του Σωτήρη Σιδέρη
 

Τα μεγάλα κράτη όπως η Γαλλία και η Γερμανία πανικόβλητα από την εξάπλωση της επιδημίας πήραν μέτρα που ήδη ακυρώνουν την περίφημη δημοσιονομική πειθαρχία που είχε επιβάλλει το Βερολίνο . Στην ουσία δεν πρόκειται για μια απλή αλλαγή, αλλά για μια συντριβή του γερμανικού ιδεολογήματος που ήδη είχε οδηγήσει σε κρίση την ΕΕ και τώρα απλά επιβεβαιώνεται δραματικά. Αυτή ακριβώς η δραματική κανονικότητα αντανακλάται και στην Ελλάδα.

Η ενεργοποίηση της  ρήτρας γενικής εξαίρεσης  του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης που ενεργοποιήθηκε στις 20 Μαρτίου έγινε με καθυστέρηση καθώς όπως σημειώθηκε οι κυβερνήσεις ήδη στην πράξη ήταν ένα βήμα μπροστά. Οι περισσότερες χώρες της Ε.Ε. έχουν ήδη ανακοινώσει σημαντικά πακέτα δημοσιονομικής τόνωσης και παροχής ρευστότητας στην οικονομία, που θα οδηγήσουν τα ελλείμματά τους πολύ πάνω από το όριο του 3% του ΑΕΠ.
Εκ των πραγμάτων, όταν με το καλό η πανδημία υποχωρήσει, η μάχη για μια νέα ταυτότητα της ΕΕ θα είναι  στη βάση των παλιών καλών, διαχωριστικών γραμμών.  Η ΕΕ βρίσκονταν ήδη σε πορεία ανασυγκρότησης, αλλά τώρα θα πάρει άλλα χαρακτηριστικά.  Οι υποστηρικτές της κοινωνικής Ευρώπης εναντίον των νεοφιλελεύθερων που θα δώσουν την δική τους μάχη για να μην χαθούν τα προνόμιά τους και να συνεχίσουν να έχουν προνομιακή μεταχείριση και στο νέο σκηνικό. 
Η ρήτρα, που ενεργοποιείται για πρώτη φορά, ισοδυναμεί ουσιαστικά με αναστολή της εφαρμογής του Συμφώνου  και επιτρέπει στα κράτη-μέλη να δαπανήσουν όσα χρειαστεί για να αποτρέψουν την κατάρρευση των οικονομιών τους εξαιτίας της ανακοπής της οικονομικής δραστηριότητας.
Στη δήλωσή της , η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι «χαλαρώνουμε τους δημοσιονομικούς κανόνες» για να μπορέσουν τα κράτη-μέλη να αναλάβουν την αναγκαία δημοσιονομική δράση. Παράλληλα, χαιρέτισε την προχθεσινή ανακοίνωση της ΕΚΤ για το νέο πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων (PEPP) ύψους 750 δισ. ευρώ, που θωρακίζει τα μέλη της Ευρωζώνης από τον κίνδυνο υπέρογκης αύξησης του κόστους δανεισμού τους.
Υπενθυμίζεται ότι στο ανακοινωθέν του Eurogroup της Δευτέρας, οι υπουργοί Οικονομικών είχαν εκφραστεί θετικά απέναντι στο ενδεχόμενο ενεργοποίησης της ρήτρας γενικής εξαίρεσης, το οποίο αναμένεται να εγκριθεί τυπικά στο Ecofin της Δευτέρας 23 Μαρτίου .
           

Νέα οικονομία

Σε πολλές χώρες ασκείται ήδη κριτική στην ΕΕ ότι ήταν απροετοίμαστη για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Αλλά στο επίκεντρο της κριτικής δεν βρίσκεται η αδυναμία πρόβλεψης , αλλά η αδυναμία αντιμετώπισης του προβλήματος εξαιτίας της αποδυνάμωσης των συστημάτων υγείας.  Η ασφυκτική δημοσιονομική πειθαρχία είχε συνέπειες που τώρα είναι ορατές .
Η ΕΕ όπως αποκαλύφθηκε έχει συντάξει και έστειλε τα τελευταία χρόνια στα κράτη –μέλη ,63  συνολικά προειδοποιήσεις να μειώνουν τις δαπάνες για την υγεία και ιδού το αποτέλεσμα. Η ύφεση που επέρχεται  και ήδη προκαλεί πανικό σε κυβερνήσεις και Βρυξέλλες θα είναι η δεύτερη κρίση , μετά την υγεία, που επίσης θα προκαλέσει θύελλα. Γιατί θα υπάρξουν δυνάμεις που θα εκβιάσουν να επανέλθει η ΕΕ στην σκληρή δημοσιονομική της πολιτική , αλλά θα υπάρξουν σφοδρές αντιδράσεις αυτή τη φορά για να μπει ένα τέλος στη γερμανική Ευρώπη. Οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι ήδη ευνοούνται, σίγουρα θα έχουν απώλειες, αλλά αυτές τις  απώλειες θα επιδιώξουν να τις καλύψουν εις βάρος των εργαζομένων και του κοινωνικού κράτους και πάλι .  Νέες ιδέες για ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης με περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη θα επανέλθει στο προσκήνιο, αλλά οι αντιστάσεις  είναι μεγάλες. Τα προοδευτικά, σοσιαλδημοκρατικά κόμματα μπορούν να ανασυγκροτηθούν με  καλύτερους όρους σήμερα και να αντεπιτεθούν . Το παλιό ιδεολογικό τους οπλοστάσιο για κοινωνικό κράτος, κοινωνική δικαιοσύνη και νέου τύπου ανάπτυξη με επίκεντρο την πράσινη οικονομία είναι το προνομιακό τους πεδίο. Αν τα προοδευτικά κόμματα χάσουν και αυτή την ευκαιρία, η κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού θα είναι απόλυτη και σε βάθος χρόνων.
       

Άλλο εθνική , άλλο ιδεολογική  ενότητα        

Η Ελλάδα θα μπει και πάλι σε περιπέτεια. Ο νέος κύκλος  ύφεσης θα πλήξει ακόμη περισσότερο την ήδη ευάλωτη οικονομία της. Αλλά και στην Ελλάδα ήδη οι ενδείξεις για τον τρόπο διαχείρισης είναι αποκαρδιωτικός, αλλά προβλέψιμος. Η αυτοδύναμη κυβέρνηση της ΝΔ, κάνει αυτά  που πιστεύει και θα μετακυλήσει τα βάρη στους ασθενέστερους, ήδη  οι πρώτες κινήσεις της εκεί οδηγούν.
Συναίνεση σε αυτή την πολιτική δεν θα υπάρξει. Άλλο εθνική ενότητα για την προστασία της δημόσιας υγείας και άλλο ιδεολογική και ταξική ενότητα. Η κυβέρνηση σκοπίμως  ενοποιεί δύο διαφορετικές θέσεις , δύο διαφορετικές αντιλήψεις για την ίδια τη ζωή.  Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι εκ των πραγμάτων η δύναμη που μπορεί να ανασυγκροτήσει την προοδευτική παράταξη σε νέα βάση και  όχι προς την κατεύθυνση που κινούνταν πριν την πανδημία. Η κρίση ταυτότητας της ΕΕ που είναι μια κρίση του μοντέλου ανάπτυξης και διοίκησης με έντονα ιδεολογικά χαρακτηριστικά . Στην πραγματικότητα είναι η ευκαιρία για την ελληνική και ευρωπαική αριστερά να αντιπαραθέσει το δικό της μοντέλο ανάπτυξης. Εκεί πλέον θα κριθεί και η νέα ταυτότητα του ΣΥΡΙΖΑ καθώς και οι προοπτικές του για επανάκαμψη στην διακυβέρνηση, αλλά και η πορεία της χώρας τα επόμενα χρόνια.