του Σωτήρη Σιδέρη

Αν η Τουρκία πραγματοποιήσει την απειλή της να τοποθετήσει γεωτρύπανο σε οικόπεδο της Κυπριακής ΑΟΖ (που δεν έχει αδειοδοτηθεί ) , τότε η Ελλάδα δεν θα παρέμβει στρατιωτικά, αλλά  θα αντιμετωπίσει την εξέλιξη αυτή διπλωματικά, αναφέρουν πηγές υψηλής αξιοπιστίας . Τη διαβεβαίωση αυτή έχει ήδη δώσει η Αθήνα προς τους συμμάχους και αυτό το γνωρίζει ο Ερντογάν, ενώ είναι άγνωστο αν έχει ειπωθεί  και απευθείας στην Άγκυρα από την ελληνική κυβέρνηση.  Ουδείς φυσικά τάσσεται υπέρ της στρατιωτικής παρέμβασης, αν το όποιο πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με διπλωματικά μέσα. Το πρόβλημα ανακύπτει όταν δεν αντιμετωπίζεται . Τότε πρέπει να δικαιολογηθεί η μη επέμβαση δεδομένου μάλιστα ότι η Ελλάδα  έχει βαρύ ιστορικό ευθύνης έναντι των Ελληνοκυπρίων. 

Πλήθος ενδείξεων συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι, αν δεν εμποδιστεί η Τουρκία να πραγματοποιήσει τις απειλές της, τότε πιθανόν να οδηγηθούμε σε μια συνολική διαπραγμάτευση, γιατί ακριβώς εκεί θα οδηγήσουν τα γεγονότα. Όταν επιλέγεται η διπλωματική αντιμετώπιση , το αποτέλεσμα είναι η διαπραγμάτευση.  Είναι προφανές το ερώτημα ποια θα είναι η αντίδραση των ΗΠΑ, του Ισραήλ  και της Αιγύπτου σε αυτό το ενδεχόμενο. Μια εικόνα για τις θέσεις των ΗΠΑ ενδέχεται να έχουμε στα μέσα Μαρτίου στην τριμερή σύνοδο Ελλάδας –Κύπρου –Ισραήλ στην οποία αρχικά ήταν να συμμετάσχει και ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Μ. Πομπέο, αλλά τώρα δεν είναι βέβαιο και ούτε υπάρχει επαρκής εξήγηση γι αυτή την αμφισημία . Το εβραικό λόμπι στις ΗΠΑ κινείται πολύ έντονα για να φέρει τον Πομπέο στην Κρήτη, ενώ ο Νετανιάχου πιέζει και αυτός αφόρητα ενόψει των εκλογών στο Ισραήλ. 
 Το νέο κοίτασμα που βρέθηκε στο οικόπεδο «Γλαύκος» δημιουργεί νέα δεδομένα . Αυτό ίσως επισπεύσει την αδειοδότηση και των άλλων οικοπέδων ώστε να αποτραπούν κινήσεις της Τουρκίας, αλλά μέχρι να γίνει αυτό, η Άγκυρα  μάλλον θα κάνει ό,τι είναι να κάνει.  
Αν λοιπόν η Ελλάδα δεν αντιδράσει,   θα βρεθεί ενώπιον ιστορικών διλημμάτων, ενώπιον μιας νέας κρίσης που ενδεχομένως θα αλλάξει την ροή των πραγμάτων για πολλές δεκαετίες  στις σχέσεις με την Τουρκία. 
Ταυτόχρονα, το κλίμα στην Ουάσιγκτον έναντι της Τουρκίας έχει αλλάξει σε σημαντικό βαθμό. Σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές, σε ισχυρούς κύκλους της διοίκησης Τράμπ, στο αμερικανικό πεντάγωνο  και στο συμβούλιο εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ κυριαρχεί πλέον η θέση ότι δεν πρέπει να χαθεί η Τουρκία και πρέπει να παραμείνει στρατηγικός σύμμαχος των Αμερικανών, όπως και η Ελλάδα που θεωρείται δεδομένη. Αυτές τις θέσεις προφανώς τις γνωρίζει από πρώτο χέρι ο Ερντογάν που συνεχίζει να παίζει σαν τη γάτα με το ποντίκι μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας και να αισθάνεται πολύ ισχυρός, χωρίς πάντως μέχρι στιγμής να έχει πετύχει τους στόχους του στην περιοχή.

Οι μεγάλες αποφάσεις 

Ήδη , όπως προαναφέρθηκε, η ελληνική κυβέρνηση έχει αποφασίσει είτε μόνη της , είτε υπό την πίεση των ΗΠΑ , ότι δεν πρόκειται να στείλει το πολεμικό ναυτικό ή την αεροπορία της σε περίπτωση κατάληψης κυπριακού οικοπέδου από την Τουρκία . Θα προσπαθήσει , σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, να αντιμετωπίσει  την Άγκυρα διπλωματικά, που λογικά σημαίνει καταγγελία και διαπραγμάτευση.  Πολιτικά όμως  η  Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία, με την θέση της μη στρατιωτικής αντίδρασης,  εκχωρούν  κυριαρχικά δικαιώματα στην Τουρκία. 

Στην συνέχεια, είτε θα διαπραγματευθούν από δυσμενή θέση και το Κυπριακό, αλλά και τις οριοθετήσεις που θα γίνουν στην Ανατολική Μεσόγειο, γιατί αυτό ακριβώς τον στόχο έχει η Τουρκία, είτε θα υπάρξει εμπλοκή των ΗΠΑ και άλλων χωρών μια μορφή  πολιτικής διαιτησίας , που δεν είναι δυνατό να γνωρίζουμε εκ τν προτέρων την εξέλιξή της. Εκ των πραγμάτων όμως από την στιγμή που η Αθήνα διαβεβαιώνει ότι δεν θα ενοχλήσει στρατιωτικά την Άγκυρα, χάνει ήδη ένα διαπραγματευτικό όπλο, γιατί ακόμη και αν η Ελλάδα δεν θέλει την στρατιωτική εμπλοκή  , είναι  λάθος να  δίνει εκ των  προτέρων τέτοιες διαβεβαιώσεις. 

 Είναι προφανές, ότι αν αρχίσουν διαπραγματεύσεις, αυτές δεν θα αφορούν  απλά τον διαμοιρασμό των ενεργειακών πόρων μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων ορισμένων τουλάχιστον οικοπέδων, υπό καθεστώς τουρκικής απειλής , αλλά και μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, αν όχι στο Αιγαίο, σίγουρα μεταξύ Καστελλόριζου και Κύπρου. 

Όλα αυτά τα ζητήματα συζητήθηκαν μεταξύ του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του  Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά την συνάντησή τους στην Κωνσταντινούπολη , χωρίς να υπάρχει πληροφόρηση για το τι ακριβώς  συμφωνήθηκε, αν συμφωνήθηκε κάτι και σε τι υπήρξαν διαφωνίες, αν υπήρξαν διαφωνίες . Το σίγουρο είναι ότι η Ελλάδα και η Τουρκία, αλλά και η Κυπριακή Δημοκρατία, φαίνεται ότι φθάνουν σε κομβικό σημείο, με την Αθήνα να είναι ο αδύναμος κρίκος σε όλο το σκηνικό. 

Αυτό γιατί, η μεν Άγκυρα με την επιθετική της πολιτική, φαίνεται ότι τελικά έχει αποσπάσει την σιωπηλή συγκατάθεση μεγάλων χωρών, να μπει στο παιχνίδι των υδρογονανθράκων , αρκεί να μην θιγούν τα συμφέροντά τους. Θα αποτελεί πάντως παγκόσμιο παράδοξο μια τρίτη χώρα να καταλάβει τμήμα της ΑΟΖ άλλης χώρας χωρίς να υπάρχει μέχρι στιγμής ούτε  μία δήλωση ή ένδειξη για το πώς θα αντιμετωπιστεί.  

Σύμφωνα με έγκυρες διπλωματικές πηγές, η Άγκυρα  έχει ήδη ενημερώσει  ξένες κυβερνήσεις  ότι η είσοδος και κατάληψη οικοπέδου της Κυπριακής ΑΟΖ θα γίνει στις 31 Μαρτίου. Παρασκηνιακά πάντα , η Τουρκία διαμήνυσε   προ ολίγων ημερών, ότι θα υπάρξει μια μικρή αναβολή, δηλαδή η επέμβαση θα γίνει λίγο αργότερα, οπότε δεν είναι σαφές, αν παραπλανά ή όχι. Γιατί το βέβαιο σε Έλληνες στρατιωτικούς και διπλωμάτες είναι ότι η γεώτρηση στην κυπριακή ΑΟΖ θα γίνει σίγουρα, η ημερομηνία αλλάζει μόνο. 

Ιστορικές αλλαγές

Αν τελικά η Τουρκία πραγματοποιήσει το σχέδιό της, η ελληνική κυβέρνηση και όλο το πολιτικό και στρατιωτικό σύστημα της χώρας θα βρεθούν ενώπιον ιστορικών διλημμάτων. Μπορεί η Αθήνα να έχει ήδη πάρει απόφαση ότι δεν θα εμπλακεί στρατιωτικά με την Τουρκία, ωστόσο όταν τα γεγονότα αρχίσουν να διαδραματίζονται το σκηνικό θα γίνει πιεστικό. Όλες οι χώρες του κόσμου οριοθετούν τους συμβιβασμούς και τις υποχωρήσεις τους. Υπό αυτό το πρίσμα και ο ελληνικός λαός πρέπει να γνωρίζει ποια είναι τα  όρια υποχωρήσεων σε ζητήματα μάλιστα κυριαρχίας της Ελλάδας. 

Mια αναφορά 

 Σε παρέμβασή του στο φόρουμ των Δελφών την Παρασκευή 1 Μαρτίου, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας είπε ότι «αποτελεί προτεραιότητα της εξωτερικής μας πολιτικής ο σεβασμός στα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας». 

Αναφερόμενος προφανώς στην Τουρία είπε ότι «αποτελεί ευθύνη και χρέος όλων να αποδεχθούν τη νέα πραγματικότητα που γεννά η συνεργασία στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Μια νέα πραγματικότητα, στην οποία δε χωρούν ούτε λεονταρισμοί, ούτε προκλήσεις, ούτε ανιστόρητες διεκδικήσεις».  Και επισήμανε:

«Όσοι επιλέγουν να μη συμβιβαστούν με τη νέα συνθήκη που γεννιέται μέσα από τον αμοιβαίο σεβασμό στα πλαίσια της ειρηνικής συνύπαρξης και των κανόνων του διεθνούς δικαίου, επιλέγουν οικειοθελώς την απομόνωση και την αυτοπεριθωριοποίηση τους».  Αν είναι τόσο απλό, προφανώς συμφωνούν οι πάντες με τον πρωθυπουργό. Μάλλον όμως δεν είναι τόσο απλό και δυστυχώς δεν έστειλε κάποιο σημαντικό μήνυμα στην Άγκυρα, δεδομένου ότι η Τουρκία έχει δηλώσει επίσημα τις προθέσεις της, στις οποίες ο πρωθυπουργός δεν απάντησε