του Σωτήρη Σιδέρη

Δύο ιδιαίτερα σημαντικά περιστατικά που καταγράφηκαν το τελευταίο διάστημα, φαινομενικά ασύνδετα μεταξύ τους, δείχνουν πως τα πράγματα στην εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας της χώρας μπορούν να ξεφύγουν και να χαθεί ο έλεγχος με προφανείς δυσμενέστατες επιπτώσεις.
Πρώτο περιστατικό. Ο πρωθυπουργός αποφασίζει, ανήμερα της 25ης Μαρτίου να μεταβεί στο Αγαθονήσι. Μια πράξη , αυτονόητα επιβεβλημένη  και θετική από κάθε άποψη.  Οι αρμόδιες υπηρεσίες, γνωρίζοντας προφανώς την σημασία αυτής της κίνησης δήλωσαν στις αρμόδιες αρχές του ΝΑΤΟ την πτήση του πρωθυπουργικού  αεροσκάφους ως   πτήση VIP, τηρώντας όλους τους κανονισμούς, δηλαδή το σχέδιο πτήσης κλπ.
 Αυτό σημαίνει  ότι αυτόματα το τουρκικό κράτος ενημερώθηκε για την πτήση του αεροσκάφους. Είναι κανόνας και μάλιστα απαράβατος εντός και εκτός του ΝΑΤΟ, ότι οι πτήσεις VIP κρατικών και κυβερνητικών  αξιωματούχων προστατεύονται απόλυτα. Ωστόσο  , το τουρκικό κράτος επέδειξε στοιχεία βαρβαρότητας που ξεφεύγουν από κάθε έννοια  πολιτικού ή στρατιωτικού σχεδιασμού στις διμερείς σχέσεις. Οι Τούρκοι πιλότοι κατ εντολή ήξεραν τι έκαναν, όπως ήξερε και ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας.

Το  ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών  όπως είναι γνωστό  ήδη, προέβη σε σκληρό διάβημα προς την Άγκυρα, αλλά αυτό που μένει αναπάντητο σε πολιτικό επίπεδο ή και στρατιωτικό είναι, ποια είναι τα όρια  για την Ελλάδα, αν έχουν τεθεί ποτέ όρια,  όταν απειλείται ο ίδιος ο πρωθυπουργός.
Η επικίνδυνη παρενόχληση του πρωθυπουργικού αεροσκάφους, είναι  μοναδικό περιστατικό σε  παγκόσμιο επίπεδο. Ας σημειωθεί ότι και μετά την καταγραφή του επεισοδίου η Ελλάδα δεν έθεσε και πάλι κόκκινη γραμμή σε περίπτωση επανάληψης του επεισοδίου. Ο Έλληνας υπουργός Άμυνας κ. Αποστολάκης, οφείλει να γνωρίζει ότι δεν τίθεται θέμα ατυχήματος εντός της σχεδιασμένης παραβίασης του ελληνικού εναερίου χώρου των έξι μιλίων.  Ατυχήματα συμβαίνουν εξαιτίας ατυχών συμπτώσεων, λαθών  και κακών συγκυριών, όχι κατά την διάρκεια παραβίασης του εθνικού εναερίου χώρου. 

Το πλαίσιο συμμαχιών

Δεύτερο  περιστατικό. Το Ισραήλ ανακοίνωσε πρόσφατα την προσάρτηση των κατεχομένων υψωμάτων του Γκολάν. Πρώτος ο Τραμπ έσπευσε να υπογράψει την αναγνώριση και αυτόματα προκύπτουν αμείλικτα ερωτήματα. Η Ελλάδα  και η Κυπριακή Δημοκρατία δεν αντέδρασαν, υποτίθεται εκφράζονται μέσω της ΕΕ.  Ωστόσο, είναι γνωστό,  ότι σε κάθε διεθνές πρόβλημα που ανακύπτει , η Αθήνα και η Λευκωσία μελετούν και αντιδρούν με βάση ενδεχόμενες επιπτώσεις που θα έχουν οι ενέργειές τους στο κυπριακό. Για παράδειγμα, δεν έχει αναγνωριστεί η  προσάρτηση της Κριμαίας γιατί δεν θέλουμε να αναγνωρίσει κανείς ενδεχόμενη προσάρτηση των κατεχομένων της Κύπρου από την Τουρκία. Δεν αναγνωρίζουμε  επίσημα  το Κόσσοβο γιατί προήλθε από την απόσχισή του από την Σερβία,  για τον ίδιο λόγο. Σιωπά όμως όταν το Ισραήλ προσαρτά τα υψώματα του Γκολάν. Αν στην επόμενη ελληνορωσική συνάντηση το Κρεμλίνο θέσει το ερώτημα ποια θα είναι η θέση της Αθήνας;
 Τίθεται αυτόματα το ερώτημα, μέχρι ποιού σημείου φθάνει η συνεργασία με το Ισραήλ και αν υπάρχουν όρια. Το γεγονός ότι ο αραβικός κόσμος εξευτελίζεται συνεχώς από το Ισραήλ   και έχει εγκαταλείψει τους Παλαιστινίους , δεν  αποτελεί  άλλοθι για  την Ελλάδα. Η χώρα μας έχει κάνει την επιλογή της συνεργαζόμενη με τις ΗΠΑ, την Αίγυπτο, την Ιορδανία και το Ισραήλ, προωθώντας σωστά μια  εθνική πολιτική. Το θέμα είναι ποια είναι τα όρια, αν π.χ. οι ενέργειες ενός κράτους όπως το Ισραήλ, παραβιάζει πάγιες εθνικές γραμμές. Ας έχουμε υπόψη μας  ότι τα πιο δύσκολα σενάρια για την περιοχή δεν έχουν γραφτεί ακόμη…           

Κενό στρατηγικής

Στην πρώτη περίπτωση παρενόχλησης του προεδρικού αεροσκάφους από τους Τούρκους και οι στρατηγικές παράμετροι αυτής της ενέργειας ,  προκαλούν την Ελλάδα σε οριακό σημείο. Είναι ανάγκη η  χώρα μας  να ξεκαθαρίσει τις δικές της κόκκινες γραμμές. Που φθάνει η ανοχή σε θέματα ασφάλειας προσώπων , νησιών και γενικότερα εθνικής κυριαρχίας  και που τελειώνει . Σημειωτέον ότι τα τουρκικά αεροσκάφη δεν παραβίασαν τον εναέριο χώρο των δέκα μιλίων που αμφισβητούν επίσημα, αλλά  τον εναέριο χώρο των έξι μιλίων που υποτίθεται αποδέχονται.  Οι γνωρίζοντες τις λεπτομέρειες  της πτήσης του πρωθυπουργού και της συμπεριφοράς των Τούρκων κάνουν λόγο για επιθετική κίνηση που ξεπερνά κάθε πολιτική λογική. Η ασφάλεια του πρωθυπουργού είναι προφανώς κόκκινη γραμμή σε όλο τον κόσμο και αυτή παραβιάστηκε από την Τουρκία, χωρίς να ξέρουμε τι θα συμβεί την επόμενη φορά. 
Οι πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία επιβεβαιώνουν αρχικές εκτιμήσεις μας ότι η γειτονική χώρα θα σκληρύνει ακόμη περισσότερο την στάση της έναντι της Ελλάδας. Ένα μείγμα ακροδεξιού  και ισλαμικού εθνικισμού μεγεθύνεται επικίνδυνα στην πολιτική σκηνή της Τουρκίας και τα πράγματα θα πάρουν χειρότερη τροπή, αν η Ελλάδα δεν οριοθετήσει το συντομότερο τα πεδία δράσης  και αντίδρασης και δεν διασαφηνίσει το πλαίσιο των συμμαχιών της με ΕΕ και ΗΠΑ όπως και με τις χώρες των τριμερών σχημάτων.
 Διπλωμάτες και στρατιωτικοί εκφράζουν πλέον ανοιχτά τον προβληματισμό τους για τα επόμενα βήματα της Ελλάδας. Ο πρέσβης Πάϊατ έχει γίνει φορτικός,  ζητώντας περισσότερες ενέργειες από την Ελλάδα . Να αναγνωρίσει η Αθήνα το Κόσσοβο, να  στείλει περισσότερα πλοία στη Μαύρη Θάλασσα, να αγοράσει νέα οπλικά συστήματα από τις ΗΠΑ φυσικά, να απεμπλακεί απολύτως η Ελλάδα από κάθε συνεργασία με χώρες μη φιλικές προς τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, να αυξήσει τις ναυτικές δυνατότητες στην Ανατολική Μεσόγειο. Ήδη η Αθήνα έχει παγώσει  ουσιαστικά τις σχέσεις της με το Ιράν, ενώ οι σχέσεις με τη Μόσχα υποβαθμίζονται συστηματικά και έχουν φθάσει στο επίπεδο των αυτονόητων τυπικά καλών σχέσεων και όχι παραγωγικών , παρά την επίδειξη καλής θέλησης από τη Ρωσία να αναγνωρίσει πανηγυρικά τη Βόρεια Μακεδονία.
Υπάρχει έντονος αναβρασμός στην Ουάσιγκτον σχετικά την διεθνή πολιτική των ΗΠΑ. Καλά ενημερωμένοι παράγοντες στην Ελλάδα υπογραμμίζουν ότι διάφορες τάσεις και πανίσχυρα λόμπι βρίσκονται ένα βήμα μπροστά από τον Λευκό Οίκο, γεγονός που αυξάνει τα επίπεδα απορρύθμισης των διεθνών ισορροπιών. Το νομοσχέδιο που εισήγαγε ο  γερουσιαστής  Μενέντεζ που είναι επικεφαλής της δημοκρατικής ομάδας στην πανίσχυρη Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων, είναι χαρακτηριστικό μιας ισχυρής τάσης στην Ουάσιγκτον που θέλει την Τουρκία εκτός του ΝΑΤΟ.
 Η θέση υπέρ της δυνατότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας να εξοπλίζεται έχει βαρύνουσα σημασία για την δομή ασφαλείας που θέλουν να δημιουργήσουν οι ΗΠΑ στην περιοχή, αν εξελιχθούν έτσι τα πράγματα. Εκτός  ΝΑΤΟ η Τουρκία , εντός  ίσως  η Κύπρος, ομπρέλα ΝΑΤΟική στην Ανατολική Μεσόγειο, διάλυση του Ιράν με στήριξη των εκεί Κούρδων και επικυριαρχία ΗΠΑ –Ισραήλ στην περιοχή. Αν όλα αυτά γίνουν ομαλά, χωρίς βία θα είναι κορυφαία θετική εξέλιξη. Επειδή όμως , με βάση την εμπειρία των τελευταίων 60 ετών, τίποτα ομαλό δεν έχουν επιτύχουν στον κόσμο ούτε οι ΗΠΑ, ούτε το Ισραήλ, προκαλούνται εύλογες ανησυχίες. Γιατί όπου δημιουργείται ένας συνασπισμός δημιουργείται αντίπαλος άξονας. Και επειδή τίποτα δεν κινείται πλέον στην ευρύτερη Μέση Ανατολή χωρίς τη Ρωσία, καλό είναι η Ελλάδα να αποκαταστήσει τις διπλωματικές ισορροπίες και να θέσει τα δικά της όρια, σε τι συμμετέχει και σε τι όχι, τι αποδέχεται και τι απορρίπτει. 
Και πρωτίστως να αποφασίσει το δικό της στρατηγικό σχέδιο  για την αντιμετώπιση πρώτα της Τουρκίας και αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή για το κάνει