του Γιάννη Μπράχου•


Η κρίση του κορονοϊού είναι η σκανδάλη  για νέα οικονομική κρίση αγνώστου επί του παρόντος έντασης. Οι οικονομολόγοι ως σύγχρονοι ιεροκήρυκες έχουν την τάση να διακηρύσσουν την πίστη στην αγορά που όλα τα ρυθμίζει και να προχωρούν σε ενέσεις αισιοδοξίας και προβλέψεις που διαψεύδονται.

Όμως η κρίση της δημόσιας υγείας επαναφέρει στο προσκήνιο την επανασύνδεση του οικονομικού συστήματος με τις ανάγκες της κοινωνίας. Ο κορονοϊός είναι το καναρίνι στο ορυχείο, μας προειδοποιεί για τον κίνδυνο της κρίσης, αρχικά υγειονομικής και στη συνέχεια κοινωνικής και οικονομικής.
Η υπέρβαση της κρίσης του 2018 έγινε με σημαντική ένεση ρευστότητας όπως προκύπτει από τους ισολογισμούς των κυριότερων κεντρικών τραπεζών με σημαντική επεκτατική νομισματική πολιτική. Η επεκτατική νομισματική πολιτική της περιόδου 2008-2018 είχε αποτέλεσμα βραχυχρόνια στην όξυνση της κρίσης αλλά απέτυχε σε διατηρήσιμη οικονομική ανάπτυξη.
Το αθροιστικό ΑΕΠ των ΗΠΑ, κρατών ευρωζώνης και Ιαπωνίας αυξήθηκε κατά $5.3 τρις από το 2008 στο 2018, ενώ η αθροιστική παρέμβαση των κεντρικών τους τραπεζών κατά 10 τρις. στην ίδια περίοδο. Η διαφορά των $4.7 τρις. είναι η ένεση ρευστότητας που διοχετεύτηκε κυρίως σε άυλα περιουσιακά στοιχεία την περίοδο μετά την κρίση.

Πριν την έναρξη της κρίσης του κορονοϊού, οι κύριες ανεπτυγμένες οικονομίες παρουσιάζαν εικόνα με υπερτιμημένες χρηματοοικονομικές αξίες χωρίς σημαντική μεγέθυνση της οικονομίας τους.Σύμφωνα με το ΔΝΤ πριν την κρίση κορονοϊόύ η αύξηση του ΑΕΠ στις ΗΠΑ θα ήταν περί το 2% και σε ΕΕ Ιαπωνία περί το 1%.

Η απάντηση πριν από την κρίση του κορονοϊού στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, ήταν η επιστροφή σε εθνικές οικονομικές πολιτικές σε αντίθεση με το δόγμα της παγκοσμιοποίησης που πρέσβευαν μέχρι πρόσφατα. Σε αυτό το διεθνές οικονομικό περιβάλλον, η ελληνική κυβέρνηση ακολούθησε πολιτική Reagonomics με παλαιές συνταγές. Αποτέλεσμα η είσοδοςτης ελληνικής οικονομίας σε ύφεση το τελευταίο τρίμηνο του 2019. Δεν φτάνει που δεν είναι άριστοι είναι και τεμπέληδες.

Με την εμφάνιση της κρίσης του κορονοϊού στην Κίνα, η κυβέρνηση επαναπαύθηκε ακολουθώντας την σκόπιμη ραθυμία της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας, προκειμένου να μειωθούν οι εντάσεις στις ισχυρές ευρωπαϊκές οικονομίες.Η ελληνική κυβέρνηση περιορίστηκε να ακολουθεί τα μέτρα των «ομόθρησκων» ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και να περιορίζεται σε διαφημιστικές εκστρατείες, καθώς είναι το μόνο που ξέρει να κάνει.

Η σημαντική μεταβλητότητα στις διεθνείς χρηματαγορές ως αποτέλεσμα της διασποράς του ιού οφείλεται στον φόβο των επενδυτών χρηματοπιστωτικών προϊόντων ότι θα σπάσει η φούσκα που έγινε για να ξεπεραστεί η κρίση του 2008. Την προηγούμενη εβδομάδα της πτώσης των χρηματαγορών υπήρξε απότομη μείωση των αποδόσεων των ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου από 1.56% σε 0.42% το χαμηλότερο σε επίπεδο 30ετίας. Αυτό το στοιχείο ενώ θα έπρεπε να προκαλέσει ανησυχία, δεν είχε απήχηση στις εταιρείες ανάλυσης επενδυτικού κινδύνου, οι οποίες δεν αναθεώρησαν τις επενδυτικές βαθμίδες στα χρηματοπιστωτικά προϊόντα, επαναλαμβάνοντας την στάση τους το 2008. Ο λόγος είναι η βεβαιότητα τους ότι και η σημερινή κρίση θα αντιμετωπιστεί με τον ίδιο τρόπο με φούσκες ή όπως λέγεται κομψά χρηματοπιστωτική μηχανική.

Σε αυτό το πλαίσιο ΗΠΑ και ΗΒ συνέχισαν να προβάλλουν τον «απομονωτισμό» τους ως λύση στην κρίση του κορονοϊού, κύριος λόγος της καθυστέρησης λήψης υγειονομικών μέτρων.Η βεβαιότητα αντιμετώπισης της κρίσης του κορονοϊού με επεκτατική νομισματική πολιτική, οδηγεί τους ασκούντες οικονομική πολιτική, να παρουσιάσουν ως μείωση φορολογίας μέτρα κεϋνσιανής επεκτατικής δημοσιονομικής  πολιτικής.

            Η Ευρωπαική Ένωση

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την ανακοίνωση των αναιμικών προτάσεων για την αντιμετώπιση της σημερινής κρίσης κινείται στην ίδια οικονομική κατεύθυνση, καθώς η ανακοίνωση στήριξης της ανάπτυξης με 37 δις. €, και μάλιστα όχι «ζεστού» χρήματος, στην πραγματικότητα παραπέμπει τις χώρες στην άσκηση εθνικής πολιτικής διάσωσης των οικονομιών τους.

Αυτό αποδεικνύεται από τις ανακοινώσεις της Γερμανίας για ενίσχυση της γερμανικής οικονομίας με παροχή εγγυήσεων μισού τρισεκατομμυρίου €, δηλαδή 10 φορές την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το αντίστοιχο πρόγραμμα της Γαλλίας κλπ

Το ενδιαφέρον είναι ότι οι ισχυρές οικονομικά χώρες επέτυχαν εξαίρεση των μεγάλων εταιρειών τους από την ευρωπαϊκή νομοθεσία για τις κρατικές ενισχύσεις, την ίδια στιγμή που η χειρότερα πληγείσα χώρα στην προηγούμενη κρίση υποχρεούται σε επιστροφή κρατικών ενισχύσεων για τα ερημωθέντα ελληνικά ναυπηγεία. 

Όμως η κρίση του κορονοϊού έχει άλλο χαρακτηριστικό δεν δημιουργεί κρίση μόνο στη ζήτηση αλλά και στην παραγωγή, καθώς χτυπήθηκε το παγκόσμιο εργοστάσιο η Κίνα. Αποτέλεσμα αυτού είναι η κρίση και η αστάθεια στην παγκόσμια οικονομία να ξεπερνιέται μόνο με σημαντική δημοσιονομική επέκταση. Στις κρίσεις δεν ισχύει onesizefitsall και για αυτό η επίκληση της γνωστής φράσης του Draghi για απεριόριστη νομισματική επέκταση δεν πρόκειται να αποδώσει στη σημερινή συγκυρία.

Εφόσον η ευρωπαϊκή οικονομίαεισέρχεται σε ύφεση το 2020, υπενθυμίζεται η πιο αισιόδοξη εκτίμηση, πριν την ανακοίνωση των μέτρων Trump, ήταν 0.8% αύξηση ΑΕΠ για την ευρωζώνη, η ελληνική οικονομία κινδυνεύει κυριολεκτικά να βυθιστεί καθώς δεν θα μπορεί να ανταποκριθεί ταυτόχρονα στη χρηματοδότηση του κόστους αντιμετώπισης του κορονοϊού, της διαχείρισης του μεταναστευτικού και της τήρησης πρωτογενούς πλεονάσματος οποιουδήποτε ποσοστού. Η απαισιόδοξη εκτίμηση αναφέρεται σε ύφεση 3.5% της ευρωπαϊκής οικονομίας.

           
Προτάσεις


Για να αποφύγει την ύφεση η ελληνική οικονομία απαιτείται το σύνολο του πρωτογενούς πλεονάσματος περί τα 8.5 δις.€ να διατεθούν σε επεκτατική δημοσιονομική πολιτική. Με δεδομένο ότι οι δανειστές δεν θα συναινούσαν στον μηδενισμό του πρωτογενούς πλεονάσματος, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα το τραπεζικό σύστημα να αντιμετωπίσει περαιτέρω προβλήματα με τα κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια. Η έλλειψη ρευστότητας με την σειρά της θα επιτείνει την ύφεση.

Για την αντιμετώπιση βραχυχρόνια των επιπτώσεων του κορονοϊού στην ελληνική οικονομία παρατίθενται ενδεικτικά μέτρα δημοσιονομικού χαρακτήρα.

•    Αναστολή επίτευξης στόχων πρωτογενούς ελλείμματος 3.5% και μηδενισμός του πρωτογενούς ελλείμματος το 2020. Ευελιξία στην χρήση των ευρωπαϊκών κονδυλίων.
•    Αύξηση Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων για συντήρηση της οικονομικής δραστηριότητας στην χώρα.
•    Άμεση κατάργηση των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας και επαναφορά προστασίας πρώτης κατοικίας.
•    Εξαίρεση δαπανών ενίσχυσης υποδομών υγείας και του κόστους προσλήψεων νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού από τον υπολογισμό των δημοσίων δαπανών.
•    Εξαίρεση των κοινωνικών δαπανών όπως άδειες ασθενείας με αποδοχές για όσους τίθενται σε καραντίνα με καταβολή από τον κρατικό προϋπολογισμό για καταπολέμηση των επιπτώσεων της νόσου.
•    Αύξηση των κοινωνικών δαπανών με ειδικά προγράμματα προστασίας των αδύνατων κοινωνικών ομάδων (άστεγοι, μακροχρόνια άνεργοι), με δημιουργία υποδομών φιλοξενίας, επιδότηση ενοικίου, ενέργειας και διατροφής. Οι συγκεκριμένες δαπάνες να εξαιρούνται από τον υπολογισμό του πρωτογενούς πλεονάσματος. (υποσιτισμός και έλλειψη στέγασης επιτείνουν τη διασπορά της νόσου).
•    Πρόβλεψη υλικοτεχνικής υποδομής για διδασκαλία από το σπίτι σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και προνομιακό πρόγραμμα αγοράς φορητού υπολογιστή και δωρεάν υψηλής ταχύτητας ίντερνετ σε μαθητές και φοιτητές, σε όσους έχουν ανάγκη και δεν διαθέτουν ψηφιακή υποδομή.
•    Ειδικό επίδομα σε αυτοαπασχολούμενους που έχουν διακόψει δραστηριότητα.
•    Ειδικό επίδομα σε ιδιοκτήτες μικρομεσαίων επιχειρήσεων που αναστέλλουν δραστηριότητα τους. 
•    Για ένα χρόνο να καταβάλλονται μόνο οι τόκοι για τα δάνεια των επιχειρήσεων.
•    Οι εγγυήσεις του «Ηρακλή» να μετατραπούν άμεσα σε εγγυήσεις του δημοσίου για το τραπεζικό σύστημα.

Αυτές οι σκέψεις θα κριθούν ως μαξιμαλιστικές αλλά δυστυχώς ζούμε σε ακραία περίοδο και ίσως δυστυχώς να αποδειχθούν μετριοπαθείς σε μεταγενέστερο χρόνο, καθώς η ελληνική οικονομία θα περάσει πανδημικό stresstestκαι θα πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκριθεί αλλιώς η επιδείνωση της υγειονομικής κρίσης θα είναι εκθετική.



• Οικονομολόγος (Msc, PhDEcon)-πρώην ΓΓΔΟΣ του ΥΠΕΞ
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Σημειώνεται οι σκέψεις του άρθρου είναι αυστηρά προσωπικές.