του Σωτήρη Σιδέρη

Ανησυχητικά μηνύματα για το μέλλον  της περιοχής , την διεύρυνση της ΕΕ και την ειρηνική συμβίωση , εξέπεμψε η σύνοδος κορυφής ΕΕ- δυτικών βαλκανίων στις 17 Μαίου στη Σόφια, καθώς πραγματοποιήθηκε σε κλίμα απόλυτης αβεβαιότητας, χωρίς ξεκάθαρους στόχους και με την Ελλάδα να είναι αμήχανη για το τι ακριβώς επιδιώκει . 
Στην ομάδα των χωρών Βίζεγκραντ που έχει άλλους προσανατολισμούς και υπονομεύει το θεσμικό οικοδόμημα της ΕΕ, έρχεται  να προστεθεί  το θεσμικό και δημοκρατικό έλλειμμα των Βαλκανίων,  μετά  την απόφαση της Επιτροπής  να  επαναφέρει στο προσκήνιο το θέμα της διεύρυνσης της ΕΕ. Την απογοητευτική εικόνα συμπληρώνουν οι έντονες διαφωνίες Γαλλίας –Γερμανίας για το μέλλον της  ΕΕ, η διολίσθηση της Ιταλίας στην ακροδεξιά διακυβέρνηση και ο διαρκώς κλιμακούμενος ευρωαρνητισμός  που θα πάρει εκρηκτικά χαρακτηριστικά στις επόμενες ευρωεκλογές.

Ερωτηματικά

Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες,  προκαλεί ερωτηματικά η απόφαση της Αθήνας να απορρίψει πρόταση του Βερολίνου για στενότερο μέτωπο κατά της ομάδας Βίζεγκραντ που απομακρύνεται όλο και πιο πολύ από τους δημοκρατικούς κανόνες.  Μπορεί η Γερμανία να έχει προβληματικές σχέσεις με τις ΗΠΑ του Τραμπ αλλά στην ΕΕ και τους θεσμούς της έχει την κυριαρχία , παρά τα λάθη της. Η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει να καταναλώνει δυνάμεις σε τριμερή και τετραμερή σχήματα που δεν παράγουν πολιτική, αρκούμενα σε εκφράσεις καλών προθέσεων, καθώς όλοι γνωρίζουν ότι στο τέλος οι εξελίξεις θα διαμορφωθούν από το Παρίσι και το Βερολίνο σε συνεργασία με τις βόρειες χώρες. Αυτό που πρέπει να επιδιώξει η Ελλάδα είναι να υπάρξει ένα «βαλκανικό Ελσίνκι», ένας σαφής οδικός χάρτης που να περιλαμβάνει την αναθεώρηση του συντάγματος της ΠΓΔΜ και όλων των συνταγμάτων των χωρών της περιοχής που έχουν αλυτρωτικά άρθρα. Με τον τρόπο αυτό, η Ελλάδα θα έχει τεράστιο όφελος γιατί οι αλλαγές θα είναι ευρωπαική απαίτηση και όχι διμερής με την ΠΓΔΜ ή την Αλβανία. Η ΕΕ θα μπρούσε να επιβάλλει με τον ίδιο  τρόπο και συγκεκριμένες αλλαγές ώστε να μην υπάρχουν παρερμηνείες για το τι επιδιώκει.

Επικίνδυνη στοίχιση           

Η Ελλάδα με την ολοκληρωτική στροφή που έχει κάνει προς τις ΗΠΑ δίνει την εντύπωση μιας μόνιμης αταξίας στην ευρωπαική και εξωτερική της πολιτική, ενώ στοιχίζεται όλο  και πιο επικίνδυνα με την Ουάσιγκτον και το  Ισραήλ. Είναι άλλο πράγμα η πολύπλευρη συνεργασία και με την Ουάσιγκτον και με το Τελ Αβίβ και  άλλο πράγμα η συμμετοχή της Ελλάδας σε τυχοδιωκτικά παιχνίδια στην περιοχή.  Οι έπαινοι Πομπέο για τον ρόλο της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο, επικροτούν ακριβώς την στοίχιση της χώρας μας , αλλά όλα αυτά αποτελούν σχέδια των σκληροπυρηνικών της Ουάσιγκτον και όχι ελληνικό σχέδιο.
 Ως προς την πολιτική της ΕΕ στα δυτικά βαλκάνια επικρατεί απίστευτη σύγχυση. Οι Γάλλοι είναι αρνητικοί, άλλες χώρες προβληματίζονται.  Ισχυρίζονται  οι Γερμανοί και οι Αυστριακοί, ότι αν δεν ενταχθούν στην ΕΕ τα δυτικά Βαλκάνια θα γίνουν υποχείρια των Τούρκων ή των Ρώσων,(σύμφωνα με την δήλωση του Αυστριακού Κουντς) ενώ μέχρι πρόσφατα ανησυχούσαν για την διείσδυση της Κίνας .
Η επίκληση της επιρροής της Τουρκίας και της Ρωσίας δεν έχει σχέση με δημόσιες και διαφανείς επιδράσεις μέσω της οικονομίας, των πολιτικών ή στρατηγικών σχέσεων. Με την Μόσχα το παιχνίδι πιο δύσκολο γιατί ο Πούτιν , με την συνέργεια αδιαφανών  οικονομικών παραγόντων εξαγοράζει ή επηρεάζει ένα μέρος , μικρό σε κάθε περίπτωση , της οικονομικής ζωής στα δυτικά βαλκάνια,  ενώ  στηρίζοντας ακροδεξιούς και εθνικιστές, οι Ρώσοι προσπαθούν να επηρεάσουν τις πολιτικές κατευθύνσεις των χωρών της περιοχής. Η Τουρκία προσπάθησε μέσω των μουσουλμανικών κοινοτήτων και  θρησκευτικών σχολίων ,  να παίξει ρόλο ηγέτιδας χώρας των μουσουλμανικών πληθυσμών , κάτι που ήδη φθίνει και θα απονευρωθεί τελείως λόγω των οικονομικών δυσκολιών της Άγκυρας.

Η Ελλάδα

Για τις ΗΠΑ, η Ελλάδα πρέπει να παίξει ηγετικό ρόλο στα   βαλκάνια, αλλά για τη Γερμανία, ο ρόλος αυτός ανήκει στην Αυστρία. Τι σημαίνει όμως ηγετικός ρόλος για την Ελλάδα, όταν δεν έχει κανένα σχέδιο να παρουσιάσει και καμία δυνατότητα διαμόρφωσης νέου σκηνικού στην περιοχή?
Η Αθήνα συνεργάζεται με τις χώρες της περιοχής και με την ομάδα των χωρών Βίζεγκραντ, αλλά πέρα από τυπικές διακηρύξεις αποτέλεσμα δεν υπάρχει, ούτε θα υπάρξει. Με τα δυτικά Βαλκάνια προσπαθεί να οικοδομήσει μια φυσιολογική σχέση χωρίς αλλαγές συνόρων , ταυτόχρονα όμως λόγω των διμερών προβλημάτων με την Αλβανία και την  ΠΓΔΜ , αλλά και λόγω οικονομικής αδυναμίας, δεν μπορεί να παίξει κάποιο σοβαρό ρόλο. Η στάση των Βρυξελλών και κυρίως του Βερολίνου ότι για να ενταχθούν οι χώρες των δυτικών βαλκανίων στην ΕΕ πρέπει πρώτα να επιλύσουν τα μεταξύ τους προβλήματα είναι σωστή. Και είναι ευκαιρία η Ελλάδα , να αξιοποιήσει αυτή την δυνατότητα και να θέσει και το δικό της σχέδιο.Ένα «βαλκανικό Ελσίνκι», όπως προαναφέρθηκε είναι μια στρατηγική.  Ακόμη και στο μεταναστευτικό η Ελλάδα δεν πρωταγωνιστεί ως χώρα διαμόρφωσης πολιτικής και για τον λόγο αυτό δέχεται απίστευτες πιέσεις για την καλύτερη φύλαξη των συνόρων . Αυτόν ακριβώς τον ρόλο, του συνοριοφύλακα και μάλιστα χωρίς ανταλλάγματα  θέλουν οι Ευρωπαίοι για την Ελλάδα. 
Οι εκπρόσωποι των κυβερνήσεων της ομάδας Βίζεγκραντ που φιλοξενήθηκαν στην χλιδή του Σουνίου έχουν αποκλίνοντα στρατηγικά συμφέροντα από την Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά την σύνοδο του Σουνίου, ο ΥΠΕΞ Κοτζιάς δεν κατάφερε ούτε ένα κοινό ανακοινωθέν να εκδώσει ενώ μια ήσσονος σημασίας κίνηση, μια κοινή δήλωση για τα ενεργειακά απέτυχε και αυτή. Η Πολωνία, η Τσεχία, η Σλοβακία και  η Ουγγαρία, έχοντας μαζί τους και την Αυστρία,  πίεσαν και έκλεισαν τον βαλκανικό διάδρομο για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, παραβίασαν κάθε συμφωνία της ΕΕ για το μεταναστευτικό, έχουν εντελώς αποκλίνουσες θέσεις για το μέλλον της Ευρώπης και είναι απορίας άξιο προς τι όλοι αυτοί οι θορυβώδεις και θριαμβευτικοί τόνοι στην Αθήνα . Όχι ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να συζητά με όλα τα κράτη. Αλλά όταν η προεργασία μιας συνόδου οδηγεί σε παταγώδη αποτυχία, όταν όλες οι επαφές και οι προσανατολισμοί είναι διαφορετικοί, δεν έχουν νόημα τα υπόλοιπα.
Και προκαλεί εύλογες απορίες η απόρριψη από την Ελλάδα της  πρότασης της Γερμανίας να υπάρξει ένα μέτωπο δημοκρατικών χωρών έναντι της ομάδας Βίζεγκραντ και να οικοδομηθεί μια πιο στενή σχέση μεταξύ των χωρών που θέλουν να συνεργάζονται. Δηλαδή η Ελλάδα θα οικοδομήσει το μέλλον της Ευρώπης με τις χώρες αυτές και όχι με την Γερμανία και τη Γαλλία?
 Η αντιπαράθεση μεταξύ ΗΠΑ –Γερμανίας ίσως γίνει πιο ισχυρή, αλλά η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να είναι επιλεκτική. Εκεί που πρέπει να είναι με τη Γερμανία και τη Γαλλία να είναι , εκεί που πρέπει να είναι με τις ΗΠΑ να είναι. Όχι όμως στρίβοντας νόμισμα, αλλά με σχέδιο .