Του Σωτήρη Σιδέρη

Με κομμένα τα φτερά, οι ΗΠΑ και όλος ο δυτικός κόσμος μέσω των ΜΜΕ, προβάλλουν την ανθρωπιστική κρίση που προκαλεί η  επέλαση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, αλλά όχι τα αίτια αυτής της επέλασης. Οι Αμερικανοί εισέβαλλαν στη χώρα αυτή στις 7 Οκτωβρίου 2001 δηλαδή σε λιγότερο από ένα μήνα από την επίθεση στους δίδυμους πύργους. Ήταν μια επίδειξη ισχύος που στόχο είχε να ξεριζώσει την ισλαμική τρομοκρατία, την  Αλ Κάϊντα που την καθοδηγούσε ο Μπιν Λάντεν και να  αλλάξει τον κόσμο. Είκοσι χρόνια μετά, οι ΗΠΑ αποχωρούν , ο Μπιν Λάντεν εκτελέστηκε, αλλά οι ιδέες του είναι ισχυρές και ο κόσμος άλλαξε προς το χειρότερο . Πολλές χώρες ανησυχούν ότι οι ιδέες του ακραίου Ισλάμ θα βρουν και πάλι πρόσφορο έδαφος, όχι μόνο στο Αφγανιστάν που είναι σίγουρο, αλλά και σε γειτονικά κράτη μέχρι τη Μέση Ανατολή. Ένας νέος κύκλος βίας και ανθρωπιστικών κρίσεων ανοίγει. Η αποδυνάμωση των ΗΠΑ προβληματίζει τον δυτικό κόσμο που μοιάζει με στρατόπεδο ατάκτων. Η κρίση ισχύος και στρατηγικής των ΗΠΑ αποδυναμώνει το ΝΑΤΟ γενικότερα, αλλά ταυτόχρονα, τραυματίζει και την πίστη των συμμάχων στην Ουάσιγκτον. Οι επιπτώσεις της απόσυρσης των ΗΠΑ θα φανούν σταδιακά όλο και περισσότερο, παρά την εντατική προσπάθεια του Τζο Μπάιντεν να ανασυγκροτήσει τη συμμαχία και τη χώρα του.

Σημειώνεται ότι οι ΗΠΑ ουσιαστικά έχουν αποχωρήσει και από το Ιράκ από το 2010. Εκεί προέκυψε ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα. Οι Αμερικανοί εισέβαλλαν στο Ιράκ στις 20 Μαρτίου  2003,  και εισέρχονται στη Βαγδάτη  στις 9 Απριλίου 2003, με στόχο την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεϊν., ο οποίος τελικά απαγχονίζεται το 2006.  Ακολουθεί  εξέγερση κατά της αμερικανικής κατοχής και της κυβέρνησης της Βαγδάτης το 2004 . . Η  αναταραχή  οδήγησε στον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ Σιιτών και Σουνιτών από το Φεβρουάριο του 2006 έως τον Μάιο του 2008.
    

Χωρίς στρατηγική εξόδου

Στο κλίμα αυτό ιδρύεται το Ισλαμικό Κράτος , που φθάνει μέχρι τη Συρία , η οποία σώζεται από μια συμμαχία των ΗΠΑ, της Ρωσίας και Κούρδων, αλλά σε πολλές χώρες μέχρι και την Αφρική οι ιδέες του ISIS είναι ζωντανές.  Ακολουθεί επί Τραμπ η αποχώρηση των ΗΠΑ από την Συρία. Οι ΗΠΑ αδυνατώντας σε κάθε περίπτωση να έχουν μια στρατηγική εξόδου αφήνουν πίσω τους ερείπια. Το κενό κάλυψαν στην Συρία οι Ρώσοι, και η Τουρκία η οποία εκμεταλλεύεται στο έπακρο το κενό των ΗΠΑ και επιχειρεί να αναδειχθεί σε περιφερειακή δύναμη και εις βάρος των ελληνικών συμφερόντων.
Η ευκολία με την οποία οι ΗΠΑ έκαναν τις εισβολές πάντα προκαλούσαν προβληματισμό.  Ο στρατηγός και μετέπειτα ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Κόλιν Πάουελ άφησε σαφείς υπαινιγμούς για την πολεμική βιομηχανία. Το ίδιο και ο Τραμπ. Γιατί σε όλες τις περιπτώσεις αναλυτές εξέφραζαν αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα των πολεμικών επιχειρήσεων, καθώς διαπίστωναν ότι η εμπλοκή σε πολέμους δεν συνοδεύονταν από σχέδιο απεμπλοκής. Έτσι η απεμπλοκή διαρκούσε χρόνια, όπως στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Δίνονταν έτσι η δυνατότητα σε δυνάμεις να ανασυγκροτηθούν και να αντισταθούν. Η εικόνα των ΗΠΑ να αποχωρούν και η αντίστοιχη των Ταλιμπάν , δείχνει την αποτυχία της αμερικανικής στρατηγικής. Ούτε το Αφγανιστάν άλλαξαν, ούτε οι Ταλιμπάν ηττήθηκαν, αντίθετα η χώρα είναι στα χέρια τους και η εκδίκησή τους είναι αιματηρή. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι φεύγουν από τη χώρα για να σωθούν, η ανθρωπιστική κρίση είναι δεδομένη.
    

Το κενό ασφάλειας  και η Τουρκία

Γειτονικές χώρες και ίσως λίγες δυτικές να δεχθούν μερικές χιλιάδες προσφύγων από το Αφγανιστάν. Αλλά αυτό είναι το ελάχιστο. Η κρίση είναι και πολιτική και το ΝΑΤΟ που όφειλε να συζητήσει και να αναλύσει την πολιτική κρίση σιωπά. Κανείς δεν θέλει να αντιπαρατεθεί με τις ΗΠΑ. Αλλά η εικόνα είναι απογοητευτική. Από το Αφγανιστάν, μέχρι το Γιβραλτάρ η εικόνα ασφάλειας είναι αποκαρδιωτική.  Όλοι όμως ξέρουν ότι ο κυρίαρχος σύμμαχός τους ,  οι ΗΠΑ, δεν είναι τόσο ισχυρός, ούτε και ιδιαίτερα πειστικός όταν ζητά από όλες τις χώρες να τη συνδράμουν και μετά δεν δίνει εξηγήσεις .
    Η αποχώρηση από το Αφγανιστάν, η ήττα δηλαδή δεν μπορεί να αφήσει ανεπηρέαστο τον δυτικό κόσμο στον τομέα της ασφάλειας. Είναι δύσκολο στο εξής οι ΗΠΑ να απαιτούν από τους συμμάχους τους να σύρονται σε πολυδάπανους και αδιέξοδους πολέμους. Όταν χάνεις το Αφγανιστάν μια χώρα χωρίς ισχύ σε σχέση με την αμερικανική πολεμική μηχανή, δεν μπορεί να απειλεί την Ρωσία και την Κίνα. Μοιάζει πολύ πιο καταστροφικό το νέο δόγμα του ΝΑΤΟ να επικεντρωθεί κατά της Μόσχας και του Πεκίνου .

Στην Ανατολική Μεσόγειο και στη Μαύρη Θάλασσα ίσως παιχθούν οι επόμενες κρίσεις. Ο ρόλος της Τουρκίας στην περιοχή που προσπαθεί να αντικαταστήσει τις ΗΠΑ βασίζεται σε ένα εθνικιστικό τουρκικό δόγμα που στόχο έχει την επέκτασή της εις βάρος των άλλων. Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι οι ΗΠΑ έθεταν κάποια ιδεολογικά διλήμματα, όπως τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας ή του θρησκευτικού φανατισμού, η Τουρκία δεν τα έχει ανάγκη. Γιατί η Τουρκία δεν ήταν ποτέ σε θέση ως κράτος να θέσει ιδεολογικά προτάγματα, αποσκοπούσε πάντα στην επέκτασή της με βρόμικους πολέμους. Μέχρι στιγμής με την ανοχή της Δύσης και της Ρωσίας έχει συμβάλλει σε αποσταθεροποιητικές τάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, ενώ όπως όλα δείχνουν κρίσιμος θα είναι ο ρόλος της στη Μαύρη Θάλασσα όπου το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ ουσιαστικά προκαλούν στρεσογόνες καταστάσεις στη Μόσχα με συνεχή και απειλητική στρατιωτική παρουσία ..
      

Οι πόλεμοι δεν άλλαξαν τον κόσμο. Τις ΗΠΑ άλλαξαν

Το νέο δόγμα του ΝΑΤΟ για ανακατεύθυνση της στρατηγικής της ώστε να αντιμετωπιστεί η κατά τη συμμαχία απειλή της Ρωσίας και της Κίνας φαντάζει ασύμμετρο και είναι. Δεν μπορεί να αποτυγχάνει στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στην Συρία και να έχει την απαίτηση η Ουάσιγκτον να την ακολουθήσουν σε νέες περιπέτειες. Η απόσυρση πέραν του Ατλαντικού δεν είναι μήνυμα ισχύος, αλλά αδυναμίας. Και αυτό που πραγματικά θέλουν οι ΗΠΑ είναι η απαίτησή τους να είναι όλες οι χώρες πειθήνιες στο δόγμα τους , το οποίο όμως οι ίδιες δεν είναι καθόλου πειστικές όταν λένε ότι το πιστεύουν.
Η ήττα στο Αφγανιστάν είναι η αύξηση της κρίσης ισχύος των ΗΠΑ. Σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο, κυρίως όμως είναι ήττα μιας στρατηγικής είκοσι ετών. Οι ΗΠΑ δεν άλλαξαν τον κόσμο, οι ίδιες άλλαξαν. Και έγιναν πιο αδύναμες και πιο αμφιλεγόμενες για τους συμμάχους τους.

Η Ελλάδα πρέπει να επανεξετάσει ορισμένες πτυχές. Υπογράφει και στηρίζει ότι της ζητήσουν οι ΗΠΑ. Η πληθώρα βάσεων στο ελληνικό έδαφος με στόχο την Ρωσία είναι μια επικίνδυνη πολιτική καθώς καθιστά τη χώρα μας στόχο όπως είναι ευνόητο. Ούτε ρήξη, ούτε αντιπαλότητα με τις ΗΠΑ είναι εφικτή. Η διαπραγμάτευση όμως στο πλαίσιο της στρατηγικής συνεργασίας οφείλει να λάβει υπόψη της τις παραμέτρους εθνικής ασφάλειας της Ελλάδας και έναντι της Τουρκίας και έναντι της Ρωσίας.
Εννοείται ότι οι ΗΠΑ παραμένουν μια πολύ ισχυρή χώρα. Αλλά χώρα που χάνει τους πολέμους, χώρα που σταδιακά αποσύρεται από τα  θέατρα πολέμου και εντάσεων που η ίδια δημιούργησε. Το κενό που αφήνουν οι ΗΠΑ δεν είναι μόνο το κενό της στρατιωτικής τους παρουσίας, είναι κυρίως το κενό στρατηγικής. Με την ίδια ευκολία που επέκτειναν την επιρροή  τους και έκαναν πολέμους στην άλλη άκρη του κόσμου, με την ίδια ευκολία αποσύρονται.
Ο κόσμος μας θα γίνει πιο επικίνδυνος. Δεν είναι μόνο ο θρησκευτικός φανατισμός, δεν είναι μόνο η πολεμική βιομηχανία, δεν είναι μόνο το πρόβλημα στρατηγικής των ΗΠΑ, δεν είναι μόνο η άνοδος της Κίνας , είναι και η κλιματική αλλαγή που αναδιατάσσει δυνάμεις, έθνη απειλούνται ζωές κατά εκατομμύρια θα χαθούν, δεδομένα θα ανατραπούν . Όλα αυτά απαιτούν, σχέδια, μελέτες , αποφάσεις. Που δεν υπάρχουν προς το παρόν…