του Σωτήρη Σιδέρη 

Σε συνθήκες μυστικής διπλωματίας και με την ελληνική κυβέρνηση να είναι εκκωφαντικά απούσα, χωρίς σχέδιο, χωρίς ουσιαστικές παρεμβάσεις και με την νοοτροπία του εθελοντή συνοριοφύλακα, έχουν αρχίσει συγκρατημένα προς το παρόν, οι συνομιλίες ΕΕ –Τουρκίας για την αναθεώρηση της συμφωνίας για το μεταναστευτικό. Για την ακρίβεια κανείς δεν γνωρίζει τι ακριβώς συζητείται,  σε ποιο πλαίσιο. Το μόνο που γνωρίζουμε επίσημα είναι ότι η διαπραγμάτευση συμφωνήθηκε  κατά την τηλεδιάσκεψη που είχαν στις 17 Μαρτίου οι Ερντογάν, Μέρκελ, Μακρόν και Τζόνσον. Αν μάλιστα κρίνουμε από την επιστολή του πρωθυπουργού προς Μέρκελ και Μακρόν, η  Ελλάδα είναι πιθανό να βρεθεί ενώπιον δυσάρεστων εκπλήξεων και να εγκλωβιστεί μεταξύ ΕΕ –Τουρκίας διαχειριζόμενη ένα  πρόβλημα που είναι ευρωπαικό καθιστώντας το διμερές ελληνοτουρκικό.  Ο πρωθυπουργός επιλέγει να μην έχει ρόλο σε μια διαπραγμάτευση που είναι καίρια για τα ελληνικά συμφέροντα. 

Την διαπραγμάτευση κάνουν, ο Τούρκος ΥΠΕΞ Τσαβούσογλου και ο ύπατος εκπρόσωπος για την εξωτερική πολιτική Μπορέλ. Είναι μια αδιαφανής και υπόγεια διαπραγμάτευση εκ μέρους της Ευρώπης καθώς ο Μπορέλ δεν έχει πάρει εντολή από κάποια σύνοδο κορυφής ή συμβούλιο υπουργών, αλλά απευθείας από το Βερολίνο και δευτερευόντως από το Παρίσι. Ούτε γνωρίζει κανείς, κόμματα και κοινοβούλια, τι ακριβώς συζητούν και αν περιλαμβάνεται στην ατζέντα η κρίση της Συρίας και η Τελωνειακή Ένωση. 
 Η Ελλάδα, όπως προκύπτει από την επιστολή του Μητσοτάκη προς την Μέρκελ και τον Μακρόν ενόψει της τηλεδιάσκεψης της 17ης Μαρτίου  η ελληνική κυβέρνηση αποδέχεται και επίσημα να καταστεί  ένα συνοριακό εργαλείο της μεταναστευτικής πολιτικής, των κεντροευρωπαικών χωρών. 
Δεν είναι δυνατό ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκος Δένδιας να αρθρογραφεί στους FT και να ισχυρίζεται ότι «ούτε η Ελλάδα, ούτε η ΕΕ θα συνεργαστούν με την Τουρκία υπό καθεστώς εξαναγκασμού, απειλής ή εκβιασμού», όταν επίσημα η ΕΕ και η Τουρκία και συζητούν και διαπραγματεύονται, ακόμη και την στιγμή που στον Έβρο γίνονταν κόλαση. Αλλά ακόμη και αυτό θα ήταν  ένα ακόμη διπλωματικό πλημμέλημα , στα τόσα που έχει υποπέσει ο κ. Δένδιας, αν δεν υπήρχε η ακόμη χειρότερη σε περιεχόμενο και θέσεις επιστολή του πρωθυπουργού προς την Μέρκελ και τον Μακρόν. 

Ενημερωτική διπλωματία 

Ο κ. Μητσοτάκης αναφέρει στην επιστολή του που δημοσιεύθηκε στην «Καθημερινή», ότι «εάν η Ελλάδα δεν ήταν σε θέση να υπερασπιστεί τα σύνορά της, θα ήμασταν αντιμέτωποι με μια εντελώς διαφορετική κατάσταση». Διαπίστωση σωστή , αλλά  η συνέχεια της επιστολής είναι προβληματική, ενώ θα έπρεπε να ήταν ισοπεδωτικά διεκδικητική, αντίθετα ασκεί  ενημερωτική διπλωματία, που είναι το απλανές βλέμμα της κυβέρνησης απέναντι  στα σοβαρά γεγονότα , όταν μάλιστα  απευθύνεται σε ηγέτες με καλύτερη ενημέρωση για την Τουρκία και με σχέδιο. 

Στην επιστολή του πρωθυπουργού δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά στην ανάγκη να υπάρξουν ασφαλιστικές δικλείδες ώστε η Τουρκία να είναι αντιμέτωπη με συνέπειες ακριβώς επειδή εργαλειοποιεί το μεταναστευτικό . Δεν είναι δυνατό η ελληνική κυβέρνηση να επιμένει σε κυρώσεις κατά της Ρωσίας, χωρίς λόγο,  ακολουθώντας την γραμμή των άλλων Ευρωπαίων και να μην εισηγείται κυρώσεις για την Τουρκία, όχι μόνο για την στάση της στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και για το μεταναστευτικό. 

Οι κατευθυντήριες γραμμές που προτείνει ο Μητσοτάκης για μια νέα συμφωνία , είναι ήδη γνωστές . Η ενίσχυση του ρόλου της Frontex,  καθιερώνοντας σταθερές περιπολίες εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων, οι οποίες θα συνδυαστούν τελικά με κοινές περιπολίες Frontex - Τουρκίας τόσο στα χερσαία σύνορα όσο και κατά μήκος των τουρκικών ακτών,  είναι μια κακή πρόταση και κακή ιδέα. Γιατί όπως συνέβη και με το ΝΑΤΟ, η Τουρκία θέτει βέτο για το εύρος της αποστολής αυτών των οργανισμών καθώς αμφισβητεί και τον εναέριο χώρο και νησιά του Αιγαίου. Κατά συνέπεια θα έβαζε από την πίσω πόρτα  εντός της ΕΕ όλη την στρατηγική της Άγκυρας για τις γκρίζες ζώνες. Εκτός και αν ρητά η ΕΕ απέρριπτε τις ενστάσεις της Τουρκίας , πράγμα που δεν θα κάνει ποτέ. Ακόμη και τον ρόλο του συνοριοφύλακα λάθος  τον παίζει ο κ. Μητσοτάκης. 

 Η πρόταση για τον χρηματοδοτικό μηχανισμό  που προτείνει ο πρωθυπουργός  επίσης τρωτά. Ο κ. Μητσοτάκης λέει στην επιστολή ότι η Τουρκία πρέπει να χρηματοδοτείται με βάση την αρχή “περισσότερη χρηματοδότηση για λιγότερες ροές” και “λιγότερη για περισσότερες ροές”.  Αυτή η ιδέα , θα πρέπει να περιλαμβάνει έναν μηχανισμό παρακολούθησης σε μηνιαία βάση, που θα καταγράφει τις νέες αφίξεις από την Τουρκία και τις επιστροφές στην Τουρκία. Η πρόταση όμως αυτή καθιστά την Τουρκία απόλυτο ρυθμιστή του μεταναστευτικού προς μεγάλη ικανοποίηση των Ευρωπαίων, καθώς η Άγκυρα δεν κινείται με οικονομικά κριτήρια αλλά με πολιτικά. Και μπορεί άνετα να θυσιάσει μερικά εκατομμύρια ευρώ προκειμένου να κάνει έναν ατέλειωτο καταυλισμό όλα τα νησιά. Ποινές χρειάζεται η Τουρκία, όταν παραβιάζει τα συμφωνηθέντα,  όχι  αμφιλεγόμενες προτάσεις. 

Εθελοντής συνοριοφύλακας

Ο πρωθυπουργός επισημαίνει ότι «η Eλλάδα έχει εισφέρει πέραν όσων της αναλογούν για τη διαφύλαξη των ευρωπαϊκών συνόρων». Και μόνο  αυτή η πραγματικότητα θα έπρεπε να τον ωθήσει να είναι επιθετικά διεκδικητικός έναντι και της ΕΕ και έναντι της Τουρκίας. Δηλαδή όφειλε να είναι παρούσα η κυβέρνηση στις διαπραγματεύσεις Μπορέλ –Τσαβούσογλου ή τουλάχιστον να υπήρχε ένα διαφανές διπλωματικό πλαίσιο και ένα σύνολο εντολών που όφειλε να διαπραγματευθεί ο Ισπανός πολιτικός εκ μέρους της ΕΕ. 

Φυσικά και θέλουν η Ελλάδα να δέχεται τις λιγότερες δυνατόν πιέσεις, φυσικά δεν θέλουν πρόβλημα στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Δεν είναι εχθρική η ΕΕ στο να προστατεύσει την Ελλάδα. Θα είναι όμως πρόβλημα όταν η Τουρκία θα θέτει σκληρούς όρους και η ΕΕ είτε για γεωπολιτικούς λόγους, είτε  για οικονομικούς, είτε για πολιτικούς εσωτερικούς λόγους του Βερολίνου, θα μετακυλήσουν το κόστος στην Ελλάδα. Την οποία ευγνωμονούν που δεν θέτει όρους. 

Αυτή λοιπόν η κατάσταση είναι ανησυχητική. Η κυβέρνηση οφείλει να παρεμβαίνει αλλά και να ενημερώνει τα κόμματα και τον ελληνικό λαό για την πορεία της διαπραγμάτευσης, πριν βρεθεί η χώρα ενώπιον δυσάρεστης έκπληξης. Δηλαδή μπροστά σε μια συμφωνία που θα μετατρέπει το μεταναστευτικό από διεθνές και ευρωπαικό πρόβλημα σε ελληνοτουρκικό ως προς την διαχείρισή