του Σωτήρη Σιδέρη

Μια πρώτη συζήτηση για τις αλλαγές που θα δρομολογηθούν  προς την κατεύθυνση της ΕΕ πολλών ταχυτήτων έγινε στη Σύνοδο Κορυφής στο Ταλίν της Εσθονίας στις 29 Σεπτεμβρίου με το Παρίσι και το Βερολίνο να ανοίγουν σιγά σιγά τα χαρτιά τους, αλλά επί της ουσίας η διαπραγμάτευση θα αρχίσει μετά τον σχηματισμό κυβέρνησης στη Γερμανία. Μια κυβέρνηση που θα είναι περισσότερο γερμανοκεντρική γιατί αυτό επιβάλλει το εκλογικό αποτέλεσμα και όσοι ελπίζουν σε προοδευτικές αλλαγές θα απογοητευθούν οικτρά.

Λίγο πολύ η Γαλλία και η Γερμανία θα βρουν κοινό βηματισμό  για να επιβιώσει η κυριαρχία τους με το Βερολίνο να είναι πιο ισχυρό και φυσικά θα αντιμετωπίσουν τις άλλες χώρες, ανάλογα με το ειδικό βάρος που έχουν ,  ως διαφορετικές ταχύτητες.  αλλά θα πρόκειται για μια προσπάθεια να επιβιώσει το σύστημα  με ελιγμούς και όχι να το αλλάξουν
Πρώτο συμπέρασμα από τις τελευταίες εξελίξεις είναι ότι η ΕΕ υποκρίνεται ότι αλλάζει, αλλά ακόμη και αν αλλάξει θα είναι προς πιο συντηρητική και νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση,  αλλά  η Ελλάδα συνεχίζει να βουλιάζει, καθώς σε όλο αυτό το σκηνικό απλά απουσιάζει και περιμένει τις αποφάσεις των άλλων.
Η κοινή Άμυνα, ο διορισμός υπουργού Οικονομικών,(ακούγεται ήδη το όνομα της Κριστίν Λαγκάρντ) η λειτουργία του Εurogroup, η ίδρυση Ευρωπαικού Νομισματικού Ταμείου, το μεταναστευτικό, ο νέος προυπολογισμός της ΕΕ, είναι λίγα από τα πολλά και σημαντικά θέματα που θα τεθούν στον διάλογο που προμηνύεται θυελλώδης για τα κράτη του Νότου καθώς αυτά κυρίως βιώνουν τις συνέπειες της κρίσης και αυτά αντιμετωπίζουν το  φάσμα υποβιβασμού τους στο θεσμικό οικοδόμημα της ΕΕ . Ταυτόχρονα, το Παρίσι και το Βερολίνο , εν μέσω πιθανών εντάσεων,  εκτιμάται ότι θα βρουν ως ένα βαθμό έναν κοινό βηματισμό για να ελέγξουν , κυρίως η Γερμανία τις εξελίξεις.
        Η παρουσία Τσίπρα
Ο Αλέξης Τσίπρας προέβη σε δηλώσεις στο Ταλίν για το μέλλον της Ευρώπης, στις οποίες δεν είπε απολύτως τίποτα, γιατί η ελληνική κυβέρνηση, ούτε συζητά , ούτε σχεδιάζει τίποτα, παρά το γεγονός ότι βίωσε και βιώνει την πιο σκληρή εκδοχή της κρίσης στην ΕΕ, είναι χώρα υπό Επιτροπεία, είναι σχεδόν χρεοκοπημένη , έχει πρωτεύοντα ρόλο στο μεταναστευτικό  και στην Άμυνα της Ευρώπης.
Προκαλεί τεράστια και αρνητική εντύπωση το γεγονός ότι  ο Ελληνας πρωθυπουργός δεν βρήκε να πει ούτε μία λέξη για το πλήθος των ερωτημάτων που απασχολούν τον ελληνικό λαό σε σχέση με το μέλλον της χώρας στην Ευρώπη, τη θέση της στις πολλές ταχύτητες, στην Άμυνα και την Ασφάλεια, τον επόμενο προυπολογισμό. Για μια ακόμη φορά, μια ακόμη ελληνική κυβέρνηση της αριστεράς –τρόπος του λέγειν- αυτή τη φορά σιωπά και περιμένει τις αποφάσεις των μεγάλων χωρών για να στοιχηθεί χωρίς να σχεδιάζει  και να διεκδικεί.
Και όμως η θέση της χώρας επιβάλλει στην Αθήνα να διαπραγματευθεί και να βελτιώσει τη θέση της στην ΕΕ. Αν δεν συμβεί αυτό, η Ελλάδα θα σέρνεται για πολλά ακόμη χρόνια στην περιφέρεια της ΕΕ, σχεδόν στο περιθώριο, την στιγμή που οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις στην περιοχή αναβαθμίζουν τη θέση της χώρας και σε πολιτικό και σε οικονομικό επίπεδο. Ενδεικτικά, ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση θα μπορούσαν να διεκδικήσουν μια νέα σχέση με την ΕΕ, εντός της ΕΕ , γιατί αν δεν το κάνουν, η Ελλάδα θα έχει να αντιμετωπίσει περισσότερα προβλήματα στο μέλλον.
1.    Η ίδρυση ταμείου για την Άμυνα σημαίνει ότι σημαντικά κονδύλια θα μεταφερθούν από τα διαρθρωτικά Ταμεία, ήδη το γνωρίζουν , αυτό στην κυβέρνηση , αλλά ουδείς συγκινείται, ουδείς το θέτει, ουδείς διεκδικεί και φυσικά η αξιωματική αντιπολίτευση, το λεγόμενο Ευρωπαικό Κόμμα είναι σε άλλο πλανήτη.  Η μεταφορά κονδυλίων σημαίνει ότι το επόμενο ΕΣΠΑ θα είναι πολύ μικρότερο για την Ελλάδα . Η χώρα μας έχει απόλυτη ανάγκη, όχι να μειωθούν αλλά να αυξηθούν αυτά τα κονδύλια καθώς είναι τα μόνα που μπορούν να τροφοδοτήσουν την ανάπτυξη και είναι αυτά τα κονδύλια που κράτησαν τη χώρα ζωντανή αυτά τα χρόνια. Ήδη αρκετές κυβερνήσεις της ΕΕ σχεδιάζουν τις προτάσεις τους , οι σχετικές συζητήσεις θα αρχίσουν την άνοιξη , απομένει να δούμε, μια ακόμη προβληματική διαπραγμάτευση.
2.    Πέραν αυτών η κοινή Άμυνα σημαίνει ότι η Ελλάδα λόγω της ιδιαίτερης γεωγραφικής θέσης που έχει, δηλαδή αποτελεί το ανατολικό σύνορο της Ευρώπης, έχει και ρόλο να διαδραματίσει στον στο τομέα αυτό και της Ασφάλειας γενικότερα. Ωστόσο, η Ελλάδα ούτε προτάσεις έχει κάνει , ούτε απαντήσεις δίνει στις συνεχείς δηλώσεις των μεγάλων χωρών, κυρίως Γαλλίας Γερμανίας, ούτε ιδέα έχει πως θα διαχειριστεί την υπόθεση αυτή. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει επίσης απειλές από την Τουρκία, ενώ τα βαλκάνια κλυδωνίζονται. Αντί λοιπόν η Ελλάδα να σχεδιάζει μια νέα ατζέντα που να γίνει ευρωπαική ατζέντα, γιατί η κοινή Άμυνα είναι και μια ευκαιρία , η Ελλάδα να αναδείξει και πετύχει θετικές συμφωνίες για την ασφάλειά της και τη συνεργασία με την ΕΕ,  συνεχίζει να είναι ουρά των προτάσεων των χωρών της κεντρικής Ευρώπης. Αλλά όλα αυτά είναι μπροστά της ως προβλήματα που αναγκαστικά θα αντιμετωπίσει στα σύνορά της.
3.    Οι πολλές ταχύτητες στην ΕΕ σημαίνει ότι ουσιαστικά το βέτο καταργείται, ομάδες χωρών θα μπορούν να παίρνουν  αποφάσεις, άρα κάποιες χώρες θα είναι η πρώτη ταχύτητα, άλλες θα είναι στη δεύτερη ταχύτητα χωρίς να ξέρουμε τι σημαίνει αυτό. Κατά συνέπεια, ήδη θα έπρεπε οι μικρότερες χώρες όπως η Ελλάδα να συμπήξουν συμμαχίες και να θέσουν και την δική τους ατζέντα. Φυσικά τίποτα δεν έχει συμβεί.
Κόντρα σε αυτή την λογική, ο πρωθυπουργός στις δηλώσεις του στο Ταλίν της Εσθονίας είπε πράγματα που ουδείς κατάλαβε για ποιο λόγο  ειπώθηκαν. Και έγιναν λίγες ώρες μετά τις εκλογές στη Γερμανία όπου  η ακροδεξιά , για να μην πούμε φιλοναζιστική δύναμη του AfD θριάμβευσε, ενώ ο ευρωσκεπτικισμός καλά κρατεί. Και σε αυτό το κλίμα οξύνονται οι εθνικισμοί και η τάση του Βερολίνου για περισσότερη Γερμανία στην Ευρώπη. Όλα αυτά, δεν προέρχεται πλέον μόνο από τα μέχρι τώρα κυρίαρχα κόμματα, αλλά και από τα μικρότερα τα νεοφιλελεύθερα και τους ακροδεξιούς.
Ο κ. Τσίπρας  στις τοποθετήσεις του σημείωσε ότι η πολιτική κρίση που προέκυψε από την αδυναμίες της ΕΕ να αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις (οικονομία, μεταναστευτικό-προσφυγικό, περιφερειακές εξελίξεις) τα προηγούμενα χρόνια, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη λογική "business as usual". Αντίθετα, χρειάζονται γενναίες αποφάσεις, πρωτοβουλίες και τομές στο θεσμικό πλαίσιο, για το μέλλον της ΕΕ. Ωστόσο ο ίδιος δεν έθεσε το πλαίσιο με συγκεκριμένες προτάσεις.
 Ο πρωθυπουργός διαπίστωσε ότι παρά το γεγονός ότι υπάρχουν διαφορετικές απόψεις , έκρινε ότι «είναι θετικό γεγονός ότι όλοι αντιλαμβάνονται την ανάγκη να προχωρήσουμε με βήματα γοργά σε αυτόν τον διάλογο και με γενναίες αποφάσεις με ορίζοντα το 2019». Πρόσθεσε ότι «για να μπορέσει η Ευρώπη να παίξει έναν ισχυρό, παγκόσμιο ρόλο», δεν μπορεί παρά να είναι ικανή να λύνει τα δικά της προβλήματα μόνη της». Είπε επίσης , προκαλώντας έκπληξη ότι  του έκανε εντύπωση στη συζήτηση στο άτυπο δείπνο, το γεγονός ότι «ακόμα και εκπρόσωποι χωρών που θεωρούσαν αδιανόητο να μπορεί να υπάρξει ένα πρόγραμμα στην Ευρώπη χωρίς την παρουσία του ΔΝΤ, χτες μιλούσαν με αυτοπεποίθηση για την ανάγκη η Ευρώπη να δημιουργήσει τους δικούς της  ανάλογους θεσμούς, ώστε να μην είναι αναγκαία η πρόσκληση ξένων θεσμών για να στηρίξουν τις δικές μας ανάγκες».
Δηλαδή το όραμα του Έλληνα πρωθυπουργού είναι να δημιουργηθεί ένα ευρωπαικό ΔΝΤ που δήθεν θα στηρίξει « τις δικές μας ανάγκες?» Είναι ποτέ δυνατόν ένας αριστερός πρωθυπουργός να δηλώνει ότι ένας νέος θεσμός τύπου ΔΝΤ θα στηρίξει τα λαικά στρώματα, τους αδύναμους και τους εργαζόμενους που υποτίθεται ότι ο ίδιος εκφράζει πολιτικά και ιδεολογικά, αλλά και εκλογικά ? Τα πιστεύει αυτά που λέει ή απλώς δεν έχει συναίσθηση του τι λέει?
Τα πράγματα δεν φαίνονται άσχημα, είναι άσχημα. Με την Ελλάδα , για μια ακόμη φορά να μην έχει φωνή, σχέδιο, άποψη και πολιτικούς που θα την αναβαθμίσουν, θα την αναπτύξουν ,  θα διορθώσουν τα κακώς κείμενα, και θα θέσουν τις προυποθέσεις για ανάπτυξη, πρόοδο  και εμβάθυνση της δημοκρατίας.
Η πορεία της ΕΕ θα είναι ακριβώς προς αντίθετη κατεύθυνση, γιατί οι κυρίαρχες δυνάμεις  θα κάνουν ελιγμούς και όχι ουσιαστικές  αλλαγές για να συνεχίσουν να διατηρούν τις ανισότητες, το νεοφιλελεύθερο χαρακτήρα. Είναι βέβαιο έτσι ότι δεν θέλουν  να ανταποκριθούν στις  ανάγκες και τα προβλήματα των λαών και ουσιαστικά να είναι ακριβώς αυτές οι ίδιες δυνάμεις που προκαλούν  κρίσεις, που προκαλούν τα κύματα ευρωσκεπτικισμού και που σε τελική ανάλυση  υποβοηθούν με τον τρόπο τους την ευρωπαική ακροδεξιά να επανέρχεται ως εφιάλτης στην Ευρώπη.
Και ο Τσίπρας και η κυβέρνησή του, πλήρως αποστασιοποιημένοι από τις διακηρύξεις ετοιμάζονται να κάνουν ένα ακόμη βήμα πιο πέρα. Να βάλουν την υπογραφή τους σε μια νέα ΕΕ, στρατιωτικοποιημένη, ακραία νεοφιλελεύθερη, σε ένα μέλλον όπου η Ελλάδα θα συνεχίσει να  είναι αντιμέτωπη με συνεχείς κύκλους κρίσεων, οικονομικές κρίσεις, πολιτικές, γεωπολιτικές , να είναι  δηλαδή για πολύ ακόμη, ένα προτεκτοράτο, μια χώρα που θα συνεχίσει όπως φαίνεται για πολύ ακόμη να αναζητεί την ταυτότητά της.