του  Σπύρου  Σουρμελίδη

Ξεκίνησε σαν μια επιδημία που θα ταλαιπωρήσει κάποιες χώρες για κάποιο διάστημα. Και εξελίχθηκε ταχύτατα σε μια παγκόσμια επιδημία που απειλεί να  ακινητοποιήσει  την παγκόσμια οικονομία. Όταν αυτό έγινε αντιληπτό, οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής (αλλά και μικρότερες χώρες με ισχυρή άποψη για τη δύναμη τους) άρχισαν να καταστρώνουν σχέδια για την αντιμετώπιση της απειλής.  Της ορατής όμως απειλής, δηλαδή της οικονομικής απειλής.
Δεν έχουν  τρόπο να νικήσουν τον αόρατο εχθρό, τον βιολογικό  εχθρό, που δεν εκτοξεύθηκε από κάποια Βάση εχθρική , ο οποίος καταστρέφει ζωές και μετά την οικονομία.  Έβγαλαν όμως από τα συρτάρια -και ανακάλεσαν στα μυαλά τους- τα μόνα σχέδια που γνωρίζουν: Τα Πολεμικά Σχέδια.

Ύβρις στο μέλλον 

Η συμπεριφορά του Σι Τζινπίνγκ, του Μπόρις Τζόνσον, του Ντόναλντ Τράμπ, του Βλαδίμηρου Πούτιν, της Ανγκελα Μέρκελ, αλλά και των Ιαπώνων, των Ολλανδών, των  Σουηδών, του Ορμπαν ή του Ερντογάν, δείχνει ότι αυτό που ξέρουν να κάνουν είναι να προσπαθούν να σώσουν, την εξουσία τους, την ισχύ τους, την οικονομία με επιθετική συμπεριφορά. Και μάλιστα ανταγωνιζόμενοι ο ένας τον άλλον, ωσάν να ήταν οι άλλες δυνάμεις ο εχθρός.
Μόνο που αυτή τη φορά, δεν υπάρχει αντίπαλη Ιδεολογία   να επικαλεστούν, δεν υπάρχει Θρησκεία που κραδαίνει κάποιο φόβο ή προτάσσει κάποιον άλλον Θεό, δεν υπάρχουν  πυρηνικά όπλα να αντιμετωπίσουν, δεν υπάρχει Στρατός απέναντι τους.
Υπάρχει μια "δύναμη" που τρώει το ανθρώπινο είδος, χωρίς   σκοπιμότητα, χωρίς σχεδιασμό, χωρίς "πριν" και  "μετά". Τρώει  ανεξέλεγκτα τα δημιουργήματα της ανθρώπινης κοινωνίας.
Ο βιολογικός εχθρός δεν είναι κάτι που ΔΕΝ είχε προβλεφθεί ή εξετασθεί. Αλλωστε η ανθρωπότητα δεν είναι η πρώτη φορά που αντιμετωπίζει επιδημία. Είναι όμως η πρώτη φορά,  που αντιμετωπίζει επιδημία σε κατάσταση παγκοσμιοποίησης. Δηλαδή σε συνθήκες άμεσης, ταχείας και καθολικής εξάπλωσης χωρίς διακρίσεις και περιορισμούς. Πριν από 15 χρόνια η ανθρωπότητα αντιμετώπισε τις επιδημίες των ιών SARS, H1N1 κλπ. Ήταν τότε που άρχισε ο προβληματισμός , αλλά κανείς δεν έκανε κάτι δραστικό. Η εξάπλωση ήταν σχετικά περιορισμένη και επικράτησε εφησυχασμός.
Τώρα ο ιός είναι πιο επιθετικός και η εξάπλωση του είναι απόλυτη.
Η συμπεριφορά Μεγάλων και Μικρών είναι δυστυχώς Υβρις στο Μέλλον. Γιατί πολύ απλά όλα όσα κάνουν υπονομεύουν ακόμα περισσότερο την οικονομία, υπονομεύουν το ενδεχόμενο η παγκοσμιοποιημένη ανθρωπότητα να αντιμετωπίσει με ενιαίο τρόπο τον κοινό εχθρό και τις συνέπειες του.

Αυτά γνωρίζουν, αυτά αντιλαμβάνονται

Κι ενώ ο εχθρός είναι κοινός, η αντιμετώπιση του, ξύπνησε μνήμες και εμπειρίες του παρελθόντος.
Μεγέθυνε τους ανταγωνισμούς, ξύπνησε μνήμες πολέμου (ψυχρού η θερμού).  Επικρατεί σε Μεγάλους αλλά και σε μικρές χώρες η αρχή του «πρώτα η  ζωή μου», «πρώτα η ισχύς μου».
Φάνηκε αυτό από την αγωνιώδη προσπάθεια του Μπόρις Τζόνσον να κρατήσει την οικονομία εν λειτουργία, κάτι που ο Τράμπ το έκανε σημαία του. Μικροί και μεγάλοι άρχισαν να κλείνουν σύνορα, να ελέγχουν τις εξαγωγές, να λαμβάνουν μέτρα για την οικονομία τους, να γίνονται δικτατορίσκοι.
Η κατάσταση στην Γηραιά Ήπειρο στην ενιαία Ευρώπη, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι μάλλον η πιο χαρακτηριστική εικόνα του πανικού, του εγωισμού και της ύβρεως του μέλλοντος.

ΗΠΑ: Ανταγωνισμός και μνήμες πολέμου

Δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο που να έχει κάνει περισσότερα σχέδια κατά όλων των πιθανών πολέμων, συμπεριλαμβανομένου  και του βιολογικού, από την Αμερική. Μπορεί όμως να φανεί ότι ολ αυτά είναι περισσότερο για το …Χόλυγουντ, παρά για την αληθινή ζωή. Αυτό επεσήμανε άλλωστε πριν από 5 χρόνια – σε ομιλία του το 2015- ο Μπιλ Γκέιτς, ο συνιδρυτής της Microsoft. Ότι η προετοιμασία και τα σχέδια για την κάθε πιθανή απειλή γίνονται ωραία σενάρια στο Χόλυγουντ. Όμως οι δαπάνες για την πρόληψη και αντιμετώπιση των νέων βιολογικών κινδύνων διαρκώς περικόπτονται. Πέντε χρόνια αργότερα ο Γκέιτς βγαίνει αληθινός.
Όμως ο Ντ. Τράμπ αφήνει τον εχθρό και ασχολείται με τις επιπτώσεις στην οικονομία. Αυτή είναι η αγωνία του. Να κρατήσει την οικονομία εν λειτουργία, όχι μόνο για την  αντιμετώπιση των μεγάλων οικονομικών επιπτώσεων της επιδημίας. Παράλληλα με αυτό, είναι εμφανής η προσπάθεια να μην «νικήσει» η κινεζική οικονομία. Η ρητορική ότι ο ιός είναι κινέζικος (ο Τράμπ τον χαρακτήρισε κινεζο-ιό), συνοδεύεται και με  σενάρια συνωμοσίας. Ο Πομπέο είναι πιο κατηγορηματικός για την πονηράδα των κινέζων. Μπορεί δηλαδή οι κινέζοι να το έκαναν επίτηδες. Η αλήθεια είναι ότι και οι κινέζοι είπαν πως τον ιό τον μετέφεραν Αμερικανοί στην Κίνα.
Στο όνομα της μη μεταφοράς του ιού, έκλεισαν και οι επικοινωνίες με την Ευρώπη (αν και ο ιός είχε ήδη περάσει στις ΗΠΑ).
Οι Αμερικανοί βλέποντας τις οικονομικές επιπτώσεις, προσπαθούν τώρα διακαώς και παρα τα χιλιάδες θύματα, να κρατήσουν  την αγορά ανοικτή, την κατανάλωση ψηλά. Συγχρόνως ο Πρόεδρος   των ΗΠΑ, δίνει εντολές σε βιομηχανίες να κατασκευάζουν ιατρικά υλικά (αναπνευστήρες κλπ), που είναι  τα «όπλα»  στον πόλεμο κατά του ιού, επιδιώκουν να μετατρέψουν μέρος της παραγωγής σε ότι αυτή την ώρα είναι αναγκαίο , απαιτούμενο.
Ενεργοποίησαν τη γνώση, το μάθημα από τις μεγάλες κρίσεις και μετά από τους μεγάλους πολέμους. Οι Αμερικανοί σ αυτό τουλάχιστον δεν έχουν ενδοιασμούς. Δίνουν ρευστότητα με όποιο κόστος. Γιατί αυτό διδάσκει η εμπειρία.
Οι περίφημες αγορές (Χρηματιστήρια) κάπως αναθάρρησαν μόλις το Κογκρέσο ενέκρινε χρήμα στήριξης, ύψους 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η αγωνία όμως αφορά το αύριο. Αν η αμερικανική οικονομία θα αντέξει τον κραδασμό ή αν θα νικηθεί από την Κίνα. Και οι επόμενες κινήσεις θα αποσκοπούν στο να μην κερδίσουν οι κινέζοι.

Η ρωσική αρκούδα

Ο αρχηγός της αχανούς Ρωσίας, ο Βλαδίμηρος Πούτιν, έστειλε έως τώρα 15 μονάδες αντιμετώπισης βιολογικού πολέμου, στην Ιταλία. Όταν έφτασε η πρώτη μονάδα στην Ιταλία, φάνηκε  ότι:
1.    Πρώτον   είναι ελεγχόμενη η κατάσταση στην ίδια την Ρωσία,   χώρα απέραντη.
2.    Δεύτερον  έχει επάρκεια ανθρώπων και  υλικών.
3.    Και τρίτον  έχει τρόπους να διαχειριστεί την ασύμμετρη αυτή απειλή. Μην ξεχνάμε ότι η Ρωσία είναι χώρα που έχει αντιμετωπίσει και πυρηνικά ατυχήματα, αλλά και σκληρές επιδημίες όπως την λεγόμενη ευλογιά της Σιβηρίας (υιός Variola).
Η απόφαση του Πούτιν να στείλει βοήθεια στην Ιταλία, σημαίνει  ότι η Ρωσία αντιμετωπίζει για μία ακόμα φορά, με σιδηρά στρατιωτική πειθαρχία, αλλά και επιστημοσύνη το όλο ζήτημα. Αδιαφορώντας και για τα θύματα.
Ο Πούτιν αποφάσισε να βοηθήσει την Ιταλία γιατί μπορεί. Συγχρόνως όμως οι υπηρεσίες του θα μάθουν. Θα συγκεντρώσουν  πληροφορίες και θα τεστάρουν τις δυνατότητες τους  και σε διαφορετικό περιβάλλον. Είναι και αυτό μια ένδειξη για το ποιος καταστρώνει αληθινά σχέδια ….
Το «πλεονέκτημα» του Πούτιν είναι ότι δεν εγκατέλειψε ποτέ τον «πολεμικό» σχεδιασμό  της Σοβιετικής Ένωσης, δεν έπαψε ποτέ να διαχειρίζεται τη χώρα του με όρους απόλυτης συγκεντρωτικής εξουσίας. Γι αυτό και δεν ξέχασε ποτέ,  ότι πρέπει συνεχώς η Ρωσία να είναι έτοιμη  για όλα αυτά τα περίεργα σενάρια, για παν ενδεχόμενο. Πόσο ολοκληρωμένα-αποτελεσματικά είναι,  θα το δούμε.

Η θλιβερή Ευρώπη

Η ενιαία ΕΕ, ούτε ενιαία είναι, ούτε ενωμένη. Η οικονομική κρίση του 2008 το έδειξε. Η προειδοποίηση δεν έγινε μάθημα. Τώρα η παγκόσμια αυτή βιολογική κρίση , διαλύει την ιδέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν είναι άμεσο και το σημαντικότερο αν θα κρατηθεί το ευρώ, αν θα σπάσει το Σύμφωνο Σταθερότητας κλπ. Το σημαντικό είναι πως δεν υπάρχει αντίληψη, διάθεση, πρόθεση για ενιαία πορεία.
Ο βιολογικός  εχθρός αποκάλυψε την ωμή πραγματικότητα. Η ΕΕ είναι μια ένωση περιστασιακού και οριακού οφέλους. Στα καφενεία λένε, «στη μάσα μαζί και στην χασούρα χώρια». Ξέρουμε πως ούτε στη μάσα είμαστε μαζί και πολύ περισσότερο στον κίνδυνο δεν είμαστε μαζί.
Η Βρετανία και η Γερμανία δεν ξέχασαν ποτέ τον ατομικό ιμπεριαλιστικό τους χαρακτήρα.
Αποδεικνύεται σήμερα ότι για το Λονδίνο και το Βερολίνο (περισσότερο από το Παρίσι , τη Ρώμη ή την Μαδρίτη) η ΕΕ, είναι ένα ακόμα περιστασιακό εγχείρημα όπως  οι Συμμαχίες που έχει γνωρίσει αιώνες τώρα η Ευρώπη. Με κορυφαίες και πιο πρόσφατες το ΝΑΤΟ και το Σύμφωνο  της Βαρσοβίας. Η ΕΕ είναι πράγματι το πιο φιλόδοξο, το πιο ελπιδοφόρο, φάνηκε να είναι το πλέον επικερδές για όλους κατά αναλογία. Και όμως το Brexit και ο κορονοϊος έδειξαν τον αληθινό σχεδιασμό, την πρόθεση. Το Βερολίνο δεν έπαψε ποτέ να συσσωρεύει χρήμα και δύναμη για πάν ενδεχόμενο.
Η Μέρκελ ασχολείται μάλλον για λόγους τακτ με τους τρομαγμένους ευρωπαίους. Κοιτάζει και αυτή την Κίνα, τη Ρωσία, τις ΗΠΑ. Με αυτές αναμετριέται. Έχει συσσωρεύσει πλούτο και θεωρεί ότι αυτός αρκεί για να κάνει ξανά ένα μεγάλο παιχνίδι. Η γερμανική οικονομία δεν πρέπει να γονατίσει, συγχρόνως έχει χρήμα για να κάνει εκατομμύρια τεστ, να βάλει στα νοσοκομεία εκατοντάδες χιλιάδες ασθενείς. Έχει χρήμα παραπάνω απ όσο θα διαθέσει η ΕΕ για  όλους τους άλλους. Αδυναμία; Η Γερμανία είναι ένα εξαγωγικό ζόμπι. Χωρίς την ΕΕ τι ακριβώς θα είναι; Υπολογίζει μόνο την παγκόσμια αγορά;
Η Μεγάλη Βρετανία δεν είναι πια τόσο μεγάλη. Επιστρατεύει τώρα τον πατριωτισμό, στην επαρχία (έξω από το αντι –Μπόρις Λονδίνο) το κλίμα είναι ολίγον πολεμικό: «Θα νικήσουμε και πάλι». Οι υποστηρικτές του Brexit  επιμένουν ότι έφυγαν στο τσακ από την ΕΕ που έτσι κι αλλιώς διαλύεται. Παρά τα θύματα του ιού, η ματιά είναι στραμμένη στο αύριο, γι αυτό και η οικονομία πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί.

Τραγική επιστροφή στην πιο σκοτεινή εποχή

Οι ευρωπαίοι του Βορρά, αλλά και της Ανατολής  έχουν τη δική τους ματιά.
Ο Βορράς , Ολλανδοί, Δανοί, Σουηδοί (όπως και οι εκτός ΕΕ, Ελβετοί ή Νορβηγοί) κάνουν τα κουμάντα τους. Έχουν λεφτά , έχουν οργανωμένα συστήματα, δεν θα σταματήσουν την οικονομία τους για κάποιες χιλιάδες θύματα της επιδημίας.
Και οι ανατολικοί κάνουν αυτό που πραγματικά ξέρουν από τις εμπειρίες δυο θερμών και ενός ψυχρού πολέμου. Κλείνουν τα σύνορα,  (Τσεχία, Πολωνία, Ουγγαρία, Βουλγαρία κα), καταργούν τα Κοινοβούλια  και τον κοινοβουλευτισμό (Ουγγαρία, Πολωνία), βγάζοντας από το υπόγειο την καταστροφική ιδέα της ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΞΑΙΡΕΣΗΣ. Με κίνδυνο για μία ακόμα φορά η …έκτακτη ανάγκη να μετατραπεί σε Κανόνα!!!
Στο όνομα της πανδημίας, οι κυβερνήσεις βαράνε τις καμπάνες, ο κόσμος κατεβαίνει στα υπόγεια, ευχόμενος να μην κρατήσει για πολύ ο «βομβαρδισμός». Προς το παρόν ευγνωμονεί όσους βαράνε τις καμπάνες και ας μην μπορούν να πάνε στην Εκκλησία. 
 

Η αγωνία του Νότου

Οι φωνές από την Λισαβώνα, την Μαδρίτη, την Ρώμη και την Αθήνα ακόμα, δεν εισακούγονται. Κανείς από τον Βορρά ή την Ανατολή δεν θα μιλήσει, όπως το 2008 ή το 2010, για να μην φανεί απάνθρωπος. Κανείς δεν θα πει «ο καθένας θα πληρώσει τις δικές του ζημιές» όπως το 2010 η Μέρκελ και ο Σαρκοζί. Κανείς όμως δεν θα ανταποκριθεί. Τραγικές φιγούρες οι Γάλλοι. Έλαχε στον Μακρόν να κοιτάζει το εγχείρημα της ΕΕ και να μην ξέρει τι να κάνει. Τι να πρωτοαντιμετωπίσει; Την επιδημία, τον κίνδυνο διάλυσης της ΕΕ, το γαλλικό Μεγαλείο;
Ο πρωταγωνιστικός ρόλος του Παρισιού μέσα στην ΕΕ, έχει εξευτελιστικά γονατίσει, πρώτα το 2008 και τώρα το 2020. Ο γερμανικός εθνικισμός  κάνει κουρέλι την όποια λάμψη έχει μείνει στην Λεωφόρο των Ηλυσίων. Η Γαλλία δεν δείχνει κάποια αντίδραση –έστω ιμπεριαλιστικού χαρακτήρα- γιατί απλά  δεν μπορεί.  Ο Μιτεράν έβαλε όλα τα γαλλικά «αυγά» στο καλάθι του ευρώ.

Η Κίνα, η χώρα που μπορεί και αύριο

Πρώτη μπήκε στο πρόβλημα, πρώτη βγαίνει. Τα πλεονεκτήματα της είναι πολλά. Το σύστημα της είναι απόλυτο, είναι κρατικο-ελεγχόμενο, η εξουσία δεν αμφισβητείται. Μέτρα λαμβάνονται κάθε λεπτό και εκτελούνται.
Σήμερα όμως έχει γνώση, έχει συστήματα, έχει τεχνολογία, έχει χρήμα, έχει οργάνωση. Και έχει και μεγάλη εσωτερική αγορά με πολυπληθείς συνδεδεμένες αγορές. Το κόστος της ανθρώπινης εργασίας είναι μικρό όπως ακόμα και η αξία της ζωής είναι μικρότερη.
Η πορεία της παγκόσμιας οικονομίας μπορεί να είναι καταστροφική (να θυμίζει πράγματι αποτέλεσμα ενός πολέμου). Ειδικά αν οι ΗΠΑ γονατίσουν λίγο, θα επηρεάσει τους πάντες. Όμως η Κίνα μετά την όποια κρίση, με τις όποιες συνέπειες, θα συνεχίσει να είναι ο παγκόσμιος τροφοδότης, παγκόσμιος παραγωγός. Σ αυτό ελπίζει, αυτό επιδιώκει. Έχοντας την βεβαιότητα ότι είναι κοντά η ώρα που θα είναι και τυπικά πρώτος. Με ή χωρίς κορονοϊούς.

ΥΒΡΙΣ

Ναι δυστυχώς! Η συμπεριφορά Μεγάλων και Μικρών είναι Ύβρις στο Μέλλον. Γιατί πολύ απλά όλα όσα κάνουν, υπονομεύουν ακόμα περισσότερο την οικονομία, υπονομεύουν το ενδεχόμενο η παγκοσμιοποιημένη ανθρωπότητα να αντιμετωπίσει με ενιαίο τρόπο τον κοινό εχθρό και τις συνέπειες του.
Οι ιατρικές προσπάθειες για εξεύρεση φαρμάκων ή εμβολίου, ακόμα και με τις συνέργειες, δεν καλύπτουν την μεγάλη ανάγκη για κοινή αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων.
Η παγκοσμιοποίηση (όλο και πιο απελευθερωμένη γρήγορη επικοινωνία, η  με όλο και λιγότερους περιορισμούς, κίνηση ανθρώπων, γνώσεων, τεχνολογίας, κεφαλαίων) δεν πρόκειται να αναστραφεί επειδή κάποιοι  θα σηκώσουν τείχη.   Αυτοί θα καταστραφούν γρηγορότερα.
Η παγκοσμιοποίηση έχει θετικά και αρνητικά. Δεν υπάρχει πράξη χωρίς τίμημα, δεν υπάρχει μία όψη στο νόμισμα.
Η παγκόσμια ώσμωση εκτός από προϊόντα μεταφέρει τα προβλήματα του ενός στον άλλον. Η αντιμετώπιση ή θα είναι (και) κοινή ή θα προκαλεί δυστυχία και χάος.
Οι ανταγωνισμοί με όρους Ιεράς Συμμαχίας, ή Αντάντ ή ΝΑΤΟ ή Βαρσοβίας, δεν μπορούν να διαχειριστούν  το μέλλον. Θα πείτε υπήρξε και ο Μεσαίωνας….