του Σωτήρη Σιδέρη

Τώρα που η Τουρκία φαίνεται ότι εισέρχεται στην τελευταία φάση της πολύχρονης στρατηγικής της στο Αιγαίο και  την Ανατολική Μεσόγειο, αποδεικνύεται ότι όσοι ανησυχούσαν όχι τόσο για την επιθετικότητα της Άγκυρας , αλλά για την παθητικότητα της Αθήνας, δικαιώνονται.  Το μνημόνιο κατανόησης με την Λιβύη, οδηγεί σε  κλιμάκωση της έντασης, είναι βέβαιο ότι αυτό θέλει η Τουρκία, η Ελλάδα δεν ξέρει τι θέλει.  Η απόφαση της Ελλάδας «μη πόλεμος» με την Τουρκία δεν οδήγησε στην εκπόνησε ενός στρατηγικού σχεδίου για την αναχαίτιση της τουρκικής στρατηγικής, με πολιτικά και διπλωματικά μέσα σε διμερές επίπεδο. Η μοναδική στρατηγική που υπήρξε ποτέ ήταν οι αποφάσεις του Ελσίνκι του 1999 τις οποίες ακύρωσε ο Καραμανλής το 2004-2005,  χωρίς να του καταλογιστεί ποτέ η ιστορική , όσο και εθνικά επιβλαβής  ανεπάρκειά του και χωρίς να αντικατασταθεί. 

Η νέα κυβέρνηση της ΝΔ καθηλωμένη από το δόγμα ακινησίας του Μολυβιάτη, μίλησε στην αρχή για επανεκκίνηση των σχέσεων με την Τουρκία. Οι ξένοι πρέσβεις στην Αθήνα έτρεχαν το υπουργείο Εξωτερικών, σε εμπειρογνώμονες και πανεπιστημιακούς να πληροφορηθούν τι ακριβώς σήμαινε αυτό, μέχρι που κατάλαβαν ότι στερείται σοβαρότητας και εγκατέλειψαν κάθε προσπάθεια . Η Τουρκία φυσικά δεν έδωσε την παραμικρή προσοχή και το απέδειξε.  

 Ούτε  όμως και σε πολυμερές επίπεδο η Ελλάδα είχε αποτελέσματα, παρά μόνο διακηρύξεις. Θετικές μεν, αλλά ανεπαρκείς για να πιέσουν την Τουρκία που βιώνει μια έκρηξη εθνικιστικού μεγαλείου.  Ενίοτε προβάλλεται , ενίοτε αποσύρεται από την Αθήνα η θέση για παραπομπή των διαφορών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Άλλοτε πιέζει για διάλογο , άλλοτε αναδιπλώνεται. Ο,τι προκύψει το πρωί γίνεται δήλωση το μεσημέρι και το βράδυ ξεχνιέται…

Οι τριμερείς συνεργασίες προέκυψαν μετά την κρίση στις σχέσεις Τουρκίας –Ισραήλ με περιορισμένη ατζέντα που δεν μετατράπηκε ποτέ σε  στρατηγική συμμαχία, αν και έχει περάσει σχεδόν μια δεκαετία. Η Τουρκία, αφού κατάφερε να παραλύσει την Ελλάδα στο Αιγαίο με τις γκρίζες ζώνες και την απειλή πολέμου σε περίπτωση επέκτασης των χωρικών υδάτων, διαχειρίστηκε όσο μπορούσε πιο θετικά για την ίδια την κρίση στην Συρία, δημιούργησε τετελεσμένα σε τμήμα της κυπριακής ΑΟΖ και τώρα περνά στην τελευταία  φάση του σχεδίου να περιορίσει την Ελλάδα και στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως έκανε στο Αιγαίο . Είναι βέβαιο, ότι την τελευταία φάση θα την βιώσουμε σύντομα σίγουρα πριν από τις αμερικανικές εκλογές του επομένου έτους. 

Ελλάδα -Αίγυπτος

Δεν ευθύνεται η Ελλάδα για το γεγονός ότι η Αίγυπτος δεν έχει δεχθεί συνολική οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, αντιπροτείνοντας μερική οριοθέτηση. Τώρα όμως η Τουρκία επιχειρεί μια συνολική ανατροπή  στην περιοχή και απομένει να δούμε ποιες θα είναι οι αντιδράσεις στην πράξη, καθώς θίγεται πλέον και το Κάιρο. Μάλλον αυτό επιδίωκε η Τουρκία.  Η Αίγυπτος αντιδρώντας στο μνημόνιο Τουρκίας –Σάρατζ για τις θαλάσσιες ζώνες και την στρατιωτική συνεργασία, δήλωσε ότι: «Τα δύο μνημόνια συμφωνίας δεν έχουν κανένα νομικό αποτέλεσμα, δεν μπορούν να αναγνωρισθούν επισήμως υπό το φως του άρθρου 8 της Συμφωνίας Skhirat, το οποίο ορίζει ότι η (λιβυκή) κυβέρνηση ή το υπουργικό συμβούλιο (και όχι ο πρωθυπουργός της) έχουν την εξουσία να υπογράφουν διεθνείς συμφωνίες». 

Η ελληνική κυβέρνηση αν και γνώριζε σε γενικές γραμμές τους στόχους της Τουρκίας, τους οποίους πάντα προαναγγέλλει , δεν κατάφερε  ούτε αυτή τη φορά να σχεδιάσει ένα στοιχειώδες πλάνο αντίδρασης. Οι διαρκώς επαναλαμβανόμενες δηλώσεις τόσο του προέδρου της Δημοκρατίας, όσο και του πρωθυπουργού και του υπουργού Εξωτερικών κατέστησαν γραφικές από ένα σημείο και μετά. Ακόμη και ο ελληνικός τύπος περιορίζει την προβολή τους ως ζήτημα ρουτίνας. Το πολιτικό σύστημα είναι πελαγωμένο. 

Αμηχανία

Η υπογραφή μνημονίου κατανόησης μεταξύ Τουρκίας και της επίσημης κυβέρνησης της Λιβύης την Πέμπτη 28 Νοεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη προκάλεσε αναταραχή στην Αθήνα. Ήταν τόση η αμηχανία που δεν υπήρξε καν μια στοιχειώδης οργανωμένη αντίδραση και περιορίστηκε σε μια τυπική δήλωση του εκπροσώπου του υπουργείου Εξωτερικών. Τα  όργανα του κράτους και της κυβέρνησης γι αυτόν τον λόγο υπάρχουν , αλλά όταν δεν έχουν κάτι να αποφασίσουν δεν συνεδριάζουν καν. Είναι αμφίβολο αν υπάρχει άλλη χώρα της Ευρώπης σε τέτοια κατάσταση .

Είναι πασιφανές, ότι η αδυναμία της Ελλάδας να απαντήσει δεν οφείλεται στην οικονομική κρίση. Αυτό είναι ένα βολικό άλλοθι. Το πρόβλημα εντοπίζεται στην ανεπάρκεια του πολιτικού προσωπικού που θεωρεί μικρότερης σημασίας τα μείζονα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας από την υπερπροβολή που έχουν πλήθος συνεδριάσεων και ενεργειών ακόμη και για ασήμαντα οικονομικά ζητήματα που θα μπορούσε να διαχειριστεί το διοικητικό προσωπικό των υπουργείων. 

Έτσι δεν προκαλεί εντύπωση αυτό το κενό. Είναι βέβαιο ότι πλέον οι καταγγελίες και οι δηλώσεις ρουτίνας όπως και τα διαβήματα όχι μόνο δεν ενοχλούν την Τουρκία, αντίθετα της ενισχύουν την αυτοπεποίθηση γιατί βλέπει ότι η Ελλάδα δεν έχει απαντήσεις , είναι φοβική και ουσιαστικά χωρίς σοβαρούς συμμάχους.  Ο Ερντογάν παίζει σε επίπεδο κορυφής και δεσμεύσεων με τον Τραμπ, με τον Πούτιν με την Κίνα, με ευρωπαικές χώρες και νοιώθει ότι δεν απειλείται . Στην Αθήνα εξακολουθεί , παρά την κρίση των Ιμίων, να κυριαρχεί η ψευδαίσθηση ότι κάποιος τρίτος θα προστρέξει σε βοήθεια. Η ναυμαχία του Ναυαρίνου μια φορά έγινε. …

Αντίδραση

Η κυβέρνηση πρέπει να αποφασίσει πως θα αντιδράσει και πρέπει να το κάνει τώρα, πριν η Τουρκία ολοκληρώσει τον σχεδιασμό της και μας σύρει σε διαπραγμάτευση μετά από επεισόδιο που θα προκαλέσει. Αν η Ελλάδα θέλει να προσέλθει σε διαπραγμάτευση με βάση το διεθνές δίκαιο πρέπει να ανακοινώσει τις προτάσεις της τώρα. Το δίλημμα διαπραγμάτευση ή πόλεμος (και μετά διαπραγμάτευση) είναι ισχυρό όσο ποτέ άλλοτε.

Άμεσα επίσης, η Αθήνα πρέπει να δει ποιοι είναι οι σύμμαχοί της. Η Τουρκία έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι πριν ενεργήσει έχει ήδη ενημερώσει τη Μόσχα και την Ουάσιγκτον, ποτέ δεν κάνει κάτι χωρίς στηρίγματα. Αυτό επιβεβαιώθηκε και στην Συρία και προφανώς τώρα ενεργεί για να οδηγήσει τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο εκεί που θέλει η ίδια. Επειδή πλέον ο χρόνος τρέχει και η Τουρκία γνωρίζει ότι η Ελλάδα δεν είναι Συρία, ούτε ΡΚΚ , η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να κινηθεί πρώτα προς την Λευκωσία και να υπογράψει αντίστοιχο μνημόνιο κατανόησης με την Λευκωσία με στόχο την οριοθέτηση , αλλά και με την Αίγυπτο.  Και να ψηφίσει άμεσα την επέκταση των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο.

Αντί η Ελλάδα να  τρέχει πίσω από τις αποφάσεις της Τουρκίας, ας κάνει ένα βήμα μπροστά. Έχει τεράστια όπλα η Ελλάδα και πολιτικά και διπλωματικά που μπορούν να προκαλέσουν πρόβλημα στην Τουρκία. Γιατί μόνο αυτό ανησυχεί την Άγκυρα. Η ελληνική πολιτική είναι ανησυχητική, την τουρκική πολιτική την γνωρίζουμε πλέον.