανατροπές ιστορικής εμβέλειας εντός της Τουρκίας.
2. Οπότε, απώλειες καταγράφονται και στις δύο πλευρές. Η συσσώρευση οπλικών συστημάτων σε τέτοιο όγκο είναι εγγύηση ότι η μεν Ελλάδα θα έχει απώλειες η δε Τουρκία και απώλειες και καταστροφή των φιλοδοξιών της για ανάδειξή της σε τοπική υπερδύναμη . Μετά από έναν πόλεμο με την Ελλάδα, πολλές χώρες θα συνασπιστούν για να αντιμετωπίσουν τις επιθετικές φιλοδοξίες της.
3. Το ΝΑΤΟ καταρρέει. Η νοτιοανατολική πτέρυγα παύει να υπάρχει. Η Ελλάδα και η Τουρκία εξετάζουν εκδικητικά σχέδια ανάλογα με τις απώλειες που είχαν. Η Συμμαχία χάνει τον συνδετικό ιστό της, το δόγμα της εξαερώνεται , οι ΗΠΑ προσπαθούν να ανανεώσουν την κυριαρχία τους ίσως με μια νέα  αρχιτεκτονική που θα πάρει χρόνια να  δημιουργηθεί. Είτε ονομαστεί επανίδρυση , είτε ανασυγκρότηση , το ΝΑΤΟ θα νεκρώσει και δεν αρκεί το αντιρωσικό μένος για να το κρατήσει ζωντανό.
4. Η ΕΕ αδυνατεί να λειτουργήσει. Οι λαοί χάνουν την πίστη τους. Ουσιαστικά η ΕΕ θα επανεξετάσει τις συνθήκες της, τον ρόλο της , στις δυνατότητές της και θα αντιμετωπίσει υπαρξιακά ζητήματα. Η πολιτική της επιρροή θα εξαερωθεί , η οικονομική της είναι ήδη προβληματική.
5. Ο ΟΗΕ χάνει ακόμη περισσότερο έδαφος. Εκδίδει σχεδόν ουδέτερα ψηφίσματα, αδυνατεί να διαδραματίσει τον ρόλο του , παύει να γίνεται σημείο αναφοράς για ένα μεγάλο μέρος του κόσμου, ουσιαστικά θα οδηγηθεί σε  ηθική χρεοκοπία και η επιδραστικότητά του θα μηδενιστεί.
6. Διμερώς όλες οι χώρες της Ευρώπης ανάλογα με τις συμμαχίες τους θα σταθούν υπέρ της μίας ή της άλλης πλευράς. Η Γαλλία έχει συμβατικές υποχρεώσεις και θα έχει μια πιο επιθετική διπλωματία, ενώ η Γερμανία θα εξισορροπεί. Οι υπόλοιπες χώρες θα εκφράζουν ευχές. Αυτή η αδυναμία υπεράσπισης των δογμάτων της και των διακηρύξεών της θα  οδηγήσει  τη Δύση στην τέλεια καταιγίδα. Η ΕΕ θα έχει  απέναντί της την Ρωσία, πίσω της τις ΗΠΑ, στο κέντρο την απόλυτη αμφισβήτηση και στο νότο την αποσύνθεση. Διαλέγει και παίρνει.
7. Οι αραβικές χώρες θα κινηθούν ανάλογα με τα συμφέροντά τους και ανάλογα με τις συμμαχίες τους. Αλλά θα φοβηθούν να εμπλακούν ενεργά στην κρίση, καθώς δυσκολεύονται να κινηθούν σε πολλά μέτωπα ταυτόχρονα.
8. Το Ισραήλ θα προσπαθήσει να διαβάσει τις εξελίξεις και μετά να σχεδιάσει την παρέμβασή του. Δημόσια μπορεί να στηρίξει τον αμυνόμενο , αλλά και το Τελ Αβίβ αρέσκεται στις περιφερειακές ισορροπίες που δεν θίγουν την στρατηγική του. Η εμπλοκή του στρατιωτικά αποκλείεται, διπλωματικά μπορεί να κινηθεί για  να προσφέρει τις καλές υπηρεσίες του γιατί δεν το συμφέρει η ανεξέλεγκτη αστάθεια, ούτε στρατηγικά, ούτε οικονομικά.
9. Οι χώρες των βαλκανίων θα ζαλιστούν. Έχουν σχέσεις με την Ελλάδα , έχουν και με την Τουρκία. Δύσκολα θα στηρίξουν δημόσια την Τουρκία , ξέρουν ότι μια επίθεση κατά της Ελλάδας θα τους θυμίσει το παρελθόν και θα τους στείλει μήνυμα , ότι αν επιτέθηκε κατά της Ελλάδας, τίποτα δεν αποκλείεται. Περισσότερο θα φοβηθούν και λιγότερο θα αντιδράσουν. Κάποιες χώρες όμως , όπως η Βουλγαρία, η Σερβία και η Αλβανία , αλλά και η Ιταλία θα προσπαθήσουν να αναδειχθούν από αυτή την κρίση και να αυξήσουν την επιρροή τους στην περιοχή. Οι ανταγωνισμοί στην περιοχή θα αυξηθούν , οι εθνικισμοί θα οξυνθούν και αυτό δεν θα είναι καλό σημάδι για το μέλλον της περιοχής.

10. Αφήσαμε τελευταίες τις ΗΠΑ. Αν υπάρξει ελληνοτουρκικός πόλεμος , οι ΗΠΑ θα προσπαθήσουν να εργαστούν και τις δύο πρωτεύουσες ώστε να μην κερδίσει καμία και να επωφεληθούν από την μεταπολεμική αστάθεια, διατηρώντας τα ηνία. Ωστόσο οι ίδιες θα έχουν δεχθεί μια μεγάλη ήττα γιατί πλέον κανείς δεν θα τις εμπιστεύεται, η διεθνής επιρροή θα μειωθεί, πολλές συμμαχικές χώρες θα γίνουν πολύ επιφυλακτικές. Ταυτόχρονα , η Ουάσιγκτον θα έχει να αντιμετωπίσει την καχυποψία εντός του ΝΑΤΟ, στην Ευρώπη όλοι θα ψιθυρίζουν ότι οι ΗΠΑ αντί να είναι δύναμη ενότητας της Δύσης ,είναι διαλυτική και ότι νοιάστηκαν τόσο πολύ για τα συμφέροντά τους που βούλιαξαν στον κυνισμό τους τελικά.
Εν κατακλείδι η Δύση θα κλονιστεί , ο καθένας θα μετρά τους συμμάχους του. Η ανασυγκρότηση θα είναι επώδυνη και θα πάρει χρόνια και όλη αυτή η καταστροφή θα είναι η χρυσή ευκαιρία για την Κίνα να κάνει όλο και περισσότερα και πιο αποφασιστικά βήματα προς τη Δύση.

       

Η τελική εικόνα- οι ηγεσίες

Ως προς το τι τραπέζι θα στηθεί μεταπολεμικά , γιατί σίγουρα θα στηθεί, είναι πολύ αμφιλεγόμενο ζήτημα. Αν οι ΗΠΑ και η Δύση θέλουν  να κλείσει άρον άρον το μέτωπο με μια συμφωνία ίσως ετεροβαρή θα αποτύχουν. Αν επιδιώξουν οποιαδήποτε αλλαγή του στάτους κβο, δεν θα γίνει αποδεκτό. Αλλά εκτιμούμε ότι το μεταπολεμικό τοπίο θα είναι κατά κύριο λόγο ζήτημα ηγεσιών. Ποια χώρα δηλαδή θα διαθέτει την κατάλληλη ηγεσία για να διαπραγματευθεί αποτελεσματικά. Η Ελλάδα έχει το πλεονέκτημα στα χαρτιά , γιατί δεν θέλει καμία αλλαγή. Αν πιεστεί προς αυτή την κατεύθυνση, μια κρίση δεκαετιών θα είναι εδώ και η Δύση θα έχει περισσότερα προβλήματα.  Οπότε οι ηγεσίες,  το σχέδιο και οι συμμαχίες θα έχουν καταλυτική επίδραση στο τοπίο που θα δημιουργηθεί. Ηγέτες με κύρος, αποφασιστικότητα  και σχέδιο  θα κερδίσουν. Ανώδυνοι , υποχωρητικοί και ασυνάρτητοι, θα χάσουν.  

Η Τουρκία από την άλλη μόνο με συντριπτική νίκη κατά της Ελλάδας θα παραμείνει σταθερή. Επειδή τέτοια νίκη δεν θα υπάρξει θα έχει τις δικές της  τρομερές παρενέργειες.
Συμπερασματικά, ένας πόλεμος Ελλάδας -Τουρκίας δεν θα κλείσει ούτε με επεισόδιο, ούτε με αλλαγή του  στάτους κβο γιατί δεν γίνεται δεκτό. Αν γίνει δεκτό θα έχουμε εσωτερική αποσταθεροποίηση και εμφυλιοπολεμικό κλίμα.  Η Δύση θα κλονιστεί, όχι απλά γιατί δύο σύμμαχοι θα συγκρουστούν , αλλά επειδή είναι ήδη σε πορεία παρακμής και ένας πόλεμος θα της δώσει την χαριστική βολή. Όλα αυτά λειτουργούν αποτρεπτικά.
Δυστυχώς όμως η Ιστορία γράφεται με εντελώς διαφορετικό τρόπο και δεν χαρίστηκε ποτέ σε κανέναν που δεν κατάλαβε την δυναμική των γεγονότων.