Του Σωτήρη Σιδέρη

Παρά το γεγονός ότι μόλις πριν από λίγες ημέρες παρατάθηκε η θητεία της μέχρι το τέλος του 2021, λόγω των μεγάλων ανοιχτών θεμάτων εξωτερικής πολιτικής, αποπέμφθηκε από τη θέση της Ειδικής Νομικής Συμβούλου  η κ Μαρία Τελαλιάν, προκαλώντας τριγμούς στο ΥΠΕΞ .

Πρόκειται όμως για μια ενέργεια του Νίκου Δένδια που συνοδεύεται από υπόγειες διεργασίες για αλλαγές στην εξωτερική πολιτική που αν επιβεβαιωθούν ενδέχεται να οδηγήσουν σε περιπέτειες τη χώρα. 

Οι διαρροές που έγιναν εντός και εκτός υπουργείου Εξωτερικών εμφανίζουν την Μαρία Τελαλιάν ως μια ιδιόρρυθμη νομικό και υπάλληλο που διαρκώς διαφωνούσε με πολιτικά κριτήρια με τον προιστάμενό της Νίκο Δένδια.  Όμως η Τελαλιάν είχε μπει στο στόχαστρο εδώ και μήνες για άλλους λόγους.

Εμφανίζουν ως καθοριστικό παράγοντα που επηρέασε την απόφαση του υπουργού, την θέση της Τελαλιάν ότι είναι παράνομη η  αναστολή  για ένα μήνα παραλαβής αιτήσεων ασύλου και δεν μπορεί να δικαιολογηθεί. Φυσικά έχει δίκιο η Τελαλιάν και όχι η κυβέρνηση και κακώς εμφανίζουν ως δικαιολογία το κλείσιμο των συνόρων. Η διαφωνία ήταν για το άσυλο και όχι για τον Έβρο. Πέραν αυτών ως προς το άσυλο, αρμοδιότεροι νομικοί είναι αυτοί του αρμόδιου υπουργείου Εσωτερικών ή Μεταναστευτικής Πολιτικής , οπότε θα μπορούσαν αυτοί να επιχειρηματολογήσουν, πράγμα όμως  που δεν έγινε . Στο  θέμα του ασύλου η Ελλάδα παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και αυτό το ξέρει όλος ο πλανήτης. Ποιος νομικός θα έβαζε την υπογραφή του σε μια τέτοια κραυγαλέα περίπτωση;
 

        Για τις συντεταγμένες

Ένα ακόμη , ιδιαίτερα σοβαρό ζήτημα ήταν η επίκληση της  άρνησης της Τελαλιάν να συμφωνήσει στην κατάθεση συντεταγμένων  της ελληνικής ΑΟΖ  στον ΟΗΕ ώστε να δοθεί απάντηση στην τουρκολιβυκή συμφωνία. Πρώτον, η κατάθεση συντεταγμένων είναι κατά κύριο λόγο πολιτική απόφαση και όχι νομική, οπότε ακόμη και αρνούνταν η Τελαλιάν θα μπορούσε να βρεθεί άλλος νομικός να  συντάξει τα σχετικά έγγραφα, προφανώς το πρόβλημα δεν είναι αυτό.

Το θέμα κατάθεσης των συντεταγμένων στον ΟΗΕ απασχολεί τις κυβερνήσεις από το 2012 επί Σαμαρά μέχρι σήμερα και από όλες τις κυβερνήσεις κρίθηκε μη συμφέρουσα μια τέτοια απόφαση. Γιατί θα περιέπλεκε σοβαρά τα προβλήματα με την Τουρκία. Γιατί αν η Άγκυρα έστελνε γεωτρύπανο εντός των συντεταγμένων η Ελλάδα θα έπρεπε να το βυθίσει και όπως δείχνουν οι εξελίξεις μόνο αυτό δεν σκέφτεται η κυβέρνηση.

Δεύτερον θα περιέπλεκε την διαπραγμάτευση με την Αίγυπτο , ενδεχομένως και με  την Λιβύη.  Γίνεται επίσης λόγος για διαφωνία της Τελαλιάν ως προς την μερική οριοθέτηση με την Αίγυπτο, να εξαιρεθεί δηλαδή από μια συμφωνία η περιοχή του Καστελλόριζου. Επ αυτού υπάρχουν αντικρουόμενες θέσεις ακόμη και μεταξύ ειδικών. Η μία πλευρά υποστηρίζει ότι έστω η μερική οριοθέτηση μιας δίνει μια διέξοδο, ενώ η άλλη πλευρά, νομικών και πολιτικών υποστηρίζει ότι αν εξαιρέσουμε το Καστελλόριζο είναι σαν να αναγνωρίζουμε τις ενστάσεις της Τουρκίας. Οπότε καλείται η πολιτική ηγεσία να αποφασίσει , αλλά η πολιτική ηγεσία δεν αποφασίζει.
Ανάλογες ενστάσεις και διαφωνίες υπάρχουν και ως προς την επέκταση των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο

            Ο ρόλος της πολιτικής


Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας δέχονταν πιέσεις από το Φθινόπωρο του 2019 για απομάκρυνση της Τελαλιάν από τη θέση της, με απώτερο στόχο αλλαγές και στην εξωτερική μας πολιτική, καθώς νομικά και πολιτικά ζητήματα περιπλέκονται σε πολύ μεγάλο βαθμό.  Το περίεργο είναι ότι  παρόλα αυτά, η θητεία της κ. Τελαλιάν ανανεώθηκε μόλις πρόσφατα για δύο χρόνια, μέχρι το τέλος του 2021.

Σημειώνεται ότι  η Τελαλιάν  υπηρέτησε  από τη θέση της όλες τις κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών , χωρίς ποτέ να αμφισβητηθεί η επάρκειά της , αλλά και η προσήλωσή της στα καθήκοντά της ανεξάρτητα από το ποιο κόμμα βρίσκονταν στην εξουσία.  Το ανησυχητικό είναι ότι η κυβέρνηση αντί να λαμβάνει πολιτικές αποφάσεις και να τις προωθεί με αποφασιστικότητα, διολισθαίνει και εγκλωβίζεται  σε μηχανισμούς ανεπαρκών και εν δυνάμει επικίνδυνων επιλογών που καθηλώνουν τη χώρα.

Μια  κυβέρνηση που δεν παράγει ιδέες, που δεν έχει σχέδιο δεν έχει νομικά προβλήματα αλλά πολιτικά. Η Τελαλιάν είναι η νομική μνήμη του Υπουργείου Εξωτερικών καθώς γνωρίζει άριστα  όλους τους μεγάλους φακέλους που έχει ανοιχτούς η χώρα . Ακόμη και στο γραφείο του πρωθυπουργού, και στο γραφείο του ΥΠΕΞ υπάρχουν διαφωνίες . Πάντα όμως βρίσκεται ένας κώδικας συνεννόησης και λαμβάνονται αποφάσεις. Σήμερα ούτε λαμβάνονται αποφάσεις, ούτε καν δρομολογούνται.


            Οι μηχανισμοί του ΥΠΕΞ

Μετά την ανάληψη του ΥΠΕΞ από τον Νίκο Δένδια έγιναν πολλές και σημαντικές αλλαγές στο υπουργείο Εξωτερικών . Πρωταγωνίστρια ήταν η διπλωματική σύμβουλος του πρωθυπουργού Παπαδοπούλου, η οποία αφού έκανε άνω κάτω το υπουργείο «δραπέτευσε» στην πρεσβεία της Ουάσιγκτον για να περάσει τα τελευταία υπηρεσιακά της χρόνια. Διόρισε , αγνοώντας τον Δένδια σε κορυφαίες θέσεις συγγενείς της που δεν αποδίδουν. Αν ο Δένδιας ήθελε αλλαγές ας ξεκινούσε από την υπηρεσιακή ηγεσία και όχι από τη νομική υπηρεσία . Ο Δένδιας άργησε να καταλάβει ότι ο σεχταρισμός και ο ρεβανσισμός είναι καταστροφικός και τώρα βρίσκεται σε ένα περιβάλλον με συνεργάτες που δεν παράγουν πολιτική και δεν διαθέτουν ούτε γνώσεις ούτε ικανότητα διαχείρισης σοβαρών προβλημάτων.
Το Μέγαρο Μαξίμου αδυνατεί επίσης να παρουσιάσει σχέδιο, άρα υπάρχει πρόβλημα πολιτικής διαχείρισης και όχι  νομικό πρόβλημα.
 
Όλα αυτά αποτελούν ανησυχητικά σημάδια που ενδεχομένως θα οδηγήσουν σε λάθος κινήσεις τον Νίκο Δένδια. Ο οποίος θέλει να εμφανίσει πρόοδο , να κάνει δηλαδή ένα βήμα μπροστά αλλά μπορεί να είναι ένα βήμα σε κινούμενη άμμο. Η κατάθεση συντεταγμένων, αν ήταν τόσο απλό θέμα θα είχε γίνει. Η συμφωνία με την Ιταλία, αν δεν υπήρχαν σοβαρές ενστάσεις για τα αιτήματα της Ρώμης θα είχε γίνει. Στη Μεσόγειο είναι ακόμη πιο περίπλοκη η κατάσταση. Κατά συνέπεια, αν ο Δένδιας έχει πέσει σε ακροδεξιά παγίδα για να εμφανιστεί ως ο πατριώτης που κάνει ένα βήμα μπροστά , αυτό θα φανεί σύντομα. Αλλά θα πρέπει να ξέρει ότι αν θέλει πρόοδο, πρώτα πρέπει να αποκαταστήσει την τάξη στο ΥΠΕΞ, να δώσει ο ίδιος κατευθύνσεις και όχι να τον κατευθύνουν. Η αξιωματική αντιπολίτευση έχει σταθεί μεγαλόψυχη απέναντί του , αλλά τα καλά διαρκούν λίγο.
Κανείς δεν αθωώνει ούτε διπλωμάτες, ούτε διοικητικούς, ούτε πολιτικούς. Αλλά τα τελευταία χρόνια το ΥΠΕΞ θυμίζει περισσότερο γη του πυρός παρά μια κορυφαία δημόσια υπηρεσία που βρίσκεται στον πυρήνα του κράτους. Και αυτό είναι επικίνδυνο…

.