του Σωτήρη Σιδέρη

Στιγμιότυπα που παραπέμπουν σε  στιγμές ιστορικής οπισθοδρόμησης εκτυλίσσονται τους τελευταίους μήνες στην πλατεία Κουμουνδούρου, έδρα του ΣΥΡΙΖΑ. Το σκηνικό διαδραματίζεται σε κάθε επιτελείο, ομάδα και μηχανισμό καθώς ένα κόμμα μετά από μια αμφιλεγόμενη κυβερνητική θητεία και αφού απέσπασε ένα μεγάλο ποσοστό , 32%, που σε συνθήκες ήττας είναι κοινωνικά και πολιτικά ισχυρό, εκφυλίζεται μέσα από απόπειρες  αλλοίωσης των χαρακτηριστικών του.  Η ατμόσφαιρα είναι ηλεκτρισμένη και δεν απέχει πολύ από την σύγκρουση. Μέχρι το συνέδριο που για ανεξήγητο λόγο θα πραγματοποιηθεί την άνοιξη, σχεδόν έναν χρόνο μετά τις εκλογές, τίποτα δεν αποκλείεται.

Όλα ξεκίνησαν από μια ήσσονος σημασίας αφορμή , σε σχέση με τα τεράστια διακυβεύματα της αριστεράς και της κοινωνίας που εμπιστεύτηκε τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά τα αίτια πάντα είναι βαθύτερα.  Η άρνηση της ηγετικής ομάδας, Τσίπρας, Παππάς, Φλαμπουράρης και άλλων συνεργατών τους,  να δεχθεί μια συντεταγμένη συζήτηση για την αποτίμηση της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ εκτροχίασε σταδιακά κάθε άλλη συζήτηση, περιχαράκωσε το κόμμα και τα στελέχη του στους υπέρ και κατά και οδήγησε στην πρώτη φάση εσωστρέφειας . Για αριστερό κόμμα σε θέση  αξιωματικής αντιπολίτευσης, που θα μπορούσε να δονείται ο τόπος,  ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ανύπαρκτος.
 Πολλές νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης είναι ξεκάθαρα πελατειακού χαρακτήρα, αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει αντιπαραβάλλει ούτε μια προγραμματική θέση. Για τη ΔΕΗ, το Ελληνικό, τις δημόσιες επενδύσεις, τις ιδιωτικοποιήσεις γενικότερα, τον εκσυγχρονισμό του κράτους. Αντίθετα έχει μετατραπεί σε σχολιαστή της νεοδημοκρατικής διακυβέρνησης κάτι που δεν ενοχλεί καθόλου τη ΝΔ.  

Η  φάση ρευστοποίησης

Η δεύτερη φάση ήταν συνέχεια της πρώτης με πιο επιθετικά χαρακτηριστικά που προκάλεσε αντεπιθέσεις και η περιχαράκωση ενισχύθηκε. Η προαναφερθείσα ομάδα, πρωταγωνιστεί σε μια προσπάθεια ρευστοποίησης των ιδεολογικών και προγραμματικών χαρακτηριστικών του ΣΥΡΙΖΑ μέσω μιας αμφιλεγόμενης διεύρυνσης με πρώην μικροστελέχη του ΠΑΣΟΚ που δεν διαθέτουν κανένα σοβαρό πιστοποιητικό κοινωνικού  ή πολιτικού κύρους.
Ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε στην κυβέρνηση όχι μόνο ως αντιμνημονιακή δύναμη, αλλά και ως αντι-ΠΑΣΟΚ δύναμη με την έννοια ότι η ενσωμάτωση του ΠΑΣΟΚ στο χρεοκοπημένο σύστημα το οδήγησε στην εξαφάνισή του και οι ψηφοφόροι του μετακινήθηκαν αριστερά. Αποτελεί παγκόσμιο παράδοξο αυτό. Οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ να πηγαίνουν αριστερά και η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ να κάνει αγώνα να μετακινηθεί δεξιά.
 
 Τώρα  ο Τσίπρας κατηγορείται ότι αυτό που επιδιώκει δεν είναι η ανασυγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ με ενίσχυση της προοδευτικής του ταυτότητας αλλά η ρευστοποίησή του και η δημιουργία ενός νέου κόμματος μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ . Οι αριστερόστροφες δηλώσεις, είναι χωρίς νόημα καθώς βρίσκονται σε ευθεία σύγκρουση με τις πράξεις του. Γιατί στην πράξη, επιδιώκεται η ίδρυση κόμματος μέσα στο κόμμα.  Αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει είναι η  ανακαίνιση  ενός νέου κόμματος του ΣΥΡΙΖΑ με φθαρμένα υλικά του παλαιότερου κόμματος, του ΠΑΣΟΚ.

Ήδη παλιά αλλά και νεότερα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ δεν ανησυχούν μόνο για την αντιπολιτευτική καθίζηση του κόμματος. Ανησυχούν περισσότερο γιατί  αυτό που βλέπουν να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια τους,  θεωρούν  ότι είναι μια προσπάθεια μετατροπής του ΣΥΡΙΖΑ σε ένα νέας κοπής πελατειακό κόμμα, ελκυστικό και στη διαπλοκή,  που μόνο σκοπό έχει την ανακατάληψη της εξουσίας με προοδευτικά συνθήματα .  Αυτή την εικόνα στην πορεία, άλλοι θα την αποδεχθούν , άλλοι θα την απορρίψουν, αλλά αυτό σημαίνει κρίση. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι και η ΝΔ πελατειακό κόμμα είναι και έγινε και πάλι κυβέρνηση. Σωστά, αλλά οι ψηφοφόροι της ΝΔ δεν έχουν καμία σχέση με τα αιτήματα και τις επιδιώξεις των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ. Άλλη εκλογική βάση, άλλος  τρόπος σκέψης και πολιτικής συμπεριφοράς. Τα νομοθετήματα άλλωστε της κυβέρνησης είναι αδιάψευστος μάρτυρας για το τι στηρίζει και εκπροσωπεί.
 Και αυτό που προκαλεί κλονισμό στο κομματικό νευρικό σύστημα  του ΣΥΡΙΖΑ, είναι ότι όλοι αυτοί που μετέχουν στην Κεντρική Επιτροπή Ανασυγκρότησης, θα είναι σύνεδροι  , σε μια εμφανή προσπάθεια να καταστούν πλειοψηφία και να επηρεάσουν  στην συνέχεια την ταυτότητα και την πορεία του κόμματος. Αλλά αυτό  , με απόλυτη βεβαιότητα θα προκαλέσει ρήξη.

Η αποτυχία

Η ανασυγκρότηση, μέσω της διεύρυνσης του ΣΥΡΙΖΑ , οδηγείται σε αποτυχία, τουλάχιστον σε σχέση με τον σχεδιασμό του Αλέξη Τσίπρα . Μέχρι στιγμής έχουν εγγραφεί ως νέα μέλη 15.557 πολίτες εκ των οποίων τα μισά στην Αττική. Στο λεκανοπέδιο ο μέσος όρος ηλικίας των νέων μελών είναι τα 50 έτη, ενώ στην Περιφέρεια είναι μεγαλύτερος . Ως προς τα χαρακτηριστικά τους, είναι αντιδεξιοί πολίτες, που αποτελούσαν την αριστερή βάση του ΠΑΣΟΚ και πηγαίνουν στον ΣΥΡΙΖΑ ελπίζοντας ότι θα διατηρήσει τα αριστερά του χαρακτηριστικά.  Οι περισσότεροι από αυτούς, δεν επηρεάζονται φυσικά από την Βάρτζελη ή τον Γκλέτσο, έχουν απαιτήσεις από τον ΣΥΡΙΖΑ και στην πορεία δεν πρέπει να θεωρούνται δεδομένοι . Εννοείται ότι ο στόχος εγγραφής 150.000 νέων μελών είναι ανέφικτος. Από την αρχή ήταν.
Είτε λίγο πριν από το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, είτε λίγο μετά όσοι προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ , στελέχη εννοείται,  θα ιδρύσουν την δική τους τάση εντός του ΣΥΡΙΖΑ και φυσικά θα επηρεάζουν τις εξελίξεις, κομματικές και πολιτικές.  Το μείζον είναι αν θα καταφέρουν να έχουν και την πλειοψηφία στα όργανα. Αλλά αυτό μάλλον είναι απίθανο .

Οι αντιδράσεις όμως δεν είναι λίγες, ούτε ασήμαντες. Εξοικειωμένοι με την λειτουργία των μηχανισμών τα ηγετικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που είτε συμμετέχουν, είτε συνεργάζονται με την κίνηση των 53+ ήδη σχεδιάζουν τις κινήσεις τους και είναι βέβαιο ότι δεν πρόκειται να παραδώσουν στο κόμμα τους. Και όταν λέμε παράδοση, εννοούμε  τις πολιτικές θέσεις,  την πλειοψηφία στα όργανα, το όνομα και την ιδεολογική ταυτότητα. 
Το μεγαλύτερο  άγχος αρχίζει να έχει ο ίδιος ο Τσίπρας που μέχρι τώρα έχει επιβάλλει ως ένα βαθμό τα πρόσωπα αυτά, δείχνοντας ότι το πρόβλημά του  είναι ο αριστερός ΣΥΡΙΖΑ που φαίνεται ότι δεν το θέλει πλέον.  Ωστόσο ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ  βλέπει ότι η προσπάθειά του συναντά μεγάλες αντιστάσεις και ξέρει ότι αν δεν ξεπεραστούν δεν  θα μπορέσει να διεκδικήσει και πάλι την πρωθυπουργία. Και αν δεν τα καταφέρει ξέρει επίσης ότι την επομένη των εκλογών θα κινηθούν οι διαδικασίες για την εκλογή νέου προέδρου.

Εκτόνωση ή κρίση

Είναι βέβαιο ότι αυτή την στιγμή τίποτα δεν πάει καλά στον ΣΥΡΙΖΑ. Το γνωστό σύνθημα, σήμα κατατεθέν της αριστεράς  ότι στην πολιτική συγκρούονται δύο κόσμοι, της προόδου και της συντήρησης, αυτή την στιγμή βρίσκει μεγαλύτερη απήχηση στο εσωτερικό του κόμματος, παρά στην πολιτική του δράση.  Στο εσωτερικό του κόμματος συγκρούονται δύο κόσμοι. Αυτοί που το ίδρυσαν και αυτοί που εισέρχονται για να το αλλάξουν. Ούτε καν ένα έκτακτο σχέδιο δράσης με άξονες προγραμματικών θέσεων δεν μπορεί να παρουσιάσει έως ότου γίνει το συνέδριο.
Μέχρι στιγμής η αντιπαράθεση δεν γίνεται  με ύβρεις και προσβολές,  είναι υπόγεια.  Αλλά όσο περνούν οι εβδομάδες, αυτή η αντιπαράθεση θα πάρει πιο σαφή και πιο επιθετικά χαρακτηριστικά γιατί στην τελική φάση, το διακύβευμα θα είναι μεγάλο. Θα είναι η εξουσία και η ηγεσία του κόμματος.
 Προς το παρόν οι προβλέψεις είναι δύσκολες. Αν δηλαδή οι δύο τάσεις θα πάνε μέχρι τέλους ή θα υπάρξει ένα σχέδιο συνεννόησης και εκτόνωσης, κάτι που αποτελεί ευθύνη του Αλέξη Τσίπρα που πρέπει να ενώσει , αλλά κάποιοι θεωρούν ότι  διχάζει.
 Χρόνος υπάρχει αλλά όχι απεριόριστος. Από ένα  σημείο και μετά, δηλαδή τις πρώτες εβδομάδες του 2020 , ή θα γίνουν συμβιβασμοί ή ο ΣΥΡΙΖΑ θα εκτροχιαστεί. Και τότε αντί για αυτοκριτική για την διακυβέρνηση θα υπερισχύσουν άλλα .  Ο κατακερματισμός είναι η ίδια η ιστορία της Αριστεράς. Και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αισθάνεται καθόλου καλά .