του Σωτήρη Σιδέρη

Ο προπαγανδιστικός μηχανισμός της κυβέρνησης ενεργοποιήθηκε πανικόβλητος την Πέμπτη 28 Απριλίου για να διασώσει την κατάρρευση της εικόνας της χώρας και το αίσθημα ασφάλειας που οφείλει να εμπεδώνει καθημερινά στον λαό. Αντιδρώντας υποτίθεται δυναμικά στις δεκάδες παραβιάσεις του εθνικού εναερίου χώρου και στις πτήσεις τουρκικών αεροσκαφών πάνω από ελληνικά νησιά, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι παγώνουν τα ΜΟΕ Ελλάδας-Τουρκίας. Αντί δηλαδή η κυβέρνηση να αναλάβει πρωτοβουλίες διεθνοποίησης του προβλήματος κάνει μια ήσσονος σημασίας κίνηση που δεν έχει ούτε συμβολικό χαρακτήρα.

Γιατί ο διάλογος σε επίπεδο υπουργείων Άμυνας κατά κύριο λόγο με στήριξη των υπουργείων Εξωτερικών  για κάποια νέα ΜΟΕ, είχε οδηγηθεί σε πλήρες αδιέξοδο, άρα δεν υπάρχει τίποτα το απτό να παγώσει. Αλλά ακόμη και αν υπήρχε η Τουρκία έχει αποδείξει ότι πλέον αδιαφορεί πλήρως καθώς βλέπει ότι η Ελλάδα δεν αντιδρά πλέον σε πολιτικό επίπεδο. Τα μόνα σοβαρά  ΜΟΕ που υπήρξαν ποτέ μεταξύ Ελλάδας -Τουρκίας είναι το Μνημόνιο Παπούλια -Γιλμάζ που υπογράφηκε στης 27 Μαίου 1988 , δηλαδή είναι η μόνη ουσιαστική συμφωνία που έχει γίνει κουρελόχαρτο από την Άγκυρα. Η ξαφνική αλλαγή κλίματος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις προμηνύεται ένα ακόμη δύσκολο καλοκαίρι. 

Το υπουργείο Εξωτερικών προέβη και πάλι σε διάβημα την Πέμπτη 28 Απριλίου και η ανακοίνωση είναι σχεδόν πανομοιότυπη με αυτή του πρώτου διαβήματος. Με την προσθήκη, ότι “η ελληνική πλευρά προέβη σε άμεση σχετική ενημέρωση αξιωματούχων της ΕΕ, του ΝΑΤΟ, του ΟΗΕ, του ICAO, καθώς και Χωρών Μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ” Υπό την πίεση των γεγονότων η κυβέρνηση νομίζει ότι με την  τυπική ενημέρωση θα αλλάξει το κλίμα. Ψευδαίσθηση. Οι κυβερνήσεις που θέλουν να υπερασπιστούν την εθνική κυριαρχία ανακοινώνουν τα μέτρα που λαμβάνουν για την ασφάλεια της χώρας ώστε να αντιληφθούν όλοι ότι στο Αιγαίο υπάρχει κρίση.

Ταυτόχρονα όμως η Τουρκία ακυρώνει πλήρως το όποιο περιεχόμενο της συμφωνίας Μητσοτάκη -Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη για μορατόριουμ στις σχέσεις. Ωστόσο κανείς ποτέ δεν έμαθε τις ακριβώς συμφώνησαν καθώς η στεγανοποίηση των χειρισμών του πρωθυπουργού αποτελούν πλέον θεσμικό πρόβλημα. Ένα ακόμη σοβαρό ζήτημα που ανακύπτει είναι η κατάσταση εντός της Τουρκίας. Μόλις έγινε το διάβημα προς τον Τούρκο πρέσβη από τον γγ του ΥΠΕΞ Θεμιστοκλή Δεμίρη, ξεκίνησε δεύτερος κύκλος υπερπτήσεων και παραβιάσεων. Πράγμα που σημαίνει ότι το πάνω χέρι στα ελληνοτουρκικά έχει το τουρκικό υπουργείο Άμυνας και όχι το υπουργείο Εξωτερικών. Αυτά όμως είναι εξαιρετικά σοβαρά ζητήματα που απαιτούν αντίδραση με σχέδιο, συζητήσεις στο ΚΥΣΕΑ, στο υπουργικό συμβούλιο. Ωστόσο η παθητικότητα στην Αθήνα προβληματίζει κυρίως για το τι θα επακολουθήσει καθώς η διεθνής κρίση εξαπλώνεται και ο πόλεμος ΝΑΤΟ -Ρωσίας επί ουκρανικού εδάφους κλιμακώνεται.

Ο πάντα έκπληκτος Μητσοτάκης

 Ένα ακόμη δείγμα κατάρρευσης της εξωτερικής πολιτικής είναι η δήλωση του Πρωθυπουργού, μετά την συνάντησή του με την Φινλανδή ομόλογό του Σάνα Μάριν  που επισκέφθηκε την Αθήνα με την οποία περιγράφει τα γεγονότα, σχεδόν εμβρόντητος, χωρίς να απαιτεί, χωρίς να διεκδικεί, χωρίς να προετοιμάζει καν την διεθνή κοινή γνώμη και τις ξένες κυβερνήσεις για το τι θα κάνει. Μίλησε με τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ και τον ενημέρωσε “για την προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας. Με επικίνδυνες υπερπτήσεις πάνω από Σάμο, Χίο, Κάρπαθο και άλλα ελληνικά νησιά. Και κατέστησα σαφές στον κ. Στόλντμπεργκ ότι αυτή η συμπεριφορά είναι απαράδεκτη και μη αποδεκτή από έναν νατοϊκό εταίρο στη ΝΑ Πτέρυγα το ΝΑΤΟ», και πρόσθεσε:

«Η Τουρκία με τις προκλήσεις της, υπονομεύει την ενότητα του ΝΑΤΟ, την ώρα που πρέπει να παραμένουμε ενωμένοι. Αυτή η συμπεριφορά υπονομεύει την πρόοδο που κάναμε κατά τη συνάντηση μου με τον Πρόεδρο Ερντογάν. Πρέπει να σταματήσει. Εμείς θα θέσουμε αυτό το ζήτημα σε όλα τα διεθνή φόρουμ. Η Τουρκία δεν έχει εναρμονιστεί με τις κυρώσεις που έχουν επιβάλλει τα κράτη μέλη της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, και αυτή δεν είναι συμπεριφορά κράτους που επιθυμεί να είναι υποψήφιο μέλος της Ε.Ε.».

Όμως η Ελλάδα είναι μέλος του ΝΑΤΟ και μέλος της ΕΕ. Δηλαδή αντί να περιγράφει, όφειλε ήδη να ζητήσει έκτακτες συνεδριάσεις οργάνων για να πάρουν αποφάσεις π.χ. για κυρώσεις κατά της Τουρκίας, που κατά τον ανεκδιήγητο Μπορέλ, ύπατο εκπρόσωπο γα την εξωτερική πολιτική είναι πάντα στο τραπέζι. Η δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη, απλά επιβεβαιώνει τον πανικό, την αδυναμία διαχείρισης και κυρίως την απουσία σχεδίου και αντίδρασης. Έμμεσα ο πρωθυπουργός απευθύνει εκκλήσεις προς όποιον μπορεί να ακούσει και να τον βοηθήσει. Χαμένος χρόνος...

    

Το Μνημόνιο Παπούλια -Γιλμάζ

Αναλυτικά το Μνημόνιο Παπούλια Γιλμάζ, που υπεγράφη στη Βουλιαγμένη στις 27 Μαΐου 1988, ορίζει τα εξής:
Η κοινή ανακοίνωση Παπούλια – Γιλμάζ το 1988

“Η Πολιτική Επιτροπή:
1. Υιοθέτησε μνημόνιο το οποίο υπεγράφη από τους δύο υπουργούς και αφορά τις στρατιωτικές δραστηριότητες στα διεθνή ύδατα και το διεθνή εναέριο χώρο.
Σχετικά με το θέμα αυτό οι υπουργοί θεώρησαν αξιοσημείωτα τα αποτελέσματα των εργασιών της επιτροπής, η οποία συνήλθε από 30 Μαρτίου έως 1η Απριλίου στην Αθήνα.
2. Ενέκρινε τη συμφωνία που επετεύχθη από τους μονίμους αντιπροσώπους των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ, στο πλαίσιο της Συμμαχίας, για την επίλυση θεμάτων σχετικά με τις επιφυλάξεις που διατυπώθηκαν όσον αφορά τα μερίδια 35 και 38 της κοινής υποδομής του ΝΑΤΟ για το 1984 και 1987.
Αποφασίστηκε επίσης να κοινοποιηθεί η απόφαση αυτή στο Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ για να προβεί στις αναγκαίες ενέργειες και στην επίσημη ανακοίνωση.
Οι υπουργοί σημείωσαν με ικανοποίηση την κατάληξη αυτή, η οποία αποτελεί επίλυση ενός θέματος που παρεμπόδισε μια σημαντική δραστηριότητα της συμμαχίας.
3. Συμφώνησε να καταργηθούν αμοιβαίως οι θεωρήσεις για διπλωματικά και υπηρεσιακά διαβατήρια από την 12η Ιουνίου 1988.
4. Ανασκόπησε τις θετικές εξελίξεις που επιτεύχθηκαν μέχρι στιγμής στις σχέσεις των δύο χωρών και τόνισε τη σημασία της αποχής από προκλητικές δηλώσεις, οι οποίες δε συμβάλλουν στη στερέωση και ενίσχυση της ατμόσφαιρας καλής θέλησης και συνεργασίας.
5. Οι δύο πλευρές υπογράμμισαν το σημαντικό ρόλο τον οποίο μπορούν να διαδραματίσουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης κάθε πλευράς για την ενδυνάμωση της διαδικασίας αυτής.
6. Επίσης αντάλλαξαν απόψεις σχετικά με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, της παράνομης διακίνησης ναρκωτικών και του λαθρεμπορίου.
Αποφάσισαν να κάνουν προσπάθειες ώστε να πραγματοποιηθεί στενότερη συνεργασία σ’ αυτά τα πεδία. Αποφάσισαν επίσης να εξετάσουν μεθόδους και μέσα προς τον σκοπόν αυτόν.
7. Οι υπουργοί αποφάσισαν να παρουσιάσουν την επιτευχθείσα πρόοδο κατά τη διάρκεια της συνάντησης στους πρωθυπουργούς της Τουρκίας και της Ελλάδας κατά την προσεχή συνάντησή τους στην Αθήνα στις 13 – 15 Ιουνίου 1988 και να ζητήσουν κατευθύνσεις ως προς το πλαίσιο της μελλοντικής τους εργασίας.
8. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, κ. Μεσούτ Γιλμάζ, προσκάλεσε τον Ελληνα ομόλογό του, κ. Κάρολο Παπούλια, να επισκεφθεί την Τουρκία με την ευκαιρία της επόμενης συνάντησης της Πολιτικής Επιτροπής. Οι ημερομηνίες της επίσκεψης θα καθοριστούν διά της διπλωματικής οδού”.
 

Τα  ΜΟΕ

Το κείμενο του μνημονίου της Βουλιαγμένης έχει ως εξής:
“Τα δύο μέρη συμφώνησαν στα ακόλουθα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης:
1. Τα δύο μέρη αναγνωρίζουν την υποχρέωση σεβασμού της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας αμφοτέρων, καθώς και το δικαίωμα χρήσης της ανοιχτής θάλασσας και του διεθνούς εναέριου χώρου του Αιγαίου.
2. Κατά τη διεξαγωγή εθνικών στρατιωτικών δραστηριοτήτων στην ανοιχτή θάλασσα και στον διεθνή εναέριο χώρο, τα δύο μέρη θα καταβάλουν κάθε προσπάθεια να αποφεύγουν την παρακώλυση της ομαλής ναυσιπλοϊας και εναέριας κυκλοφορίας, όπως διασφαλίζονται σύμφωνα με τα διεθνή κείμενα, κανόνες και κανονισμούς.
Αυτό θα συμβάλει στην εξάλειψη αδικαιολόγητων εστιών έντασης και στη μείωση των κινδύνων σύγκρουσης.
3. Τα δύο μέρη συμφώνησαν ότι ο σχεδιασμός και διεξαγωγή των εθνικών στρατιωτικών ασκήσεων στην ανοιχτή θάλασσα και στο διεθνή εναέριο χώρο, που απαιτούν την έκδοση ΝΟΤΑΜ ή όποιας άλλης μορφής αναγγελία ή προειδοποίηση, θα διεξάγονται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να αποφεύγονται επίσης στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό τα ακόλουθα:
α) Η απομόνωση ορισμένων περιοχών.
β) Η δέσμευση περιοχών ασκήσεων για μεγάλες χρονικές περιόδους
γ) Η διεξαγωγή τους στη διάρκεια της αιχμής της τουριστικής περιόδου και των κυριότερων εθνικών και θρησκευτικών εορτών.
Εξυπακούεται ότι ο σχεδιασμός και η διεξαγωγή όλων των εθνικών και στρατιωτικών δραστηριοτήτων θα πραγματοποιείται σύμφωνα με τους υφιστάμενους διεθνείς κανόνες, κανονισμούς και διαδικασίες.

4. Προς το σκοπό επίτευξης των παραπάνω και με την επιφύλαξη των υφιστάμενων διεθνών κανονισμών και διαδικασιών, οι δύο πλευρές θα προβαίνουν, όταν τούτο απαιτείται, στη δέουσα επικοινωνία διά της διπλωματικής οδού.
5. Οι διατάξεις του μνημονίου αυτού θα ισχύουν και θα εφαρμόζονται σε πλήρη συμφωνία με τις διατάξεις του κοινού ανακοινωθέντος Τύπου του Νταβός”.