Του Σωτήρη Σιδέρη

Η  ιεράρχηση  και ο σχεδιασμός των βημάτων που θα ακολουθήσουν ΗΠΑ και Ρωσία για την αποτροπή του χειρότερου σεναρίου, μιας πολεμικής κρίσης στην Ουκρανία,  δρομολογείται  ήδη . Και οι δύο πλευρές, εκτιμάται ότι θα φθάσουν στην κορύφωση της ρητορικής της έντασης, ίσως υπάρξουν και αψιμαχίες και δούμε εικόνες τρόμου, αλλά δεν θα αφήσουν να εκτροχιαστεί η κρίση γιατί δεν συμφέρει κανέναν. Η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, θα υπάρξουν στην συνέχεια ΜΟΕ στο πλαίσιο του ΟΑΣΕ και τελικά θα υιοθετηθούν από όλους, δηλαδή συλλογικά και από το ΝΑΤΟ και από τη Μόσχα, καθώς το ζητούμενο είναι μια νέα συνθήκη ασφάλειας που αφορά όλους, εννοείται και την Ελλάδα.  Οι εξελίξεις δεν είναι άσχετες και με τις εσωτερικές διεργασίες σε ΗΠΑ και Ευρώπη με την εικόνα πολυφωνίας να είναι  χαμηλόφωνη μεν , αλλά υπαρκτή. Οι απειλές ευρωπαικών χωρών για κυρώσεις κατά της Μόσχας που εξαγγέλλονται με σχεδόν ηρωϊκούς τόνους,  θα  την πλήξουν, αλλά  δεν θα κάμψουν, ούτε θα απειλήσουν σοβαρά την Ρωσία. Άλλωστε πλέον μπορεί να απευθυνθεί στον κινέζο στρατηγικό εταίρο της και να καλύψει όλες τις ανάγκες της.

 Καλά πληροφορημένες πηγές στην Αθήνα  ,  επισημαίνουν ότι: αυτή τη φορά , οι Ρώσοι αρνούνται οποιαδήποτε προφορική  δέσμευση , καθώς πλήρωσαν πολύ ακριβά το λάθος να δεχθούν τις διαβεβαιώσεις των Αμερικανών ότι η Συμμαχία δεν θα επεκταθεί προς Ανατολάς μετά την ενοποίηση της Γερμανίας και τώρα θέλουν να αποτυπωθεί στο χαρτί οποιαδήποτε συμφωνία.  Ταυτόχρονα όμως, εντός του ΝΑΤΟ  εξελίσσεται ένας άγριος ιδεολογικός αγώνας που συχνά συμπαρασύρει την Ουάσιγκτον.

Τα δύο αυτά στοιχεία, δηλαδή μια νέα  γραπτή συνθήκη και οι ενδοσυμμαχικές αποκλίσεις είναι τα αδύνατα σημεία της Ουάσιγκτον που δεν θέλουν να δείξουν αδυναμία στους συμμάχους και στο εσωτερικό τους, αλλά δεν μπορούν και να αγνοήσουν την αποφασιστικότητα της Μόσχας να προκαλέσει κρίση στον δυτικό κόσμο με μια εισβολή στην Ουκρανία. Για τους Ρώσους η Ουκρανία είναι η ύψιστη προτεραιότητα για την ασφάλειά της, τώρα και στο μέλλον, άρα αν χρειαστεί να πολεμήσει γι αυτό θα το κάνει.

Η Πολωνία, η Ουκρανία και η  διαρκής  « μεγάλη σκακιέρα»

 
Οι Άγγλοι που είναι οι  στρατηγικοί εταίροι ενίοτε και  καθοδηγητές  των ΗΠΑ, η Πολωνία και οι Βαλτικές χώρες σέρνουν τον αντιρωσικό χορό. Το παρασκήνιο των συνομιλιών έχει μεγάλη σημασία, γιατί πέραν του αυτονόητου διπλωματικού ενδιαφέροντος αποκαλύπτει τους φόβους των υπερδυνάμεων , τα στρατόπεδα εντός της Δύσης,  όπως και τους φόβους των Ρώσων.
Εδώ και αρκετό διάστημα, δυνάμεις του  αντιρωσικού μπλοκ στις ΗΠΑ  με επικεφαλής την υφυπουργό Εξωτερικών Βικτώρια Νούλαντ, πολυεθνικές των εξοπλισμών και διπλωμάτες, μεταξύ των οποίων και ο πρέσβης στην Αθήνα Τζέφι Πάϊατ, τάσσονται υπέρ της σκληρής γραμμής και της περικύκλωσης της Ρωσίας.  Είναι οι ίδιες δυνάμεις που εκπόνησαν το σχέδιο πολλαπλασιασμού των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα, κυρίως στην Αλεξανδρούπολη που τώρα αποτελούν κόκκινο πανί για τους Ρώσους. Υπό αυτή την οπτική οι ρωσοαμερικανικές συνομιλίες περιλαμβάνουν το μέλλον της συγκεκριμένης βάσης και το μέλλον των βαλκανίων και υπό αυτή την οπτική αφορούν άμεσα την Ελλάδα.

 Στις ΗΠΑ, εκφράζονται έντονοι προβληματισμοί για το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον δεν είναι σε θέση να έχει ανοιχτά δύο μεγάλα μέτωπα, της Ρωσίας και της Κίνας. Ένας από τους εκφραστές αυτής της γραμμής  είναι και ο ΥΠΕΞ Μπλίνκεν. Θέλουν ισορροπία ή και προσέγγιση με τη Μόσχα και μέτωπο με την Κίνα που θεωρούν  την μεγάλη απειλή. Σύμφωνα με την ίδια πηγή , ένα τμήμα των παραγόντων της σκληρής γραμμής, εξακολουθεί να είναι αφοσιωμένο στο δόγμα Μπρεζίνσκι, συγγραφέα του μνημειώδους έργου-δόγματος, «η μεγάλη σκακιέρα» στο οποίο ανέπτυξε  το γεωστρατηγικό όραμά του για την στρατηγική ισχύος των ΗΠΑ στη Ευρασία,  μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ. Ο ίδιος ο Μπρεζίνσκι, πολωνικής καταγωγής διαπνέονταν από άκαμπτο αντικομμουνισμό, αλλά η σκέψη του δεν ήταν αγκυλωμένη.  Αντίθετα η Πολωνία, παλαιότερα και σήμερα σέρνει τον αντιρωσικό χορό και σε ΝΑΤΟ και στην ΕΕ, αλλά ξέρει και τα όριά της.
Μια μικρή παραπομπή στον Μπρεζίνσκι και στο βιβλίο του που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα πριν από 25 χρόνια, είναι αρκετό για να κατανοήσουμε την επιρροή του ακόμη και σήμερα:
«Τα κράτη που αξίζουν την ισχυρότερη γεωπολιτική υποστήριξη της Αμερικής, είναι το Αζερμπαϊτζάν, το Ουζμπεκιστάν και η Ουκρανία. Πράγματι ο ρόλος του Κιέβου, ενισχύει το επιχείρημα ότι η Ουκρανία είναι το κρίσιμο κράτος, όσον αφορά την ίδια την μελλοντική εξέλιξη της Ρωσίας….». Επειδή όμως ο Μπρεζίνσκι ήταν σοβαρός αναλυτής , ενώ έγραφε με βεβαιότητα για την ένταξη των βαλτικών χωρών και των χωρών της ανατολικής Ευρώπης στο ΝΑΤΟ, για την Ουκρανία το ανέφερε ως πιθανότητα, ακριβώς γιατί είναι κομβικό κράτος για την Ρωσία….
         

Η αλληλουχία των γεγονότων

Η εμμονή στην ψυχροπολεμική γραμμή δεν φαίνεται όμως να αποδίδει, καθώς πολλές δυτικές χώρες με πρώτες τη Γαλλία και τη Γερμανία, παρά την ρητορική τους δεν θέλουν έναν νέο ψυχροπολεμικό εφιάλτη, πόσο μάλλον έναν θερμό. Έτσι , στο διπλωματικό παρασκήνιο, εκφράζονται σοβαρές ελπίδες ότι ο πόλεμος θα αποφευχθεί και ότι η διπλωματία θα επικρατήσει .  Ένας πόλεμος είναι κάτι που τρομάζει σώφρονες ανθρώπους στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, αλλά δεν έχουν όλοι τις ίδιες ευαισθησίες.
Ουσιαστικά η διαπραγμάτευση γίνεται μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, με τη διαφορά ότι η Ουάσιγκτον δεν θέλει να πέσει και πάλι χαμηλά στα μάτια των ανατολικοευρωπαίων συμμάχων της μετά την ήττα στο Αφγανιστάν. Θέλουν να δείξουν ότι τους στηρίζουν σθεναρά και πως αν κάνουν κάποια συμφωνία με τη Μόσχα θα είναι για το καλό  τους. Αλλά η συμφωνία δεν θα είναι τόσο ρόδινη, καθώς η Μόσχα, είναι βέβαιο ότι σε κάποιο βαθμό τουλάχιστον θα κερδίσει κάποια πράγματα και αλλού θα συμβιβαστεί. Όπως για παράδειγμα ότι οι ΗΠΑ μπορούν να έχουν ανεπτυγμένες σχέσεις με τις χώρες αυτές και την Ουκρανία, όχι όμως με βάσεις και όπλα που σημαδεύουν τη Ρωσία, γιατί η απάντηση θα είναι η ίδια.

Αφού λοιπόν συνταχθεί ένας λεπτομερής κατάλογος της συμφωνίας ασφάλειας ,  γιατί περί αυτής πρόκειται, αυτή θα  τεθεί  στον ΟΑΣΕ για προωθηθούν Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Αφού επιτευχθεί πρόοδος και υπάρξει και εκεί συμφωνία –πλαίσιο , τότε το ΝΑΤΟ θα δώσει την τελική συγκατάθεσή του. Εκεί θα πρέπει να περιμένουμε και εντάσεις καθώς η Πολωνία και οι άλλες χώρες θα έχουν πολλές απαιτήσεις. Υπό αυτό το πρίσμα δεν θα πρέπει να περιμένουμε άμεσα τελικά αποτελέσματα, αλλά ούτε και πλήρη ανατροπή του κλίματος. Αν αποφευχθούν τα χειρότερα,  θα επικρατήσει ένα κλίμα ελεγχόμενης έντασης, έως ότου δρομολογηθεί η τελική διαπραγμάτευση.