Του Σωτήρη Σιδέρη

Εν μέσω διπλής πίεσης στην εξωτερική πολιτική θα βρεθεί η κυβέρνηση καθώς οι αμφίθυμες επιδιώξεις της στις σχέσεις με την Τουρκία, έγιναν πιο ορατές μετά την τηλεφωνική επικοινωνία Μητσοτάκη –Ερντογάν που πραγματοποιήθηκε μετά από πολλές προσπάθειες του διπλωματικού του γραφείου.
Το πρώτο σημαντικό πρόβλημα, ο κ. Μητσοτάκης θα το αντιμετωπίσει ως συνέχεια αυτής της επικοινωνίας καθώς ο Τούρκος πρόεδρος και όλη η πολιτική ηγεσία  στην Άγκυρα ομονοούν στην αύξηση της πίεσης προς την Αθήνα . Στόχος είτε ένας διάλογος βάση του οποίου, με προσαρμογές, θα είναι οι χάρτες της λεγόμενης «Γαλάζιας Πατρίδας», είτε μετά από στρατιωτική πίεση που θα φθάσει στα όρια του επεισοδίου, είτε και μετά από ενδεχόμενο επεισόδιο.

Το δεύτερο πρόβλημα του πρωθυπουργού είναι ότι διαχειρίστηκε με αλαζονεία την στήριξη που του πρόσφερε  μέχρι τώρα ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και ήδη ο ΣΥΡΙΖΑ μετά από αρκετή σκέψη έχει αποφασίσει να ανοίξει μέτωπο και στην εξωτερική πολιτική. Πρώτο δείγμα αν και περιορισμένης επίδρασης, ήταν η δήλωση του Γ. Κατρούγκαλου μετά από ενημερωτική συνάντηση που είχε την Παρασκευή 26 Ιουνίου με τον ΥΠΕΞ Ν. Δένδια. Ο Κατρούγκαλος σαφώς έδειξε, κατόπιν εντολής Τσίπρα, τις διαθέσεις του ΣΥΡΙΖΑ που συμπυκνώνονται στην δήλωση ότι η εξωτερική πολιτική δεν έχει πυξίδα και είναι απλά  ενημερωτική, δηλαδή ότι δεν παράγει πολιτική και ότι η άθροιση δηλώσεων στήριξης από τρίτες χώρες δεν παράγει αποτελέσματα. Υπάρχει προφανώς και η  θέση Σαμαρά που τάσσεται κατά του διαλόγου με την Τουρκία , αλλά αυτό είναι εσωτερικό πρόβλημα της ΝΔ.  Αλλά αν ο κ. Σαμαράς ήταν τόσο πατριώτης όσο ισχυρίζονται οι γύρω του και έχει την ισχύ που ισχυρίζονται οι γύρω του ότι έχει, θα είχε ρίξει την κυβέρνηση που περιφρουρεί ως κόρη οφθαλμού την συμφωνία των Πρεσπών.
Παρά την επίσημη ανακοίνωση ότι Μητσοτάκης –Ερντογάν συζήτησαν την πανδημία και τον τουρισμό, ουδείς πείθεται ότι αυτό ήταν το αντικείμενο. Αυτά τα θέματα θα τα συζητούσαν οι αρμόδιοι υπουργοί και τέτοια εντολή δεν προκύπτει. Άλλωστε το διπλωματικό γραφείο του πρωθυπουργού που όπως λέγεται είχε την πρωτοβουλία της συνομιλίας  έχει ικανούς διπλωμάτες και όχι υγειονομικούς υπαλλήλους.

  Τα πιθανά σενάρια

Η Αθήνα ευελπιστεί ότι η γερμανική προεδρία θα καταπιαστεί με την Ανατολική Μεσόγειο και θα μεσολαβήσει για μια εφ όλης της ύλης διαπραγμάτευση που να περιλαμβάνει τις διμερείς διαφορές και την αναβαθμισμένη Τελωνειακή Ένωση. Το πρόβλημα όμως θα το έχει η Ελλάδα, αν δεν ετοιμαστεί έγαιρα. Γιατί το Βερολίνο, ακόμη  και αν τα καταφέρει, δεν θα ασχοληθεί με τις ευαισθησίες που έχει η Ελλάδα για το περιεχόμενο του διαλόγου, ίσως ούτε και με τις ευαισθησίες της Τουρκίας. Άρα κάθε χώρα , είτε με μεσολάβηση της Γερμανίας, είτε απευθείας θα βάλει στο τραπέζι όποια ζητήματα κρίνει ότι θέλει να προωθήσει. Κατά συνέπεια, η διαχρονική μιζέρια που διακατέχει τη ΝΔ δεν είναι καθόλου χρήσιμη.
Μια λεπτομέρεια, ιστορικής αξίας όμως,  είναι πως θα δικαιολογήσει σήμερα η ΝΔ μια διαπραγμάτευση εφ όλης της ύλης , την ίδια δηλαδή που είχε αρνηθεί πριν από 21 χρόνια με την απόφαση του Ελσίνκι και που ήταν η αιτία αναβάθμισης της τουρκικής απειλής;. Η αλλαγή των συνθηκών δεν βοηθά τη ΝΔ . Άρα ένα ισχυρό σημείο κριτικής της αντιπολίτευσης και της εσωκομματικής στη ΝΔ,  θα εστιαστεί στο τι θέλει η κυβέρνηση από έναν διάλογο με την Τουρκία, καθώς η Άγκυρα έχει σαφή και καθορισμένη ατζέντα, ενώ η Ελλάδα όχι. 

Το δεύτερο στοιχείο είναι ο τρόμος που διακατέχει την κυβέρνηση,  για την περίπτωση που αναγκαστεί να υπαναχωρήσει από πάγιες θέσεις  της χώρας, χωρικά ύδατα, εναέριος χώρος, επήρεια νησιών κλπ. Ήδη έχει αρχίσει εδώ και καιρό η προετοιμασία ενός κλίματος «ευέλικτης προσαρμογής» δηλαδή υποχωρήσεων από πάγιες θέσεις. Άλλοι θα πουν ότι πρόκειται για εξορθολογισμό, άλλοι ότι είναι αναγκαίο, άλλοι εντός της ΝΔ θεωρούν ότι ακόμη και ισχυρές υποχωρήσεις μπορούν να γίνουν αποδεκτές για να ομαλοποιηθούν επιτέλους οι σχέσεις με την Τουρκία. Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρουν κυβερνητικές πηγές, ο Μητσοτάκης θα φέρει την όποια σχετική ή μεγαλύτερη πρόοδο στο συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών για να επιμερίσει την ιστορική ευθύνη. Η διαφοροποίηση όμως του ΣΥΡΙΖΑ από τώρα, δείχνει ότι ο Τσίπρας δεν θα ακολουθήσει , τουλάχιστον όπως νομίζουν στην κυβέρνηση ότι μπορεί να γίνει αυτό. 
   

  Ο διάλογος και οι συσχετισμοί

Πέραν των επιμέρους θέσεων είναι σωστό η Ελλάδα να κάνει διάλογο. Διάλογος δεν σημαίνει συμφωνία. Σημαίνει καταγραφή θέσεων , τουλάχιστον έτσι πρέπει να προσέλθει η Αθήνα. Από την καταγραφή θα πρέπει να πάμε στο τι αποδέχεται και τι όχι η ελληνική κυβέρνηση , αλλά και η Τουρκία και μετά να αρχίσει η διαπραγμάτευση.  Ήδη υπάρχει το πλαίσιο του 2003-2004 που πρέπει να αξιοποιηθεί.
Οι διαρροές από τώρα περί υποχωρήσεων ή μη διαλόγου, μόνο την Τουρκία βοηθούν και καθόλου την Ελλάδα. Η Άγκυρα έχει ισχυρή αυτοπεποίθηση στον στρατιωτικό τομέα, διαπραγματεύεται σε κορυφαίο επίπεδο και η εικόνα αυτή είναι μια πρόκληση για την ελληνική διπλωματία να την διαβρώσει. Άλλο Λιβύη ή Συρία και άλλο Ελλάδα. Οι Τούρκοι το ξέρουν, στην Αθήνα δεν ξέρουμε πως βλέπουμε τη χώρα μας γιατί δεν έχουμε κανένα σχέδιο να υπηρετήσουμε.  Έχουμε πολλές θεωρίες γύρα από σχέδια, αλλά σχέδιο δράσης, κανένα. Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά και όχι οι συσχετισμοί. Και ο Ερντογάν, ένας θαυμάσιος καταστροφέας συσχετισμών και στο εσωτερικό της Τουρκίας και στις διεθνείς σχέσεις , το ξέρει πολύ καλά.
Αν λοιπόν οι δύο χώρες προχωρήσουν σε διάλογο, η ανισορροπία έγκειται ακριβώς σε αυτή την πραγματικότητα και όχι στους συσχετισμούς. Ότι δηλαδή η Τουρκία ξέρει τι θέλει και η Ελλάδα όχι. Και γι αυτό άμεσα η κυβέρνηση, αλλά και τα άλλα κόμματα να ιεραρχήσουν τις ανάγκες της χώρας, να καθορίσουν το πλαίσιο, να αναβαθμίσουν την διπλωματική δράση με ένα μεγάλο σχέδιο συμμαχιών και τεχνικής στήριξης και με αυτοπεποίθηση να προσέλθει σε διάλογο. Διαφορετικά η κυβέρνηση θα βρεθεί και σε πολλαπλά αδιέξοδα, πολιτικά , οικονομικά και διπλωματικά, τα οποία δεν θα μπορεί να διαχειριστεί, με ότι αυτό συνεπάγεται για την πορεία της χώρας στο μέλλον, αλλά και την εσωτερική σταθερότητα.