του Σπύρου Σουρμελίδη


Η Βρετανία ποτέ δε αγάπησε αληθινά την ΕΕ, η νίκη όμως του Brexit  δεν οφείλεται μόνο στο φάντασμα της Θάτσερ. Είναι πολλοί όσοι προσδοκούν την επιστροφή στην πατρίδα, από τον ωκεανό της παγκοσμιοποίησης και του υπερεθνικού. Είναι πλούσιοι, είναι φτωχοί και δεν είναι μόνο στην Βρετανία αλλά σ ολόκληρη την Ευρώπη. Είναι όμως η ιδιομορφία της βρετανικής πολιτικής και επιχειρηματικής ελίτ, που επέτρεψε να γίνει η επιθυμία  πραγματικότητα σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τhe UK has left the EU, γράφουν οι φωτεινές επιγραφές από τα μεσάνυκτα της 31ης Ιανουαρίου 2020,   προς μεγάλη χαρά του Μπόρις Τζόνσον. Το μόνο που μένει είναι ν αφήσει ένα μπουκέτο λουλούδια στον τάφο της Μάργκαρετ.


Η επιστροφή στην πατρίδα των συνόρων και των δασμών, είναι το όραμα πολλών πολιτικών δυνάμεων σ όλη την Ευρώπη και πολλών και διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων. Η παγκοσμιοποίηση (κατάργηση δασμών, ελεύθερη διακίνηση εμπορευμάτων, κεφαλαίου, ανθρώπινης εργατικής δύναμης, ταχύτατη και απελευθερωμένη επικοινωνία κα) εμβάθυνε ακόμα περισσότερο την απελευθέρωση κινητικότητας στην ΕΕ.
Βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου η φτηνή εργασία της Κίνας και της Ινδίας (που αποτελούν το 35% του παγκόσμιου πληθυσμού) άλλαξε γεωγραφικά αλλά και ουσιαστικά τον καπιταλισμό. Το κεφάλαιο στην κυριολεξία πλανάται  ανεξέλεγκτο, πάνω από σύνορα, περιορισμούς , ελέγχους και κυβερνητικές αποφάσεις. Και ενώ οι φτωχοί της Άπω Ανατολής αισθάνονται καλύτερα, οι μεσοαστοί και οι εργάτες στη Δύση αισθάνονται όλο και περισσότερο ανασφαλείς. Τα κράτη υπερχρεώνονται, τα ασφαλιστικά συστήματα καταρρέουν, η ασφάλεια που παρείχε το κράτος στους πολίτες του είναι διάτρητη. Οι εταιρίες έχουν ταξιδέψει για μέρη φτηνής εργασίας και φτηνής φορολογίας. Την ώρα που εκατομμύρια άνθρωποι μένουν χωρίς δουλειά, ενώ εκατομμύρια μικρές επιχειρήσεις κλείνουν. 


Η ακροδεξιά διέξοδος φαντάζει σαν μια κάποια λύση



Η αγωνία και η ανασφάλεια, έγινε θυμός και οργή για να αναζητήσει στην συνέχεια  πολιτική έκφραση. Η ακροδεξιά ( το μίσος κατά των ξένων και κάθε τι ξένου) εμφανίστηκε και πάλι στην Γηραιά Ήπειρο.  «Επιστροφή στην ωραία πατρίδα μας» είναι το κεντρικό σύνθημα. «Δώστε την Βρετανία μας πίσω», «Δώστε τη Γαλλία μας», «Δώστε την Ελλάδα μας»  είναι το σύνθημα που κυριαρχεί με κάθε αφορμή. Η αιτία όμως είναι ίδια. Η ανασφάλεια, η απώλεια πλούτου (όποιου έχει ο καθένας), η φτωχοποίηση.
Το αίτημα που κερδίζει έδαφος είναι «τα σύνορα». Ξαναφτιάχτε σύνορα, βάλτε μπάρες, κτίστε τείχη, όλων των κατηγοριών. Επιστροφή στην ωραία πατρίδα μας.
Όλο αυτό το αγόρασε πρώτη η ακροδεξιά, την ώρα που οι κρατούσες πολιτικές δυνάμεις, συντηρητικοί, σοσιαλδημοκράτες, ακόμα και αριστεροί, αναζητούσαν λύσεις συμβατές με την ΕΕ και με την παγκοσμιοποίηση. Η ακροδεξιά εμφανίστηκε πρώτα ως διαμαρτυρία κατά των ξένων, των μεταναστών, των μουσουλμάνων κα. Σταδιακά μιλά για την επιστροφή στις παραδόσεις, στα εθνικά ήθη και έθιμα (ωσάν να είχαν χαθεί) , στην θρησκεία (που αγαπά μόνο τους λευκούς χριστιανούς).  Η Λεπέν στη Γαλλία, ο Ορμπαν στην Ουγγαρία, ο Μπάμπις στην Τσεχία, Οι Καντίνσκι στην Πολωνία, ο Φάρατζ στην Βρετανία, ο Σαλβίνι στην Ιταλία, είναι διαφορετικές εκδοχές του ίδιου προβλήματος. Υμνούν το ανεξέλεγκτο κέρδος, αλλά θέλουν σκληρό εθνικό έλεγχο.
Η επιρροή της αντίληψης για επιστροφή στην πατρίδα, είναι τόσο ισχυρή που οι κρατούσες ηγεσίες της Ευρώπης άρχισαν να υποτάσσονται στις ακροδεξιές δυνάμεις. Αυτό έγινε στην Σκανδιναβία και στην κεντρική Ευρώπη. Είναι οι ισχυρότερες οικονομικά και θεσμικά κοινωνίες που στράφηκαν ακροδεξιά για να ακολουθήσουν οι φτωχότεροι και ασθενέστεροι του Νότου. Η τάση αυτή , η υποταγή και πάλι της κρατούσας τάξης στην ακροδεξιά ξύπνησε και το φάντασμα της σκληρής αντιπαράθεσης αριστεράς-δεξιάς, είτε με το πρόσχημα  του αντιρωσισμού στην ανατολική Ευρώπη, είτε ως κακέκτυπο του αντικομουνισμού στην Ισπανία, την Ιταλία και την …Ελλάδα.

Ντόναλντ Τράμπ και Στήβ Μπάνον

Βρήκαν όμως και ένα ανέλπιστο στήριγμα. Τον Ντόναλντ  Τράμπ. Ο Ντόναλντ Τράμπ, είναι η τέλεια παγίδα αυτή την ώρα. Είναι οπαδός των κλειστών συνόρων, πιστεύει στην δύναμη της δικής του αυτοκρατορίας, παρασέρνοντας και τους Βρετανούς σ αυτό το εγχείρημα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, που ο ίδιος άνθρωπος οργάνωσε την καμπάνια του Brexit  και αμέσως μετά την καμπάνια για την εκλογή του Τράμπ στις ΗΠΑ. Ο Στήβ Μπάνον, με τα λεφτά του Αμερικάνου εκατομμυριούχου Ρόμπερτ Μέρσερ, είναι ο οργανωτής που πέτυχε και νίκη στο Δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2016 για το Brexit, και την εκλογή Τράμπ τον Νοέμβριο του 2016. Και είναι σήμερα αυτός που οργανώνει την ευρωπαϊκή ακροδεξιά, με στόχο την επιστροφή στα κλειστά σύνορα και γιατί όχι, στην διάλυση της ΕΕ.
Το σύνθημα «Πρώτα η Αμερική», της επιστροφής στην πατρίδα που ασπάζεται ο Τράμπ , έδωσε κουράγιο στο βρετανικό συντηρητικό κόμμα να προχωρήσει χωρίς ενδοιασμούς στην ρήξη. Το σύνθημα του Τράμπ θα γίνει σύνθημα του Σαλβίνι, της Λεπέν, άλλων ηγετών ή ηγετίσκων της Ευρώπης.
 


Το φάντασμα της Θάτσερ


 
Η Βρετανία δεν είναι αυτή του 1973, τότε που εντάχθηκε στην ΕΟΚ από τη μία για να ισχυροποιηθεί το ευρωπαϊκό αντισοβιετικό μπλοκ και από την άλλη για να ενισχύσει την προβληματική τότε οικονομία της. Και η Βρετανία ευνοήθηκε από την συμμετοχή στην μεγάλη οικονομική κοινότητα. Η συντηρητική όμως ελίτ της Βρετανίας ήταν πάντα διστακτική έναντι της Ευρώπης με το επιχείρημα της γερμανικής υπεροχής.
Η Μάργκαρετ Θάτσερ πολέμησε την συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΟΚ-ΕΕ. Η ίδια νικήθηκε στην εποχή της από τους φιλοευρωπαϊστές του κόμματος της. Το 1990 αποχώρησε από την πρωθυπουργία για να την αντικαταστήσει ο επίσης συντηρητικός Μέϊτζορ. Να όμως που το φάντασμα της, το αντιευρωπαϊκό πνεύμα  κέρδισε το 2016.
Αν και οριακά, το Δημοψήφισμα του 2016 , άνοιξε τον δρόμο για το Brexit.  Για κάποιες κοινωνικές τάξεις και για το παλαιό κατεστημένο του Ηνωμένου Βασιλείου, το αποτέλεσμα δεν ήταν  ενοχλητικό. Είναι οι ευκατάστατοι της Αγγλίας και της Ουαλίας, που ψήφισαν Brexit, εκτός από τους φτωχούς, που προσέφεραν βεβαίως μαζικά την αποφασιστική ψήφο τους. Και αυτό παρά το γεγονός ότι ο κόσμος των τραπεζών , του χρηματιστηρίου, του Citi, ήταν έξαλλος με το αποτέλεσμα. Φάνηκε αυτό και στην ψήφο στα διαφορετικά κοινωνικά στρώματα. Οι ευκατάστατοι ψήφισαν κατά 57% κατά του Brexit, αλλά οι φτωχότεροι κατά 64% υπερ της εξόδου.
Ακολούθησαν τρία χρόνια αβεβαιότητας, την οποία ενίσχυσαν και φαινόμενα πολιτικού τσαρλατανισμού. Φάνηκε όμως ότι η απόφαση για Brexit  ήταν ισχυρή. Επιβαιώθηκε στις εκλογές του Δεκεμβρίου του 2019. Η νίκη  του Μπόρις Τζόνσον οφείλεται στην ξεκάθαρη άποψη ενός μέρους των φτωχότερων στρωμάτων που εγκατέλειψαν και το παραδοσιακά δικό τους κόμμα τους Εργατικούς, ψηφίζοντας Τζόνσον για να ολοκληρωθεί το Brexit. Οι Εργατικοί που έβαλαν την Μ. Βρετανία στην ΕΟΚ (1973), στηρίχτηκαν σε μεγάλο βαθμό από τα ανώτερα υπαλληλικά στρώματα, από όσους ευνοούνται από την εργασιακή κινητικότητα. Το συντηρητικό κόμμα όμως κράτησε και πλούσιους, που είναι υπερ του Brexit και τράβηξε τους φτωχότερους.

Αχ αυτός ο Κάμερον

Έχει γίνει μεγάλη συζήτηση για την απόφαση του πρώην πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον των Συντηρητικών, να υποσχεθεί δημοψήφισμα για το Brexit.  Πριν από τις γενικές εκλογές του 2015, ο Ντέιβιντ Κάμερον είχε δεσμευθεί πως εάν εκλεγεί θα διεξάγει δημοψήφισμα που θα κρίνει την παραμονή ή όχι του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η επανεκλογή της κυβέρνησης Κάμερον με απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή έδωσε τη δυνατότητα να προχωρήσει η διεξαγωγή δημοψηφίσματος, αφού πρώτα η κυβέρνηση διαπραγματεύτηκε ευνοϊκότερους για τη χώρα όρους παραμονής στην Ε.Ε. Η διαπραγμάτευση αυτή τέλειωσε το βράδυ της 19ης Φεβρουαρίου 2016 και την επόμενη μέρα ανακοινώθηκε η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος για τις 23 Ιουνίου.  Είναι πολλοί αυτοί που υποστηρίζουν ότι η προσπάθεια του Κάμερον να σώσει τη θέση του τον οδήγησε σ αυτή την απόφαση.  Όμως είχε κερδίσει τις εκλογές. Αυτό που τον οδήγησε ήταν η πίεση ιδίως από ένα κομμάτι της παραδοσιακής ελίτ  της Βρετανίας, και φυσικά ο διχασμός μέσα στο κόμμα του. Ο ίδιος λοιπόν αντί να οδηγήσει σε Brexit μέσω των διαπραγματεύσεων (πράξη ανέντιμη και αντιδημοκρατική) επέλεξε να αποφασίσει ο λαός. Πιστεύοντας μάλλον ότι θα κερδίσει την παραμονή. Κάτι που δεν συνέβη. Η ευθύνη δεν ανήκει στον Κάμερον ή μόνο στον Κάμερον. 

Ο κίνδυνος της διάσπασης

Η νίκη του Brexit κρύβει για το Ηνωμένο Βασίλειο ένα κίνδυνο. Την διάλυση του. Κι αυτό γιατί οι Σκωτσέζοι και οι ΒορειοΙρλανδοί, είχαν βρει στην ΕΕ, ένα τρόπο να ξεχνούν  την κυριαρχία της Αγγλίας.  Και το Δημοψήφισμα του 2016 όπως και οι εκλογές του Δεκεμβρίου του 2019, είναι αιτίες ενός νέου ξεσηκωμού στην Σκωτία και στην Βόρειο Ιρλανδία για απόσχιση. Και μπορεί μεν στην Σκωτία να γίνεται μεγάλος πολιτικός ντόρος, αλλά στην Ιρλανδία  τα πράγματα είναι πιο επικίνδυνα. Διότι η επανατοποθέτηση συνόρων πάνω στο νησί της Ιρλανδίας μεταξύ Βορρά και Νότου, επαναφέρει τον διαχωρισμό του έθνους και αναβιώνει το μίσος στην κοινωνία της Βόρειας Ιρλανδίας μεταξύ καθολικών (αποσχιστικών) και προτεσταντών (φιλοβρετανών). 



Πώς είχε ψηφίσει η Βρετανία στο ιστορικό δημοψήφισμα της 23η Ιουνίου του 2016


Yπέρ της εξόδου (Brexit) από την Ευρωπαϊκή Ένωση ψήφισαν 17.410.742 Βρετανοί
Kατά της εξόδου (Bremain) ψήφισαν 16.141.241.
Η συμμετοχή στο βρετανικό δημοψήφισμα ανήλθε στο 72.2%.
Λονδίνο, Β. Ιρλανδία και Σκωτία ανέδειξαν με υψηλό ποσοστό την παραμονή της Μεγάλης Βρετανίας στην ΕΕ, όμως οι πολίτες στην πολύ μεγάλη πλειοψηφία των υπόλοιπων περιοχών στη Βρετανία, ψήφισαν υπέρ της εξόδου.

Το αποτέλεσμα ανά Χώρα

Αγγλία: 46,6% Παραμονή - 53,4% Brexit
Ουαλία: 47,5% Παραμονή - 52,5% Βrexit
Σκωτία: 62% Παραμονή - 38% Brexit
Βόρεια Ιρλανδία: 55,8% Παραμονής - 44,2% Brexit
Γιβραλτάρ: 96% Παραμονή - 4% Brexit

Το αποτέλεσμα ανά ηλικία    

Το 73% των νέων έως 25 ετών τάχθηκε υπέρ της Ε.Ε., ενώ το 60% των συνταξιούχων ψήφισε υπέρ της εξόδου από την Ε.Ε.
- Με το Bremain τάχθηκε και το 62% των ηλικιών 25 έως 34 ετών, ενώ το ίδιο ποσοστό στις ηλικίες 35 έως 44 ετών περιορίστηκε στο 52%.
- Αντίθετα, το 56% των ηλικιών 45 έως 54 ετών και το 57% των ηλικιών 55 έως 64 ετών υποστήριξε το Brexit.
18-24: Ψήφισαν κατά 75% παραμονή στην ΕΕ
25-49: Ψήφισαν κατά 56% παραμονή στην ΕΕ
50-64: Ψήφισαν 44% Παραμονή στην ΕΕ
65+: Ψήφισαν 39% Παραμονή στην ΕΕ

Το αποτέλεσμα στα Κοινωνικά Στρώματα

- Το 57% των υψηλά αμειβόμενων κοινωνικών στρωμάτων τάχθηκε υπέρ του Bremain, ενώ αντίθετα, τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα, σε ποσοστό 64%, στήριξαν το Brexit.
- Υπέρ του Bremain τάχθηκε η πλειοψηφία των αποφοίτων πανεπιστημίου, ενώ αντίθετα, την έξοδο από την Ε.Ε. στήριξε η πλειονότητα των απόφοιτων δευτεροβάθμιας ή πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Το αποτέλεσμα ανά φυλή (Χρώμα δέρματος)

- Οι λευκοί ψηφοφόροι επί της ουσίας, χωρίστηκαν στη μέση, καθώς το 53% στήριξε το Brexit ενώ το 47% το Bremain.
- Οι ασιατικής καταγωγής ψηφοφόροι, σε ποσοστό 67%, ψήφισαν υπέρ της παραμονής, όπως ακριβώς έπραξε και το 73% των μελαμψών ψηφοφόρων.
Το αποτέλεσμα ανά Θρησκεία
- Το 58% όσων δηλώνουν Χριστιανοί, τάχθηκε υπέρ του Brexit,
- Η συντριπτική πλειοψηφία του Μουσουλμάνων (70%) υποστήριξε την παραμονή της Βρετανίας στην Ε.Ε.


Απόψεις

Ειδικού Συνεργάτη Η συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών ΗΠΑ-Τουρκίας συνοδεύτηκε με εκτενείς συνομιλίες μεταξύ αξιωματούχων των δύο χωρών, σχετικά με την Ουκρανία, τη Γάζα, τη Συρία και το Νότιο Καύκασο. Σύμφωνα με τον τουρκικό... πλήρες κείμενο
Άρης Χατζηστεφάνου Το να είσαι υπεύθυνος ειδικού τμήματος του FBI για την πάταξη της αναρχίας στις ΗΠΑ ακούγεται σαν τη μεγαλύτερη αργομισθία στην Ιστορία. Παρ' όλα αυτά, το ομοσπονδιακό γραφείο ερευνών έχει αυξήσει τους... πλήρες κείμενο
Του Στράτου Βαλτινού Πάντα υπήρχαν οι πρόθυμοι στην πολιτική να συμπορευθούν ακόμη και με την πιο σκοτεινή πλευρά της εκκλησίας, όπως πάντα υπήρχαν οι οπαδοί της κοσμικότητας, ανεξάρτητα από κόμματα και ιδεολογικές τάσεις.... πλήρες κείμενο
Του Στράτου Βαλτινού Η καταθλιπτική εικόνα της τεράστιας αίθουσας του Ταε Κβο Ντο όπου διεξάγεται το 4ο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ αποτυπώνει και τον εκφυλισμό του κόμματος αυτού. Άδεια αίθουσα, γεμάτοι διάδρομοι , δρόμοι και παράδρομοι,... πλήρες κείμενο
Του Στράτου ΒαλτινούΟ Αλεξέϊ Ναβάλνι πέθανε σε μια φυλακή της Αρκτικής, θύμα ενός δικτάτορα που δεν ανέχεται την κριτική και την αμφισβήτηση. Τυραννικά καθεστώτα που στηρίζονται από τη Δύση εξοντώνουν χιλιάδες. Είναι ο... πλήρες κείμενο
Του Στράτου Βαλτινού Ο Αλέκος Φλαμπουράρης δεν είναι ο οποιοσδήποτε. Είναι ο εκσκαφέας του κομματικού υπεδάφους και ιδανικός στη δημιουργία μηχανισμών. Η αποχώρησή του από την Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ μετά από λεκτικό... πλήρες κείμενο