του Σωτήρη Σιδέρη

Η τηλεδιάσκεψη που οργάνωσε ο Ερντογάν  στις 17 Μαρτίου, με την καγκελάριο Μέρκελ, τον  πρόεδρο Μακρόν και τον πρωθυπουργό Τζόνσον προσγείωσε τον Τούρκο πρόεδρο σε μια νέα πραγματικότητα που δεν είχε καν προβλέψει. Στην Συρία ίσα που αναπνέει με μια ζώνη έξι χιλιομέτρων και υπό το αυστηρό βλέμμα του Πούτιν. Στον Έβρο έχασε το πλεονέκτημα του εκβιασμού και τώρα ο κορονοϊός θα ρυθμίσει τα υπόλοιπα, ενώ στις σχέσεις με τις Βρυξέλλες δεν έκανε  ούτε ένα βήμα μπροστά.  Πλέον η γραμμή άμυνας του Ερντογάν είναι η επιβίωσή του.

Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες κατά την τηλεδιάσκεψη ο Ερντογάν ήταν ιδιαίτερα ήπιος. Οι άλλοι τρείς ηγέτες ήξεραν ότι ο Τούρκος πρόεδρος τους αποκρύπτει στοιχεία , τόσο για την εξάπλωση του κορονοϊού, όσο και για την συμφωνία του με τον Πούτιν για την Ιντλίμπ. Ήξεραν επίσης ότι η πίεση που ασκεί στον Έβρο πνέει τα λοίσθια καθώς η ΕΕ απέρριψε ενωμένη τον εκβιασμό του και έμεινε με άδεια χέρια. Κατά συνέπεια, προσήλθε στην τηλεδιάσκεψη με μια ατζέντα που διακινούσε μόνος του μεταξύ Μόσχας, Βρυξελλών, Βερολίνου, Λονδίνου  και Παρισίων, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι ουσιαστικά παρακαλεί παρά απαιτεί . Και οι δυτικοί, άριστοι χειριστές εκβιαστικών καταστάσεων εδώ και αιώνες , τον προσγείωσαν ανώμαλα. 

Ως προς τον Έβρο η Μέρκελ ζήτησε από τον Τούρκο πρόεδρο να αποσύρει τους μετανάστες και να αποκατασταθεί η ηρεμία, πράγμα που ο Ερντογάν επίσημα αρνήθηκε. Ήξερε όμως ότι δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά καθώς γνωρίζει ότι η πίεση στα σύνορα, τουλάχιστον για το επόμενο διάστημα θα  είναι φθίνουσα. Έτσι λοιπόν όταν εκ καθήκοντος ο Ερντογάν ζήτησε απελευθέρωση βίζας, αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης και βοήθεια και στο μεταναστευτικό και στην Συρία η Μέρκελ και ο Μακρόν, προφανώς συνεννοημένοι τον άδειασαν. Για την βίζα δεν τίθεται καν ζήτημα, για το μεταναστευτικό είναι στο τραπέζι η βοήθεια υπό τον όρο τήρησης της συμφωνίας του 2016 με την ΕΕ, ως προς την Συρία του είπαν ότι μπορεί να εγκαθιστά πρόσφυγες μόνο στη ζώνη ασφαλείας των έξι χιλιομέτρων , αλλά χωρίς να θίγονται οι Κούρδοι και στο βαθμό που και η Μόσχα θα δίνει την συγκατάθεσή της. 

Ο Έβρος φεύγει πλέον από την πρώτη θέση της ιεράρχησης του Ερντογάν καθώς τώρα αφού έκανε τον κύκλο του με Ευρώπη, Ρωσία και ΗΠΑ είναι υποχρεωμένος να ασχοληθεί σοβαρά με πλήθος εσωτερικών προβλημάτων που τον πιέζουν αφόρητα. Η σχεδόν αντανακλαστική αντίδρασή του να περιορίσει δια της λογοκρισίας και με φυλακίσεις τη συζήτηση για την εξάπλωση του κορονοϊού δεν θα έχει καλό τέλος. 

Υπάρχουν αναλυτές που εκτιμούν ότι η επιδημία θα πλήξει σοβαρά την Τουρκία εξαιτίας της λανθασμένης τακτικής να διώκονται όσοι μιλούν γι αυτήν και για τα μέτρα που ελήφθησαν με μεγάλη καθυστέρηση.  Η Τουρκία είναι προ των πυλών του ΔΝΤ και ήδη ήταν ασταθής η οικονομία της , αλλά με την επιδημία είναι βέβαιο ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί σε βαθμό που στο τέλος θα αμφισβητηθεί σοβαρά η συμμετοχή της στην ομάδα των G-20 .  

Στην Συρία από τα τριάντα χιλιόμετρα ζώνη ασφαλείας έχει περιοριστεί στα έξι χιλιόμετρα, αλλά και εκεί η παρουσία της οφείλεται στην ανοχή των ξένων , άρα είναι και εκεί ασταθής. 

Με την Ελλάδα

 Αν η επιδείνωση όλων των δεικτών της Τουρκίας  επιβεβαιωθεί , γεωπολιτικά, διπλωματικά, οικονομικά και στρατιωτικά( στην Συρία), είναι βέβαιο ότι αυτό μπορεί να την  οδηγήσει σε στρατηγική αναδίπλωση και ανασχεδιασμό της εξωτερικής της πολιτικής. Ταυτόχρονα θα οξυνθεί και η κατάσταση στο εσωτερικό της. Κατά συνέπεια οι ισορροπίες στην Άγκυρα θα επηρεαστούν σοβαρά και το μέλλον είναι αβέβαιο. 

Το σίγουρο είναι ότι η μόνη στρατηγική που δεν πρόκειται να επηρεαστεί είναι έναντι της Ελλάδας. Η στρατηγική αυτή, ενώνει την εθνικιστική Τουρκία γιατί είναι η μόνη διέξοδος επιβίωσης του σημερινού συστήματος. Θα διεκδικήσει μέχρις εσχάτων όσα διακηρύσσει, άρα η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που δεν πρέπει να χαλαρώσει. Οι Τούρκοι εθνικιστές του Μπαχτσελί που στηρίζουν τον  Ερντογάν , μπορεί να τον υπονομεύσουν σε πολλά ζητήματα, όχι όμως σε σχέση με την Ελλάδα. Η Τουρκία θεωρεί την Ελλάδα ως τον αδύναμο κρίκο και το μόνο που την κρατά για να μην γίνει πιο επιθετική είναι το εις βάρος της αρνητικό κλίμα σε όλη τη δύση. Και αυτός είναι σοβαρός ανασχετικός παράγοντας. 

Αν όμως μετά την επιδημία τα δεδομένα τροποποιηθούν ή και εν μέσω της επιδημίας η Τουρκία θελήσει να κάνει κινήσεις στρατηγικής επιβίωσης, η πίεση θα επανέλθει στην Ελλάδα. Όχι με την επιθετικότητα του περασμένου διαστήματος, αλλά οι Τούρκοι πάντα έχουν τον τρόπο να επινοούν προκλήσεις. 

Εν κατακλείδι , η Τουρκία βρίσκεται μπροστά σε  μια  δαιδαλώδη κατάσταση στην οποία περιήλθε από τα δικά της λάθη και φιλοδοξίες που υπερέβαιναν τις δυνάμεις της. Η Ελλάδα πρέπει να διατηρήσει το υψηλό επίπεδο προσπάθειας να αποσπάσει περισσότερα ανταλλάγματα από τη δύση, ταυτόχρονα όμως πρέπει να ενισχύσει την διπλωματία της με ένα σχέδιο δράσης που θα υπονομεύει τη θέση της Τουρκίας έναντι της δύσης αποδυναμώνοντας τα επιθετικά δόγματά της. 

Είναι άλλο πράγμα ο διάλογος για καλή γειτονία  και επίλυση των προβλημάτων και άλλο πράγμα ο διάλογος με εκβιαστικούς όρους. Η Ελλάδα δεν είναι και δεν μπορεί να γίνει ο συνοριοφύλακας της Ευρώπης. Πολλές ευρωπαικές χώρες, αλλά και η κυβέρνηση αποδέχεται έναν ρόλο που ήδη κάνει τον κύκλο της. Η διαπραγμάτευση της ΕΕ με την Τουρκία θα εισέλθει σε νέα ιστορική φάση και η Ελλάδα πρέπει να έχει ρόλο πρωταγωνιστή και διαμορφωτή αυτής της σχέσης και όχι τον ρόλο του μισθοφόρου συνοριοφύλακα.