Αγκαλιά με το «θηρίο» που λέγεται Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, βρέθηκε η ελληνική κυβέρνηση και η ελληνική διπλωματία, σ ένα περίεργο αγώνα χωρίς κανόνες και αρχές. Η αρχή ήταν μια απόλυτη ψυχρολουσία, ουσιαστική και επικοινωνιακή,  με τον Ερντογάν να αραδιάζει όλες τις  τουρκικές απαιτήσεις σε βάρος της χώρας μας στο Προεδρικό Μέγαρο. Παρά τις θηριώδεις και τρομακτικές φωνές του, ο Ερντογάν, δεν είναι  τόσο ισχυρός στην διεθνή και περιφερειακή σκηνή. Μπορεί όμως ο εκνευρισμένος και εν μέρει απομονωμένος Ερντογάν, να δημιουργήσει προβλήματα στην Ελλάδα. Γι αυτό και η Αθήνα προτίμησε τον δρόμο του διαλόγου παρά την αναμονή.

Σε μια ταραγμένη περίοδο στην ευρύτερη περιοχή και την ώρα που ο Ερντογάν είναι όλο και πιο απομονωμένος, η Αθήνα επέλεξε την διπλωματική κινητικότητα.
Το επόμενο διάστημα αναμένεται μάλιστα η Τουρκία του Ερντογάν να αντιμετωπίσει ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα σε πολλά επίπεδα. Η τουρκική οικονομία συρρικνώνεται, πιέζεται για λόγους πραγματικούς αλλά και γεωπολιτικούς.  Ο δε απόλυτος άρχων, ο Ρ.Τ. Ερντογάν , αντιμετωπίζει προσωπικά θέματα, λόγω των συνεχών αποκαλύψεων για τις προσωπικές και οικογενειακές  οικονομικές δραστηριότητες του.
Για την Αθήνα τα διλλήματα και οι ανησυχίες είναι πολλές. Δεν είναι μόνο το μεταναστευτικό που ανά  πάσα ώρα ο Ερντογάν μπορεί να χρησιμοποιήσει κατά της Ευρώπης, αλλά με πρώτο θύμα την Ελλάδα. Είναι ο συνολικός εκνευρισμός που μπορεί να εκφραστεί σε βάρος της Ελλάδας, προκειμένου ο Ερντογάν να εκφράσει την συνολική του δυσαρέσκεια για την αντιμετώπιση του από τους συμμάχους (ΝΑΤΟ και ΕΕ) με τους οποίους διατηρεί ψυχρές σχέσεις.
Έτσι ο Αλέξης Τσίπρας αντί να παρακολουθεί τις εξελίξεις και πότε θα έρθουν τα χειρότερα, επέλεξε την κινητικότητα. Προτίμησε να αναμετρηθεί με το «θηρίο» που όπου βρεθεί και όπου σταθεί απειλεί, απαιτεί και δείχνει έτοιμο ν αλλάξει ισορροπίες και σύνορα.
Η επιδίωξη του Αλέξη Τσίπρα δεν ήταν να προχωρήσει αυτή την ώρα σε κάποια γραπτή συμφωνία με τον Ερντογάν. (Για ποιο θέμα άλλωστε;). Στόχος ήταν η διατήρηση του καναλιού επικοινωνίας , και συγχρόνως η δημιουργία τακτικών θεσμικών επαφών σε πολλά επίπεδα, ώστε οι κρίσεις να εκτονώνονται στα διάφορα φόρα συζητήσεων.
Η επιλογή Τσίπρα (με την σύμφωνη γνώμη και του Προέδρου της Δημοκρατίας, φυσικά και του Νίκου Κοτζιά) , στηρίχθηκε και στην πρόσφατη ιστορία των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου, που όταν  είδε στα τέλη της δεκαετίας του 80, ότι Ελλάδα και Τουρκία φτάνουν στην σύγκρουση μετά από μακρά περίοδο έλλειψης επικοινωνίας και διαλόγου, κάθισε με τον Οζάλ στο Νταβός για να ξεκινήσει μια προσπάθεια διαλόγου και συμφωνιών. Το ίδιο σκηνικό επαναλήφθηκε και στο τέλος της δεκαετίας του 90 μετά τα Ίμια και ενόψει της  ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ με τον Γιώργο Παπανδρέου να προχωρά σε σειρά επαφών.
Ο Αλέξης Τσίπρας προτιμά να μην  περιμένει  να έχουμε ένα νέο 87 ή νέα Ίμια. Προτιμά να αναμετρηθεί με το «θηρίο» εγκαίρως , ώστε η «οργή» του να μην ξεσπάσει στην Ελλάδα αλλά οπουδήποτε άλλου.

Τις τελευταίες μέρες υπάρχουν κάποιες εξελίξεις που δεν είναι εντελώς άσχετες με τα όσα συμβαίνουν στην ευρύτερη περιοχή.

Οι αμερικανοί εξέφρασαν την πρόθεση τους να χρησιμοποιήσουν την Αλεξανδρούπολη ως ένα σημείο μεταφοράς φυσικού αερίου προς την νότια και κεντρική Ευρώπη. Η επιλογή τους είναι καλοδεχούμενη από την ελληνική κυβέρνηση.

Πριν λίγες μέρες επίσης ξεκίνησαν διερευνητικές διαβουλεύσεις  για την eastmed. Τον αγωγό  μεταφοράς φυσικού αερίου από την ανατολική Μεσόγειο (Ισραήλ, Αίγυπτος, Κύπρος) προς την Ευρώπη μέσω Ελλάδας .

Γιατί είναι έξαλλος ο Ερντογάν και θέτει εκ νέου εντονότατα  θέμα Θράκης και Αιγαίου;  Γιατί είναι εξω από τις συμφωνίες. Όπως και στην υπόθεση της Κύπρου. Απειλεί και εκεί ότι θα μπει στα «οικόπεδα» νοτίως της Κύπρου για εξόρυξη γιατί τάχα του ανήκουν.
Ο Αλέξης Τσίπρας και συνολικά το σύστημα της διακυβέρνησης αυτή την ώρα αντί να περιμένει τις εξελίξεις, αδιαφορώντας για τα πρόσφατα μαθήματα της ιστορίας μας, τρέχει να προλάβει.

Έχει πολύ μικρότερη σημασία το άλφα η βήτα επιχείρημα για κάθε ξεχωριστό ζήτημα. Και οι τούρκοι ξέρουν και εμείς γνωρίζουμε. Δεκαετίες συζητάμε τα επιμέρους θέματα.
Οι φωνές του Ερντογάν είναι κατανοητές (με βάση τα παραπάνω)  και ήταν αναμενόμενες.

Γι αυτό και η κουβέντα του Αλέξη Τσίπρα ήταν καθαρή και σαφής προς το «θηρίο»:  Μπορούμε να τα βρούμε, μπορούμε και να τσακωθούμε. Αν γίνει το δεύτερο θα χάσουμε και οι δύο. Εσύ (ο Ερντογάν) αποφασίζεις… γιατί εμείς θέλουμε διάλογο και συνεννόηση.
Ο Αλέξης Τσίπρας ηταν σε διαρκή επαφή με τους ευρωπαίους και με τους αμερικανούς.

Είχε διαπιστώσει διαθέσεις, προθέσεις και έναντι της Ελλάδας και έναντι του Ερντογάν. Ήξερε ότι η Ελλάδα είναι σωστά τοποθετημένη στον χώρο και στην συγκυρία. Έχει διαύλους επικοινωνίας και η ελληνική πολιτική έχει αποδοχή . Ειδικά τώρα που αρχίζει και φεύγει από το πρώτο πλάνο το θέμα της ελληνικής χρεοκοπίας. Μπορούσε να μεταφέρει στον Ερντογάν απόψεις και των ευρωπαίων και των αμερικανών .

Το αν η προσπάθεια της Αθήνας αποδώσει καρπούς  μένει να το δούμε. Αλλά η αποφασιστικότητα να αναλάβει ρίσκα, ηρθε την καταλληλη στιγμή, πριν φτάσουμε σε αδιέξοδα.

Το σκηνικό της έντασης

Ο Ερντογάν έδειξε  της διαθέσεις του πριν κάν φτάσει στην Αθήνα. Ακύρωσε την συνέντευξη του στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων και προτίμησε να αποδεχθεί μια τηλεοπτική συζήτηση (Σκάι- Αλέξης Παπαχελάς)  η οποία του  έδινε την δυνατότητα να εκφραστεί με το δικό του τρόπο και με το δικό του ύφος. Έθεσε όλες τις τουρκικές διεκδικήσεις . Πέτυχε να δημιουργήσει εσωτερική αναταραχή και πολιτική αντιπαράθεση μέσα στην Ελλάδα μια μέρα πριν  προσγειωθεί στην Αθήνα.

Τα όσα είπε όμως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα, τα έχει πει επανειλημμένως τα τελευταία δύο χρόνια , με διάφορες ευκαιρίες. Για την αλλαγή της Συνθήκης της Λωζάννης, για τα δικαιώματα της «τουρκικής» όπως λέει μειονότητας , της Θράκης, ειδικά για την εκλογή Μουφτή, για νησιά που υποτίθεται ότι δεν ανήκουν στην Ελλάδα, για τον καθορισμό υφαλοκρηπίδας , για την έκδοση των αξιωματικών που διέφυγαν μετά την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, τον Ιούλιο του 2016 και δικάζονται την Ελλάδα κλπ.
Το γεγονός  ότι τα είπε επισήμως κατά την διάρκεια επίσημων διαπραγματεύσεων με τον έλληνα Πρόεδρο και τον έλληνα πρωθυπουργό, δεν αλλάζει την ουσία. Η Τουρκία του Ερντογάν είναι μια αναθεωρητική δύναμη, η οποία απειλεί ότι θ αλλάξει τις ισορροπίες στην περιοχή , επειδή οι ΗΠΑ, το Ισραήλ και  δευτερευόντως οι ευρωπαίοι δεν τον υπολογίζουν στις αλλαγές που συμβαίνουν στα σύνορα και στους νέες ενεργειακούς δρόμους, ενώ ταυτοχρόνως στηρίζουν τους κούρδους και στο Ιράκ και στην Συρία. Ο Ερντογάν έχει «καταφέρει» να διαταράξει τις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις, σε βαθμό εξαιρετικά επικίνδυνο πρωτίστως για την ίδια την Τουρκία.
Η αναθεωρητική του πολιτική, δεν θα μπορούσε να κάνει εξαιρέσεις για την Ελλάδα.
Πρώτον , γιατί είναι παγιωμένες οι τουρκικές αντιλήψεις σε ότι αφορά τα δικαιώματα της Τουρκίας στο Αιγαίο, στην Κύπρο και γενικότερα στην ανατολική μεσόγειο.
Δεύτερον γιατί μέσω των απειλών και της επικαιροποίησης των απαιτήσεων , πιέζει και την Ελλάδα και την Κύπρο.
Τρίτον , γιατί δημιουργούνται νέοι ενεργειακοί δρόμοι και στο νότιο Αιγαίο αλλά και στην Θράκη, οι οποίοι πατάνε πάνω σε ελληνικά εδάφη και βρίσκονται σε ελληνικά ύδατα. Τέταρτον γιατί μέσω των απειλών κατά της Ελλάδας, ενοχλεί και τους ευρωπαίους γενικότερα οι οποίοι τον έχουν σε μια ιδιότητα καραντίνα λόγω του μεταναστευτικού.
Πέμπτον γιατί δημιουργεί  ένα ακόμα πεδίο αντιπαράθεσης με τους αμερικανούς, οι οποίοι στηρίζουν τους κούρδους και δημιουργούν νέες στρατιωτικές Βάσεις στην ευρύτερη περιοχή , εκτός Τουρκίας. (Πχ. Ιρακινό Κουρδιστάν κλπ).

Ο Ερντογάν αξιοποιώντας την πρόσκληση να επισκεφθεί την Αθήνα ως Πρόεδρος και απόλυτος κυρίαρχος στην Τουρκία πλέον, αποφάσισε να πει τα πάντα έξω από τα δόντια, για να τρομάξει την Αθήνα. Το έκανε με τρόπο άκομψο, αδιαφορώντας για το πρωτόκολλο ακόμα και για στοιχειώδεις κανόνες ευγένειας. Δεν προέβαλε  μόνο τις τουρκικές διεκδικήσεις (που έτσι κι αλλιώς είναι γνωστές) με τον δικό του μη συμβατικό τρόπο.
Εμφανίστηκε, αρχικώς, απειλητικός  και προσβλητικός συνολικά προς το ελληνικό πολιτικό σύστημα.
«Που είναι όλοι αυτοί οι πρωθυπουργοί που έχω συναντήσει (Σημίτης, Καραμανλής, Παπανδρέου και τώρα Τσίπρας)  που είναι μόνο λόγια αλλά χωρίς αποτέλεσμα;», αναρωτήθηκε με ύφος σουλτάνου. Ενώ μίλησε απαξιωτικά  για τον Πρόεδρο και το αξίωμα του Προέδρου της ελληνικής Δημοκρατίας, λέγοντας ότι δεν έχουν καμία εξουσία, όπως έχει αυτός στην Τουρκία.
ΟΙ απαντήσεις δεν άργησαν να έρθουν τόσο από τον  Πρόεδρο της Δημοκρατίας (που κρατήθηκε στο επίπεδο του Προέδρου, χωρίς να διολισθήσει στο επίπεδο της συζήτησης σε τηλεοπτικό πάνελ) όσο και από τον πρωθυπουργό.
Ήταν υποχρεωμένοι έναντι του ελληνικού λαού, των συναισθημάτων των πολιτών αλλά έναντι της διεθνούς κοινής γνώμης , να απαντήσουν στην καταιγίδα των απαιτήσεων του Ερντογάν. Και το  έπραξαν απαντώντας σε όλα τα  θέματα που έθεσε ο τούρκος ηγέτης.

Ειδικά ο πρωθυπουργός απαντώντας στον Ερντογάν

Μίλησε  για τον  απόλυτο  σεβασμό  της Συνθήκης της Λωζάννης (απέρριψε και αποδόμησε την ρητορική Ερντογάν για ενδεχόμενη αναθεώρησή της). Αντιθέτως καλωσόρισαν την  αναφορά του Τούρκου Προέδρου ότι στη   Θράκη έχουμε μουσουλμανική μειονότητα η οποία μπορεί να είναι τουρκικής, πομακικής ή ρομά προέλευσης (όπως ορίζει άλλωστε η Συνθήκη της Λωζάνης).
Μίλησε για τον σεβασμό  του διεθνούς δικαίου στο Αιγαίο, ζητώντας  να τερματιστεί η τουρκική παραβατική δραστηριότητα και το casus belli.
Εξαιρετικά θετική κρίνουν την δήλωση Ερντογάν πως η Τουρκία «δεν εποφθαλμιά την εδαφική ακεραιότητα καμιάς χώρας και καμιάς γείτονος χώρας».
Ζήτησε την  επανέναρξη των συνομιλιών για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού στη βάση του πλαισίου Gutteres (αναφερόμενος  στην εισβολής και κατοχής, κατάργησης εγγυήσεων, αποχώρησης στρατού).
Θετικά έκρινε την δήλωση του Ερντογάν ότι η Τουρκία θέλει να προχωρήσει σε δίκαιη και βιώσιμη λύση.
Συγχρόνως  απάντησε κατηγορηματικά ότι οι πραξικοπηματίες δεν είναι  ευπρόσδεκτοι στη χώρα μας και συνεχίζουμε τη δικαστική και αστυνομική μας συνεργασία αλλά ότι στην Ελλάδα είναι κράτος-δικαίου, όπου η Δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη και οι αποφάσεις της πρέπει να γίνονται σεβαστές.
Ο Πρόεδρος  της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος  εστίασε την προσοχή του στο θέμα της Συνθήκης της Λωζάνης, και στο απαραβίαστο των ελληνικών συνόρων.

Η κριτική για την επίσκεψη

Η επιθετικότητα του Ερντογάν ενίσχυσε την κριτική  που ασκείται  στην κυβέρνηση και στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας , για την πρόσκληση στον Ερντογάν. Για την δυνατότητα δηλαδή που έδωσαν στον τούρκο Πρόεδρο αυτή την συγκεκριμένη στιγμή, να ξεστομίσει όλες τις απειλές του σε ελληνικό έδαφος και κατά την διάρκεια μιας επίσημης επίσκεψης .

Από την ώρα που ανακοινώθηκε ότι ο Ερντογάν θα  έρθει στην Αθήνα , ήταν αρκετοί αυτοί που άρχισαν να λένε ότι πρόκειται για λάθος. Δεν υπάρχουν πραγματικές  προϋποθέσεις σύγκλισης, αυτή την ώρα, δεν είναι διατεθειμένος ο Ερντογάν να υποχωρήσει από τις απαιτήσεις του και δεν έχει γίνει καμία προετοιμασία .
Μετά την επίθεση Ερντογάν επί ελληνικού εδάφους, η κριτική αυτή κορυφώθηκε . Τις επόμενες μάλιστα μέρες θα κυριαρχήσει στην πολιτική σκηνή, με έμφαση στην κριτική που γίνεται ειδικότερα στον Προκόπη Παυλόπουλο και στον Νίκο Κοτζιά.

Η κυβέρνηση  έκρινε ότι η επίσκεψη έγινε την ώρα που υπάρχει μια ένταση στο Αιγαίο, με ευθύνη της Τουρκίας, υπάρχει μια γενικότερη ένταση και ανακατατάξεις στην ευρύτερη περιοχή, που «αγγίζουν» τόσο την Ελλάδα, όσο και την Τουρκία, εξακολουθεί να βρίσκεται σε επικίνδυνη όξυνση το προσφυγικό, με τις γνωστές επιπτώσεις για την χώρα μας.

Η στιγμή κρίθηκε κατάλληλη, γιατί η Τουρκία βρίσκεται σήμερα όχι σε θέση ισχύος, αλλά σε δύσκολη θέση. Απομονωμένη από την Ευρώπη, με σοβαρά προβλήματα σχέσεων με πολλές χώρες. Αυτό διευρύνει τις δυνατότητες για να αποδώσουν πολιτικές πρωτοβουλίες, που έχουν ως στόχο την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή. Και να υπάρξει πρόοδος σε μια σειρά εκκρεμότητες, που τραυματίζουν τις σχέσεις των δύο χωρών. «Τα περί προχειρότητας και τα συναφή δεν είναι παρά ανοησίες, όταν δεν πρόκειται για κακόβουλες προσπάθειες να πληγεί η κυβέρνηση για μικροκομματικούς, ή άλλους λόγους».

Θυμίζει επιπλέον η κυβέρνηση ότι: στην επίσκεψη:

- Τονίσθηκε ότι οι μειονότητες στις δύο χώρες πρέπει να μας φέρνουν πιο κοντά αλλά και ότι οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που αφορούν Έλληνες πολίτες δεν είναι ζήτημα διακρατικής διαπραγμάτευσης. Καλωσορίζουμε τη δήλωση Τ/Προέδρου ότι το μέλλον της μειονότητας στη Θράκη «είναι εσωτερική υπόθεση της Ελλάδας»  

- Σε απάντηση σχολίων για την θρησκευτική ελευθερία στην Ελλάδα, υπογραμμίστηκαν όλες οι ανακατασκευές τζαμιών που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα και τονίσθηκε ότι στην Ελλάδα ουδέποτε «σκεφτήκαμε να κάνουμε μια θρησκευτική λειτουργία όπως εσείς – κακώς – κάνατε επανειλημμένα στην Αγία Σοφία»

- Υπογραμμίσθηκε ότι η Ελλάδα στηρίζει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας και την δημοκρατία στη γείτονα – με επιστροφή στις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.

 
Σε ότι αφορά τα αποτελέσματα η κυβέρνηση εκτιμά ότι ηταν θετικά . Κι αυτό γιατί:
Στην κατ’ ιδίαν συζήτησή του με τον Έλληνα πρωθυπουργό, που κράτησε σχεδόν τρεις ώρες, αν και ήταν προγραμματισμένη για πολύ λιγότερο, και ήταν σε καλό και εποικοδομητικό κλίμα, συμφωνήθηκαν μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης στο Αιγαίο. Επίσης κανόνες εμπλοκής, που θα καθοριστούν με συνεργασία των δύο ΓΕΕΘΑ. Επίσης αποσυμφόρηση των νησιών με μεταφορά χιλιάδων προσφύγων στην ενδοχώρα, από τους οποίους θα επιστρέψουν στην Τουρκία όσοι δεν αποκτήσουν άσυλο. Και τέλος διαδικασίες αναζωογόνησης κοινών δράσεων, που βελτιώνουν το κλίμα ανάμεσα στις δυο χώρες.

Να σημειωθεί, ότι, ήταν η πρώτη φορά που Έλληνας πρωθυπουργός αναφερόταν χωρίς μισόλογα στο Κυπριακό, ως πρόβλημα παράνομης εισβολής και κατοχής, μπροστά σε Τούρκο ηγέτη. Ενώ το θέμα της Αγίας Σοφίας τέθηκε για πρώτη φορά ανοιχτά.

Για το θέμα των μειονοτήτων, το οποίο επικαλέστηκε πολλές φορές ο Τούρκος πρόεδρος, ο Έλληνας πρωθυπουργός του υπενθύμισε ότι με ευθύνη της τουρκικής πλευράς ελάχιστοι Έλληνες έχουν απομείνει στην Πόλη, ενώ στη Θράκη διαβιούν δεκάδες  χιλιάδες μουσουλμάνοι, που απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα με τους χριστιανούς. Και η μέριμνα για τη βελτίωση των όρων διαβίωσης τους είναι αποκλειστική ευθύνη της ελληνικής κυβέρνησης, όπως αναγνώρισε ρητά και ο Τούρκος πρόεδρος.